Part of the debate – Senedd Cymru am 4:40 pm ar 19 Mehefin 2019.
Ceir rhai stereoteipiau cysurus nad ydynt yn fygythiol pan fydd pobl y dyddiau hyn, yn y DU yn gyffredinol, yn teimlo bod angen cydnabod bodolaeth Cymru. Nid yw'n digwydd yn aml—fel arfer caiff Cymru ei hanwybyddu. Cafodd hyn ei nodi. Mae pobl yn dweud mai mythau a chwedlau yw ei hanes unigryw, hynafol hi. Nid oes unrhyw wirionedd o gwbl yn perthyn iddo, oes yna? Yr wythnos hon, rhoddwyd llawer iawn o sylw i’r ffaith bod Tom Watson AS yn cyhoeddi cynnig i newid polisi Llafur i ymgyrchu dros ail refferendwm a phleidlais dros aros. Dywedodd Mark Drakeford hynny eisoes bythefnos yn ôl. Ond digwyddodd hynny yng Nghymru; nid yw'n cyfrif. Nid yw hyd yn oed yn cael ei nodi.
Beth bynnag, y stereoteipiau cysurus hynny sydd gan bobl wrth iddynt geisio siarad am eu ffrindiau yng Nghymru: rydym i gyd yn canu mewn corau; rydym i gyd yn chwarae rygbi, pêl-droed bellach; rydym i gyd yn bwyta caws Caerffili, cawl, cennin. Stereoteipiau nad ydynt yn fygythiol, maent hyd yn oed yn deimladwy yn eu lle. Ond peidiwch, da chi, â chamgymryd rhwng hynny a mynegiant o ryddid cenedlaethol gwleidyddol.
Bu bron i mi dagu ar fy mhryd o fara lawr, cennin a theisennau cri yr wythnos hon pan ddarllenais yn y South Wales Evening Post am yr hen dafodiaith yn Abertawe—a'r hyn a olygai oedd Cymraeg, yr iaith Gymraeg. Nid hen dafodiaith, ond Cymraeg byw, ac un o ieithoedd byw hynaf Ewrop, a fu’n cael ei siarad ar lannau'r Tawe ers 2,000 o flynyddoedd, ac sy’n dal i gael ei siarad gan 31,000 o bobl yn Abertawe heddiw.