1. Pa asesiad y mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi'i wneud o'r effaith a gaiff Brexit ar strwythur Cydbwyllgor y Gweinidogion? OAQ54019

Roeddem yn dweud yn 'Brexit a Datganoli' nad yw strwythurau'r Cyd-bwyllgor Gweinidogion yn ddigonol ar gyfer yr heriau newydd a wynebwn wrth inni adael yr UE. Cyhoeddasom 'Brexit a Datganoli' ddwy flynedd yn ôl, ac nid yw ein safbwynt wedi newid.

Diolch ichi am yr ateb hwnnw, Weinidog. Adleisiwyd yr hyn rydych newydd ei danlinellu o amgylch y Siambr hon gan Aelodau a phwyllgorau amrywiol y Cynulliad. Yn amlwg, nid yw'r Cyd-bwyllgor Gweinidogion yn gweithio. Mae'n dibynnu'n fawr ar sut y mae unigolion yn San Steffan yn ei weld, ac a ydynt am ei weld yn gweithio ai peidio. Nid oes strwythur ffurfiol. Nid oes unrhyw statws yn sail iddo.

Cafwyd adolygiad o'r Cyd-bwyllgor Gweinidogion, a gychwynnwyd gan San Steffan, ond mae dros 12 mis ers hynny bellach, ac rydym yn dal i ddisgwyl ei ganlyniad. Yn sicr, mae'n bryd i ni, gyda gwledydd eraill y DU, ddechrau dweud wrth Lywodraeth y DU, 'Rhaid i'r strwythur hwn newid. Rhaid iddo fod yn seiliedig ar statud. Mae angen i ni gael strwythur sy'n trin pob gwlad yn gyfartal, a phob Llywodraeth yn gyfartal, o fewn y trafodaethau hyn' ac felly fe'i tanategir er mwyn sicrhau na all unrhyw unigolyn benderfynu a yw'n beth da neu'n beth drwg.

Wel, rwy'n credu bod yr Aelod wedi taro'r hoelen ar ei phen gyda'i gwestiwn atodol, ac rwy'n rhannu ei siom. Mae bron 15 mis bellach mewn gwirionedd ers comisiynu'r adolygiad o gysylltiadau rhynglywodraethol. Ac yn sicr, y gwir amdani yw nad yw er budd Cymru, nac unrhyw ran o'r DU mewn gwirionedd fod strwythurau'r Cyd-bwyllgor Gweinidogion yn parhau i geisio cynnal y pwysau a roddir arnynt bellach gan Brexit yn benodol. Dylwn ddweud mai'r gwir amdani yw bod y Prif Weinidog wedi gofyn am fwy o gynnydd nag a fu. Felly, rydym yn siomedig iawn â lefel—y diffyg cynnydd, yn hytrach. Y gwir yw bod—mae uchelgeisiau cyfansoddiadol, os caf ei roi felly, y gwahanol Lywodraethau'n wahanol. Nid oes arweinyddiaeth wleidyddol yng Ngogledd Iwerddon ar hyn o bryd, ac ymdrechwyd i roi paratoadau 'dim bargen' ar waith. Mae'r gwaith ar lefel swyddogion wedi bod yn dda, ond mae'n sicr na wnaethpwyd digon o gynnydd. Buaswn yn dweud mai ychydig iawn o gynnydd a welsom. Rwy'n gobeithio cyfarfod â David Lidington yn ddiweddarach yr wythnos hon, a byddaf yn dweud wrtho fy mod yn pryderu nad oes ymrwymiad go iawn ar ran Llywodraeth y Deyrnas Unedig i fwrw ymlaen â hyn.

Soniodd am yr egwyddor o gyfranogiad cyfartal yn ei gwestiwn, sy'n gwbl hanfodol i hyn. Rydym hefyd wedi siarad am fecanwaith i ddatrys anghydfodau sy'n cyflwyno elfen annibynnol, fel nad yw'n fater syml, fel y mae ei gwestiwn yn awgrymu, o un rhan o'r DU yn penderfynu'r canlyniad.  

Ar gwestiwn sail statudol, credaf y byddai'n fuddiol ymchwilio i hynny. Nid wyf yn siŵr fy hun mai dyna'r ateb i bob problem—yr hyn sydd ei angen arnom yw strwythurau cadarn. Os yw hefyd yn seiliedig ar statud, byddai hynny'n fantais, ond credaf mai'r peth allweddol yw cael strwythurau ar waith sy'n gweithio. Hoffwn ddweud hefyd mai'r fformat Cyd-bwyllgor Gweinidogion sy'n gallu datrys hyn yn y pen draw yw'r un rhwng Prif Weinidogion y gwledydd a Phrif Weinidog y DU. Felly, yn amlwg, yng ngoleuni'r ffaith bod yna ras am arweinyddiaeth y Ceidwadwyr ar hyn o bryd, mae'n amlwg y bydd hynny'n peri oedi cyn y gall fformat y Cyd-bwyllgor Gweinidogion gyfarfod er mwyn mynd i'r afael â hyn. Ond mae fformat nesaf y Cyd-bwyllgor Gweinidogion, lle rwy'n cynrychioli'r Llywodraeth, yn bwriadu edrych ar y pwynt hwn, ar ein hanogaeth ni.

Mae yn hynod o bwysig, dwi'n credu, bod strwythur Cyd-bwyllgor y Gweinidogion yn cael ei gryfhau yn y dyfodol, a dwi hefyd yn credu y dylem ni ddiwygio'r pwyllgor, a gosod y pwyllgor ar lefel statudol, i sicrhau bod llais Cymru yn glir mewn unrhyw drafodaethau yn y dyfodol. Dwi'n credu, mewn ateb i'r Aelod dros Aberafan, eich bod chi wedi dweud dŷch chi ddim yn ffafrio rhoi'r pwyllgor ar lefel statudol. Allwch chi esbonio i ni pam dŷch chi ddim yn ffafrio hynny? Oherwydd dyna'r ffordd ymlaen, yn fy marn i. 

Diolch i'r Aelod am y cwestiwn, a'r cyfle i ateb y pwynt penodol hwnnw. Nid cwestiwn o ddim ffafrio hynny yw hyn—buasai hynny yn fantais. Yr hyn rwy'n ei ddweud yw nid panacea yw hynny am gael system o weithredu sydd, a dweud y gwir, yn cefnogi'n gwaith ni yma yng Nghymru ac ar draws y Deyrnas Unedig.