5. Datganiad gan y Dirprwy Weinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Gwella Canlyniadau ar gyfer Plant sy'n Derbyn Gofal

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:52 pm ar 2 Gorffennaf 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie Morgan Julie Morgan Labour 3:52, 2 Gorffennaf 2019

(Cyfieithwyd)

Rwy'n diolch i Lynne Neagle am y cwestiynau hynny. Rwyf innau hefyd wedi ymweld â'r uned troseddwyr ifanc yng ngharchar y Parc, ac rwy'n credu bod y ffaith bod 40 y cant o'r bobl ifanc a leolwyd yno yn arfer derbyn gofal yn rheswm pendant pam mae'n rhaid inni wneud rhywbeth ynglŷn â hyn. A dyna pam rydym ni'n cymryd camau, am yr union reswm hwnnw, oherwydd dyna ganlyniad y system ofal yr ydym ni wedi bod yn ei rhedeg hyd yn hyn. Felly, rwy'n teimlo'n ymroddedig iawn i geisio atal peth fel hyn rhag digwydd. Ac, mewn gwirionedd, dyna pam rydym ni'n gwneud yr hyn a wnawn ni.

Gwn fod Lynne Neagle yn dweud ei bod yn anesmwyth ynglŷn â gosod targedau neu ddisgwyliadau o ran gostyngiadau—beth bynnag fo'r mynegiant a ddefnyddiwn. Ac unwaith eto, fel y gwnes i gyda Helen Mary Jones, hoffwn ei sicrhau hi y bydd yr awdurdodau lleol yn gosod y targedau hyn—maen nhw'n gosod eu targedau eu hunain. Rydym am fynd atyn nhw i'w cefnogi nhw a thrafod hynny gyda nhw. A holl ddiben gwneud hyn yw ei wneud mewn ffordd gyd-gynhyrchiol. Rwy'n credu ei bod hi ymhellach yn ei datganiad wedi dweud ei bod yn teimlo nad oedd hyn wedi cael ei wneud mewn ffordd gyd-gynhyrchiol. Felly byddwn i'n falch iawn pe gallai hi egluro hynny'n fanylach, oherwydd, yn sicr, y bwriad fu i swyddogion o Lywodraeth Cymru weithio gyda'r awdurdodau lleol mewn modd cyd-gynhyrchiol ar gyfer cyflwyno rhywbeth sy'n dderbyniol ar y cyd. A chyda'r rhan fwyaf o awdurdodau lleol, mae hynny wedi digwydd. Felly, byddwn i'n ddiolchgar pe byddai hi'n trafod hynny gyda mi.

Yn yr adroddiad ar yr argyfwng o ran gofal, ie, yn hollol, gwn nad oes unrhyw esboniad syml ynghylch pam y cafwyd y cynnydd mawr yn nifer y plant sy'n cael eu derbyn mewn gofal. Ac rwy'n credu y byddem ni i gyd yn cytuno fod yna doreth o resymau, gan gynnwys cyni a thlodi a llawer, llawer o bethau na allwch chi eu cyfyngu nhw i un peth. Nid oes ateb syml, fel y mae hi'n dweud. Felly, yr hyn y gallwn ni ei wneud yw gwneud ein gorau i atal hynny rhag digwydd drwy wneud popeth o fewn ein gallu i atal y plant sy'n cael eu derbyn i ofal, eu hatal rhag dod i mewn, a helpu rhai o'r plant eraill i gael eu hailuno â'u teuluoedd, i'w hatal rhag ailymuno â gofal. Er enghraifft, o ran adnoddau ychwanegol—y credaf iddi sôn amdanyn nhw ymhellach ymlaen—rydym wedi rhoi'r £2.3 miliwn hwn i'r gwasanaethau mabwysiadu. Mae hyn yn eithriadol o bwysig a chafwyd croeso iddo gan y sector, gan gydnabod yr angen dirfawr am roi cymorth ar ôl mabwysiadu er mwyn atal ailymuno â'r system gofal, sy'n digwydd weithiau pan fydd rhieni sy'n mabwysiadu yn ymgymryd â phlant anufudd ac anystywallt iawn. Felly, rwy'n credu bod hwn yn gam enfawr a gafodd ei gydnabod o'r diwedd a bod arian wedi cael ei wario a bod arian i gefnogi'r gwasanaethau mabwysiadu.

I fwrw ymlaen ymhellach gyda'i chwestiynau hi, pwy oedd yn gyfrifol am yr asesiad o'r risgiau, wel, mae'r awdurdodau lleol yn asesu risg drwy'r amser wrth wneud pethau. Nid ydym yn ceisio cymryd unrhyw beth oddi ar yr awdurdodau lleol; rydym yn awyddus i helpu i'w cefnogi nhw i gyflawni'r nod ledled Cymru, sef ceisio lleihau nifer y plant sy'n dod i mewn. Rydym wedi cytuno y bydd Llywodraeth Cymru yn ymweld yn rheolaidd ac yn monitro'n rheolaidd. Rwy'n codi cyd-gynhyrchiad eto. Efallai y gallwn i gael trafodaeth â hi ynglŷn â sut y byddai hi'n gweld asesiadau o'r effaith ar hawliau plant a sut y byddai hi'n gweld y rhain yn gweithredu mewn amgylchiadau fel hyn.

Ac, yn sicr, mae awdurdodau lleol yn lleoli plant y tu allan i'r sir a thu allan i'r wlad am nad oes lleoedd ar gael yng Nghymru o gwbl. Un o'r pethau yr ydym ni'n ei wneud yw ceisio sicrhau bod yr agenda blant ar agenda'r byrddau partneriaeth rhanbarthol er mwyn datblygu cyfleusterau yng Nghymru, a hefyd y gronfa ICF, sy'n cael ei defnyddio hefyd i ddatblygu cyfleusterau. Mae gan rai rhanbarthau gynlluniau y cytunwyd arnyn nhw i geisio llenwi'r bylchau sy'n sicr yn bodoli. Mae hi'n hollol iawn: mae'n rhaid inni ddarparu mwy o adnoddau. Rydym yn darparu adnoddau drwy'r byrddau hyn. Mae rhai rhanbarthau eisoes wedi cychwyn arnyn nhw.

Felly, nid wyf yn credu y dylem ofidio'n ormodol am y rhifau. Ymdrech gyffredinol yw hon, sef ein bod ni'n ceisio lleihau nifer y plant sydd mewn gofal, a chredaf mai'r hyn sy'n rhaid i ni ei wneud yw edrych ar hyn mewn ffordd gyffredinol o ran ceisio cael ysgogiad yn y maes hwn, sydd fel rwy'n dweud yn prysur waethygu.