Mae dros 1,000 o eiriau Lladin yn y Gymraeg, achos roedd yr ieithoedd yma yn cydfyw efo'i gilydd pan oedd y Rhufeiniad mewn grym bron i 2,000 o flynyddoedd yn ôl. Mae Cymraeg a ysgrifennwyd 1,500 mlynedd yn ôl i’w gweld yn Aberystwyth heddiw, Cymraeg a ysgrifennwyd yng Nghaeredin, a hen Gymraeg yn cael ei siarad dros ynys Prydain o Glasgow—fel y dywedodd David Melding, mae 'Glasgow' yn hen air Cymraeg—i lawr weddill ynys Prydain.

Ond fel sawl gwlad arall, wrth gwrs, mae gyda ni hanes o orthrwm hynod waedlyd drwy law'r Sacsoniaid ac eraill a gyrhaeddodd ynys Prydain o’r chweched ganrif ymlaen. A bu i ni frwydro am ein hannibyniaeth lawr y canrifoedd. Hywel Dda, Gwenllian, Llywelyn, Owain Glyndŵr—dyna ein hanes. Nid myth neu legend. A'n hanes gwerinol fel cadarnle anghydffurfiaeth a Christnogaeth, a phobl yn stopio yfed alcohol a chwarae rygbi adeg diwygiad 1904-05 ac am flynyddoedd wedyn. Dyna ein hanes. Nid myth na legend.