7. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Diweddariad ar Raglen Weithredu Adolygiad Amber

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:33 pm ar 4 Mehefin 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 6:33, 4 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch am y sylwadau a'r cwestiynau. Fe wnaf ymdrin â'ch pwynt olaf, a dweud y gwir, gan ei fod yn dilyn ymlaen o rai o'r sgyrsiau a gawsom yn gynharach yn fwy cyffredinol am ein system gyfan, oherwydd bod yr oriau coll yn effeithio ar y staff a'r claf, maen nhw'n effeithio ar y gymuned, gan fod y perygl sy'n cael ei reoli os caiff ambiwlans ei ddal ar safle ysbyty yn golygu na fydd perygl posibl yn y gymuned lle gallai'r criw hwnnw o barafeddygon fod yn mynd iddo, yn cael ei reoli, ond mae hefyd yn ymwneud â bod pobl yn y lle anghywir yn aros mewn adrannau achosion brys nad ydynt yn gallu mynd i mewn i welyau os oes angen iddyn nhw fynd i mewn i welyau neu allu cael eu rhyddhau. Ac felly mae gennym ni nifer o bobl sy'n iach yn feddygol ar unrhyw adeg ym mhob un o'n hysbytai mawr, a dyna pam fy mod yn canolbwyntio ar iechyd a gofal cymdeithasol, gan fynd yn ôl at y rhan o'r pwynt o gynnal adolygiad seneddol sy'n cwmpasu iechyd a gofal cymdeithasol. Yn y cylch diweddar o gyfarfodydd yr wyf i'n eu cynnal gyda phartneriaid iechyd a llywodraeth leol, bu pwyslais gwirioneddol ar oedi wrth drosglwyddo gofal. Ond, ar y pwynt hwnnw, dim ond rhan o'r system yw drws ffrynt ysbyty, ac, mewn gwirionedd, heb y cysylltiad â gofal cymdeithasol, ni fyddwn yn gweld y llif y mae ei angen arnom, ac felly nid yw'r rhwystredigaethau dealladwy iawn sydd gan y staff, p'un a ydyn nhw mewn adran achosion brys neu ambiwlans, ac sydd gan y cleifion eu hunain—nid yw'n mynd i gael ei wireddu.

Nawr, rydym wedi gweld cynnydd. Felly, mae'r achosion o oedi wrth drosglwyddo gofal wedi symud ymlaen yn gadarnhaol ac maen nhw'n dal ar lefel isel yn hanesyddol, sy'n wrthgyferbyniad da i'r sefyllfa yn Lloegr, ond mae'r cynnydd a wnaed gennym ers cyflwyno'r model newydd mewn gwasanaethau ambiwlans wedi arafu, ac rwyf eisiau gweld cynnydd pellach yn cael ei wneud ar oriau coll, ond ni fydd hynny'n digwydd oni bai bod pwyslais ar y system gyfan, oherwydd fel arall byddwn ni ond yn symud y broblem o'r naill ran i'r llall, ac, os byddwn yn cynnwys capasiti ychwanegol mewn un rhan o'r system honno heb ddeall, mewn gwirionedd, y llif drwyddi, byddwn ni ond yn cronni pobl mewn rhan wahanol o'r system. Felly, mae'n rhan o'r rheswm pam fy mod wedi cymryd yr amser nid yn unig, flwyddyn ar ôl 'Cymru Iachach', i fynd i adolygu cynnydd yn fwy cyffredinol, ond rwyf eisiau edrych eto ar iechyd y system gyfan, oherwydd fel arall ni fyddwn yn ateb y broblem yn iawn mewn modd sy'n gwbl gynaliadwy.

O ran eich pwynt am staff, mewn gwirionedd, gwnaed cynnydd o ran absenoldeb salwch yn y bwrdd iechyd; bu gostyngiad dros y chwe mis diwethaf mewn cyfraddau absenoldeb oherwydd salwch—o fewn yr ymddiriedolaeth ambiwlans, yn hytrach. Yr her, serch hynny, yw sicrhau bod hynny'n cael ei gynnal, oherwydd mae gan y gwasanaeth ambiwlans y cyfraddau absenoldeb oherwydd salwch uchaf o unrhyw ran o deulu'r GIG, fel y gwyddoch chi ac fel yr ydych chi wedi'i nodi'n rheolaidd o bryd i'w gilydd. Mae'n rhannol yn ymwneud ag iechyd meddwl ac absenoldebau sy'n gysylltiedig â straen. Mae hefyd yn ymwneud ag absenoldeb yn sgil anhwylderau cyhyrysgerbydol, fel un o'r ddwy ran fwyaf o hynny. Rydym ni wedi gwneud rhywfaint o gynnydd yn y gwasanaeth ambiwlans o ran lleihau absenoldebau sy'n gysylltiedig ag iechyd meddwl, ond nid ydym wedi gweld y math o ostyngiad yr ydym ni eisiau ei weld ar absenoldebau sy'n gysylltiedig ag anhwylderau cyhyrysgerbydol. Felly, mae hynny'n ein helpu i wybod bod y cyflogwr yn gwybod am y maes y mae angen iddo fynd iddo i weld gwelliant pellach, oherwydd bu gwelliant o fwy na chanran o ran y gyfradd absenoldeb, ond mae ar gyfradd sylweddol uwch o hyd na chyfartaledd GIG Cymru.   

Ynglŷn â'ch pwynt am ofal strôc—ac, unwaith eto, mae'n rhan o'r system, nid y stori gyfan, ac rwy'n credu ei bod yn deg y ffordd y gwnaethoch chi ofyn y cwestiwn am y llwybrau clinigol. Maen nhw'n ymwneud â mwy na'r hyn sy'n digwydd pan fydd rhywun yn cael ei gludo gan griw o barafeddygon i ran o'r system ysbytai; mae'n ymwneud â'r hyn sy'n digwydd drwy ein system gyfan. Felly, mae'r archwiliadau staff, yr wyf yn cymryd diddordeb cyson ynddyn nhw, yn dweud wrthym ni pa un a yw pobl yn cael eu derbyn i'r rhan iawn o'n system, pa mor gyflym y cânt eu gweld pan fyddan nhw yno, ond hefyd y pwyslais y bydd angen inni ei gael ar adolygu rhai o'r mesurau hynny ynglŷn â pha mor gyflym y mae pobl yn cael gwasanaethau adsefydlu. Mae hynny'n rhan allweddol o fyw trwy strôc a byw'n dda ar ôl cael strôc hefyd.

Ac, yn y datganiad, rwyf wedi ymrwymo i ddatblygu mesurau ac adrodd arnyn nhw'n gyhoeddus i ddeall bod rhan ambiwlans yr hafaliad hwnnw'n gwneud ei waith yn iawn, a bydd hynny wedyn yn cyfrannu at yr archwiliad staff ehangach y byddwn yn ei gyhoeddi ar y cyd â Choleg Brenhinol y Meddygon i ddweud wrthym am y gofal sy'n cael ei ddarparu yn ein hysbytai ac, yn hollbwysig, am y buddsoddiad pellach rwy'n siŵr bod angen inni ei wneud hefyd mewn gwasanaethau adsefydlu.