7. Dadl Aelodau o dan Reol Sefydlog 11.21(iv): Prydau Ysgol Iach

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:50 pm ar 15 Mai 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mike Hedges Mike Hedges Labour 4:50, 15 Mai 2019

(Cyfieithwyd)

Wel, fe ddefnyddiaf y gair 'llawer', ac felly efallai y gallwn gyrraedd pwynt lle'r ydym yn cytuno.  

Fe ofynnaf dri chwestiwn: beth sy'n digwydd pan fydd y plant yn sâl neu ar wyliau o'r ysgol? Bryd hynny, mae'n rhaid i rieni ddod o hyd i 10 pryd ychwanegol yr wythnos i bob plentyn. A oes ryfedd mai gwyliau ysgol yw'r amseroedd prysuraf i fanciau bwyd? Byddaf bob amser yn cofio'r fam a ddywedodd wrthyf gymaint roedd hi'n casáu gwyliau ysgol, nid oherwydd ei bod angen gofal plant, ond oherwydd y gwyddai faint o fwyd ychwanegol y byddai ei angen arni dros y gwyliau.

Yn ail, mae'n fwy na phrydau ysgol yn unig. Mae Sefydliad Maetheg Prydain yn dweud y gall ysgolion chwarae rhan bwysig yn hybu arferion bwyta iach ymhlith plant a sicrhau bod bwyd ysgol yn darparu prydau iach, cytbwys a maethlon gyda'r gyfran briodol o egni a maetholion sydd eu hangen ar ddisgyblion. Gall clybiau brecwast, siopau byrbrydau iach, prydau ysgol a phecynnau cinio wneud cyfraniad pwysig i'r egni a'r maetholion y mae plant yn eu cael. Mae'n hanfodol fod ffocws ysgol gyfan ar ffyrdd iach o fyw, gan gynnwys y bwyd a ddarperir i ddisgyblion, yn ogystal â'r pwyslais a roddir ar fwyta'n iach a maeth ar draws gwahanol bynciau'r cwricwlwm. Mae'n bwysig fod darparwyr bwyd ysgol yn cydweithio a bod y gymuned ysgol gyfan, o benaethiaid i rieni, y cogyddion, yr athrawon a'r cynorthwywyr dosbarth i gyd yn cymryd rhan, er mwyn rhoi negeseuon cyson i blant allu gwneud dewisiadau iachach.

Yn drydydd, sut y mae bwyd iach o fudd i blant? Gall bwyta'n iach helpu plant i gynnal pwysau iach, osgoi problemau iechyd penodol, sefydlogi eu hegni a miniogi eu meddyliau. Gall deiet iach effeithio'n ddwfn hefyd ar ymdeimlad plentyn o les meddyliol ac emosiynol, gan helpu i atal cyflyrau fel iselder, gorbryder, anhwylder deubegwn, sgitsoffrenia, ac anhwylder diffyg canolbwyntio a gorfywiogrwydd. Gall bwyta'n dda gynnal twf a datblygiad iach plentyn wrth iddo dyfu'n oedolyn a gall chwarae rhan yn lleihau'r risg o hunanladdiad ymhlith pobl ifanc hyd yn oed. Os yw plentyn eisoes wedi cael diagnosis o broblem iechyd meddwl, gall deiet iach helpu'r plentyn i reoli'r symptomau ac adfer rheolaeth ar ei iechyd.

Mae'n bwysig cofio nad yw plant yn cael eu geni'n ysu am sglodion a pizza ac yn casáu brocoli a moron, a bod babanod yn cael eu bwydo â llaeth, nid â siocled. Mae'r cyflyru hwn yn digwydd dros amser wrth i blant ddod i gysylltiad â mwy a mwy o ddewisiadau bwyd afiach sy'n llawn o halen a siwgr—pethau fel siocled—y maent yn dueddol o barhau i ysu amdanynt wedyn. Fodd bynnag, mae'n bosibl ail-raglennu ysfa plant am wahanol fwydydd fel eu bod yn ysu am fwydydd iachach yn lle hynny. Po gyntaf y cyflwynwch ddewisiadau iach a maethlon i ddeiet plant, yr hawsaf fydd hi iddynt ddatblygu perthynas iach â bwyd a all bara oes, gobeithio.

Yn olaf, mae angen inni sicrhau bod plant yn cael eu bwydo'n dda mewn ysgolion gan nad oes gennym reolaeth dros y modd y cânt eu bwydo yn unman arall. Ac felly mae angen i ni gael pethau'n iawn yn yr ysgolion, ac rwy'n falch iawn fod Jenny Rathbone wedi cyflwyno hyn ac rwy'n falch iawn o gefnogi'r cynnig.