Part of the debate – Senedd Cymru am 3:51 pm ar 25 Mehefin 2019.
A gaf i groesawu'r datganiad yn fawr iawn? Rwy'n falch iawn ein bod ni'n trafod unwaith eto'r hyn sydd, yn fy marn i, yn fater o bwys sy'n ein hwynebu yng Nghymru. Fe allwn ni naill ai ddatgarboneiddio neu chwilio am fyd newydd i fyw ynddo, oherwydd, os na wnawn ni hynny, ni fydd y byd hwn yn gallu cynnal bywyd dynol. Rydym yn wynebu argyfwng difrifol o ran newid hinsawdd, ac mae'n rhaid inni fynd i'r afael ag ef.
Mae gennyf i dri chwestiwn, a'r un cyntaf yw'r pwysicaf, mae'n debyg : technoleg batri. Mae nifer ohonom wedi ymweld â Thŷ Solcer, ac roedden nhw'n defnyddio batris ceir i storio trydan. Gwyddom y byddai pobl yn hoffi defnyddio ceir trydan, ond bydden nhw'n hoffi defnyddio ceir trydan sydd â batris y gellir eu gwefru'n hawdd ac yn gyflym iawn, neu gallech chi gael system dau fatri, gan amnewid y batri i ddefnyddio un, a gadael y llall yn gwefru gartref, a'u cyfnewid nhw wedyn. Pa gynnydd sy'n cael ei wneud o ran technoleg batris? Oherwydd, gyda cheir a thai fel ei gilydd, oni bai ein bod ni'n llwyddiannus o ran technoleg batri, yna ni fyddwn ni'n cael y datgarboneiddio yr ydym yn dymuno ei gael.
Yr ail gwestiwn yw: beth sy'n cael ei wneud i sicrhau bod yr hydrogen a gynhyrchir ar gyfer cerbydau yn cael ei gynhyrchu gan ddefnyddio ynni adnewyddadwy? Rwy'n clywed pobl yn sôn am hydrogen fel ynni sy'n adnewyddadwy—ond mae'n cymryd ynni i greu'r hydrogen yn y lle cyntaf. Felly, os ydych chi'n mynd i ddefnyddio gorsafoedd pŵer nwy i gynhyrchu'r trydan ar gyfer cynhyrchu'r hydrogen, rydych chi mewn gwirionedd yn gwneud rhywbeth sy'n llai buddiol i'r amgylchedd. Mae pawb yn dweud, 'Hydrogen yw hwn, mae'n rhaid ei fod yn beth da'—sut y cewch chi'r hydrogen yw'r peth. Ac, os ydych chi'n defnyddio electrolysis, mae angen llawer o drydan arnoch i rannu'r hydrogen a'r ocsigen, neu'r hydrogen a'r nitrogen, neu'r hydrogen a pha elfennau bynnag yr hoffech eu defnyddio.
Y trydydd pwynt yw: mwy o goed. Nid wyf i'n credu y gallwch chi byth gael gormod o goed, ac rwyf i o'r farn y dylem ni gael llawer mwy o goetir nag sydd gennym ar hyn o bryd. Ond a yw Llywodraeth Cymru wedi cael unrhyw syniadau ynghylch ceisio creu cyfres o goedwigoedd trefol o amgylch ardaloedd trefol, fel yr un ym Maesteg y mae Huw Irranca-Davies yn canu ei glodydd? Ceir llawer o ardaloedd eraill, gan gynnwys rhai o gwmpas Dwyrain Abertawe, lle mae gennym ardaloedd y gellid yn rhwydd eu gorchuddio â choed er mwyn yr amgylchedd. Hefyd, rydym ni'n siarad am goedwigaeth—menter fasnachol yw coedwigaeth. Rydym ni'n siarad am roi cymhorthdal i goedwigaeth—mae coedwigaeth i lawer o bobl yn golygu ffordd o wneud arian. Mae'n sicr y gall Cyfoeth Naturiol Cymru, hyd yn oed, wneud arian o goedwigaeth.