Yn gyntaf oll, hoffwn ddiolch i Jenny am gyflwyno mater eithriadol o bwysig, yn enwedig ynglŷn â sicrhau bod dŵr ar gael i ddisgyblion.

Rwyf am sôn am brydau ysgol fegan. Rwy'n credu y gall prydau ysgol chwarae rhan bwysig yn iechyd ein plant, eu datblygiad a'u dewisiadau yn y dyfodol. Gan adeiladu ar hynny, credaf y dylai ysgolion gynnig dewisiadau sy'n seiliedig ar blanhigion yn rheolaidd heb fod rhaid i ddisgyblion orfod gwneud cais arbennig amdanynt. Hoffwn weld prydau fegan blasus, maethlon a phriodol ar fwydlenni dyddiol.  

Mae nifer y feganiaid yn y DU wedi codi'n gyflym ac mae mwy o fwytawyr hyblyg yn dewis bwyd sy'n seiliedig ar blanhigion fel rhan o'u deiet. Mae gan feganiaid yn y DU hawl i arlwyo addas sy'n seiliedig ar blanhigion o dan gyfraith hawliau dynol a chydraddoldeb, er nad yw'n digwydd yn aml yn ymarferol. Mae ymchwil wedi cysylltu deietau fegan â phwysedd gwaed a cholesterol isel, yn ogystal â chyfraddau is o glefyd y galon, diabetes math 2 a rhai mathau o ganser. Gallai datblygu cynefindra â bwyd sy'n seiliedig ar blanhigion helpu i wrthbwyso arferion deietegol gwael, fel y rhai y mae Mike newydd sôn amdanynt, a ffurfir pan fyddant yn ifanc, ac sy'n cyfrannu at heriau iechyd y cyhoedd yn nes ymlaen. Mae deietau sy'n seiliedig ar blanhigion hefyd yn gynaliadwy. Fel unigolion, gallwn leihau ein hallyriadau nwyon tŷ gwydr sy'n gysylltiedig â bwyd hyd at 50 y cant drwy newid i ddeiet fegan o ran allyriadau nwyon tŷ gwydr, defnydd o dir a cherbydau, ac erydiad pridd. A'r llynedd, daeth ymchwil ym Mhrifysgol Rhydychen i'r casgliad efallai mai bwyta deiet fegan yw'r ffordd unigol orau o leihau eich effaith amgylcheddol ar y ddaear, ac mae'r Cenhedloedd Unedig wedi annog y byd i gyd i symud tuag at ddeiet heb gig a chynnyrch llaeth er budd y blaned. Dyma bethau y gwelsom bobl ifanc ar y strydoedd yn ymgyrchu drostynt, a chredaf y dylem gynnig opsiwn i'r bobl ifanc hyn allu dewis yn eu hysgolion, dewis nad ydynt yn ei gael yn aml fel y dywedais, a chynnwys hynny yn eu dewisiadau bwyta yn yr ysgol.

Mae hefyd yn wir fod deietau sy'n seiliedig ar blanhigion yn gyfoethog mewn ffibr, nid ydynt yn cynnwys llawer o fraster dirlawn, maent yn cynnig cyfrannau lluosog o ffrwythau a llysiau, ac nid ydynt yn cynnwys cig wedi'i brosesu. Yn anffodus, rydym mewn sefyllfa lle mae'r pryd ysgol yn aml iawn yn sail i'r rhan fwyaf o ddeiet plant, ond ar ôl hynny gwelwn y banciau bwyd yn cymryd drosodd. Ac rydym i gyd yn gwybod bod banciau bwyd yn cynnig bwyd wedi'i brosesu, oherwydd natur yr hyn sy'n rhaid iddynt ei wneud er mwyn ei gadw. Felly, byddai'n help hefyd—. Nid wyf yn argymell bod pobl yn mynd i fanciau bwyd—mae'n wir mai dyna sy'n digwydd yn aml iawn. Felly, byddai cynnig deiet sy'n seiliedig ar blanhigion yn ddewis arbennig o dda i rai pobl ifanc.  

Mae hefyd yn rhoi cyfle mewn ysgolion i bobl ifanc weld bwyd yn cael ei dyfu yn eu hysgolion, oherwydd mae gan lawer ohonynt erddi bychain, gyda'r opsiwn o fwyta cynnyrch yr hyn y maent yn ei dyfu. A hefyd mewn rhai lleoliadau trefol, lle mae gennym erddi trefol, ni fydd y bwyd yn teithio'n bell iawn, felly byddai'n fanteisiol o ran maeth i'r bobl ifanc, ond hefyd o ran yr hinsawdd, bydd hefyd yn cynnal y gymuned honno, ac yn adeiladu cymunedau hefyd, oherwydd gall pobl ifanc fod yn rhan o'r gweithgareddau hyn. Gallwch wneud y bwyd yn fforddiadwy o fewn yr ysgol a'r tu allan i'r ysgol, ac mae ein pwyllgor—y Pwyllgor Newid Hinsawdd, yr Amgylchedd a Materion Gwledig—yn cynnal ymchwiliad i randiroedd ar hyn o bryd mewn gwirionedd. Gallwn adeiladu rhai o'r canfyddiadau i mewn i ddadl fel hon heddiw, rwy'n credu.

Mae'r gwastraff wedi cael ei grybwyll heddiw. Wel, pe baech yn rhoi deiet sy'n seiliedig ar blanhigion i blant yn yr ysgol, byddech yn ailgylchu plicion, nid plastig.