4. Sut y mae Llywodraeth Cymru yn cynyddu ymgysylltiad diwylliannol yng Ngogledd Cymru? OAQ53889

Mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod bod ymgysylltiad diwylliannol yn cael effaith gadarnhaol ar les ac yn ceisio cynyddu argaeledd yr arlwy diwylliannol drwy wahanol ffyrdd, gan gynnwys cefnogi ymgysylltiad â chymunedau yn lleol ac ar y dreftadaeth a'r diwylliant sy'n bwysig i weithgarwch yn y rhanbarth.

Ar ôl i Lywodraeth Cymru gomisiynu astudiaeth ddichonoldeb ar gyfer amgueddfa bêl-droed genedlaethol, dywedais yma ddwy flynedd yn ôl fod pobl gogledd Cymru yn haeddu cael amgueddfa bêl-droed genedlaethol ar garreg eu drws. Fel roeddwn wedi’i ddweud yma yn y Cynulliad blaenorol,

'Mae gan Wrecsam amgueddfa leol ardderchog... Ond un yn unig o saith safle Amgueddfa Genedlaethol Cymru lle y ceir mynediad am ddim y gall pobl yng ngogledd Cymru ymweld â hi o fewn cwmpas realistig o 60 milltir o bellter teithio, lle y gall pobl yng Nghaerdydd ac Abertawe ymweld â chwech o fewn y pellter hwnnw.'

Wrth gefnogi amgueddfa bêl-droed genedlaethol yn Wrecsam, cyfeiriais hefyd at hanes trawiadol Cae Ras Wrecsam,

'ble y chwaraewyd y gêm ryngwladol gyntaf yng Nghymru; lle y lleolir y cae rhyngwladol hynaf yn y byd; lle y ffurfiwyd Cymdeithas Bêl-droed Cymru; a chartref… un o glybiau pêl-droed hynaf y byd'

—CPD Wrecsam. Fe gyhoeddoch chi ddatganiad ysgrifenedig 12 diwrnod yn ôl ar flaenoriaethau ar gyfer y dyfodol mewn perthynas â'r astudiaethau dichonoldeb ar gyfer amgueddfa chwaraeon ac oriel gelf gyfoes, ac er bod clwb pêl-droed Wrecsam, sy'n eiddo i gefnogwyr, eisoes wedi galw am leoli amgueddfa bêl-droed genedlaethol yn y Cae Ras, dywedasoch fod adroddiad yr ymgynghorwyr wedi dod i’r casgliad,

'mai datblygu cyfleusterau newydd yn Amgueddfa Wrecsam fyddai'r dewis gorau ar gyfer arddangos treftadaeth bêl-droed Cymru’, a hefyd,

'[nad] cyfrifoldeb Llywodraeth Cymru yn unig fydd hyn, ac… mae trafodaethau wedi dechrau gyda'r partneriaid allweddol.'

Cyfeiriasoch hefyd at argymhelliad gan yr ymgynghorwyr y dylid gwneud hyn mewn partneriaeth ag Amgueddfa Cymru. Felly, fe ofynnaf fy nghwestiwn—mae'n ddrwg gennyf am siarad am gymaint o amser—sut y bydd cyfraniad Amgueddfa Cymru, yn eich barn chi, yn gweithio? A ydych yn argymell bod hyn yn dod yn rhan o Amgueddfa Genedlaethol Cymru, neu a yw'n sefydliad partner hyd braich? A sut y bydd hyn yn effeithio ar y ddarpariaeth ffisegol yn amgueddfa Wrecsam—amgueddfa wych, ond yn eithaf bach o ran maint? Felly, a ydych yn ystyried adleoli neu ehangu, neu sut y gallech fynd i'r afael â hyn?

Y bwriad yw y dylai fod amgueddfa chwaraeon gref yn Wrecsam. Mae’r cwestiwn ynghylch ei lleoliad yn fater i'w drafod gydag amgueddfa bresennol Wrecsam ac awdurdod lleol Wrecsam. Mae'r trafodaethau hynny'n mynd rhagddynt. Yr hyn rwy’n awyddus i'w sicrhau yw bod gweithgarwch chwaraeon Cymru yn cael ei gynrychioli yn rhanbarthau Cymru. Felly, yng ngogledd Cymru, byddai hynny’n digwydd yn Wrecsam. Yn fy marn i, ceir cyfle i ddathlu treftadaeth chwaraeon ymhellach yn Sain Ffagan, ar wahân i'r amgueddfa genedlaethol, ond dylai'r berthynas rwy’n ei rhagweld, a chyda chytundeb yr amgueddfa genedlaethol, fod yn berthynas lle mae'r amgueddfa genedlaethol ar ei saith neu wyth safle, os ydym yn cynnwys Trefforest, yn berthnasol i'r amgueddfeydd rhanbarthol a lleol ac yn cefnogi eu gweithgareddau, a phan fydd gennym gasgliadau cenedlaethol, fod yr amgueddfeydd o ansawdd digonol—ac mae hyn yr un mor berthnasol i gelf gyfoes ag i arteffactau chwaraeon—fod yr orielau a'r amgueddfeydd o safon ddigonol i allu derbyn y casgliad cenedlaethol. A bydd hynny'n golygu buddsoddiad pellach. Felly, rwy'n parhau i ddatblygu ein cynllun gweithredu mewn perthynas ag amgueddfa chwaraeon ac amgueddfa gelf gyfoes mewn ffordd sy'n sicrhau y ceir model dosbarthu a fydd yn gweithio i alluogi cymaint o bobl yng Nghymru â phosibl i weld y trysorau cenedlaethol.