Part of the debate – Senedd Cymru am 4:15 pm ar 18 Mehefin 2019.
Diolch am y cwestiynau a'r sylwadau, a chredaf ei bod hi'n bwysig—dyna'r pwynt yr oeddech chi'n ei wneud, Joyce Watson, ynglŷn â sicrhau bod hyn yn wir ym mhob rhan o iechyd a gofal cymdeithasol. Ac mae'n ddiddorol ein bod ni wedi cydweithio â'r CLlLC a lleisiau ar draws Llywodraeth Leol ynglŷn â'r cynnig, gan gynnwys y corff newydd i glywed llais y dinesydd, lle ceir cynrychiolwyr etholedig, wrth gwrs, sy'n codi materion o fewn Llywodraeth Leol ar ran eu hetholwyr, a deall sut y byddan nhw'n gweithio gyda'i gilydd i wrando ar lais dinasyddion ac ymgysylltu â nhw. Ond mae'r dyletswyddau a bennwyd i ddod â gwybodaeth gerbron y corff newydd i glywed llais y dinesydd, fel y dywedaf, yn ymestyn ar draws iechyd a llywodraeth leol. Felly, rydym ni'n tynnu, yn wirioneddol ac yn fwriadol, y ddau sector ynghyd yn y ffordd yr ydym ni'n tynnu gofal ynghyd ar draws y ddau sector hynny hefyd.
Mae'n werth nodi hefyd y bu gan fwrdd cenedlaethol y cyngor iechyd cymuned agwedd gadarnhaol ar y cyfan ynglŷn â'r Bil yr ydym yn ei gyflwyno. Felly, efallai y dylai rhai Aelodau yn yr ystafell hon sydd wedi bod yn fwy beirniadol, edrych ar y ffordd yr ydym ni wedi gweithio o ddifrif cyn gwneud y datganiad, y ffordd y bydd sgyrsiau parhaus rhwng swyddogion yn fy adran i a bwrdd y cyngor iechyd cymuned i sicrhau bod y ddeddfwriaeth yn addas i gyflawni'r amcan yr ydym ni'n ei rannu, ac mae hynny'n cynnwys eglurder rhwng swyddogaeth arolygiaethau a swyddogaeth y corff i glywed llais y dinesydd. Nid wyf i'n credu bod awydd o fewn mudiad y cynghorau iechyd cymuned i gael y math hwnnw o orgyffwrdd annelwig rhwng arolygiaethau a chynghorau iechyd cymuned. Mae cyfle i gael hynny'n iawn nid yn unig o fewn y ddeddfwriaeth ond o fewn y canllawiau a'r hyn y bydd yn naturiol i ni adeiladu arno o ran y memorandwm o ddealltwriaeth sydd eisoes yn bodoli rhwng cynghorau iechyd cymuned a'n harolygiaethau ni erbyn hyn.
Ond rwy'n credu bod y pwynt a wnaeth Joyce Watson yn un pwysig ynglŷn â'r effaith rhwng ymgyfreitha a'r ddyletswydd o ddidwylledd, ac nid yw ymgysylltiad â'r ddyletswydd o ddidwylledd yn gyfystyr â chyfaddefiad o esgeulustod. Cydnabyddiaeth yw hyn bod angen am sgwrs agored gyda'r dinesydd am yr hyn sydd wedi digwydd ym maes gofal iechyd, ac fe all mwy nag ychydig o niwed gael ei achosi yn y risgiau arferol yr ydym ni i gyd yn gwybod sy'n digwydd wrth ddarparu iechyd a gofal—ond bod yn agored o ran y ffaith bod rhywbeth wedi digwydd yn hytrach na dweud, 'Ni allaf i siarad â chi am fy mod i'n pryderu y byddwch chi'n mynd at gyfreithiwr.' Mae hynny'n rhan o'r her sydd gennym ni mewn diwylliant mwy caeedig sy'n fwy amddiffynnol. Mae hyn yn fwriadol yn rhan o'r ymgysylltu ar gyfer bod â diwylliant llawer mwy agored sy'n canolbwyntio ar welliannau, felly mae'n rhaid gweld didwylledd ac ansawdd gyda'i gilydd, ac rwy'n gobeithio, wrth i'r Aelodau fynd drwy'r broses graffu, y byddan nhw'n gweld nad ymdrech onest yn unig yw hon, ond, yn gyffredinol, bod yr ymagwedd yn y lle iawn gennym ni i gyflawni hynny mewn gwirionedd.