Part of the debate – Senedd Cymru am 4:03 pm ar 2 Gorffennaf 2019.
Mae'r Gweinidog wedi bod yn ddigon caredig i gyfeirio at fy ngwaith i yn cadeirio'r grŵp cynghori gweinidogol, ac rwy'n atgoffa'r Aelodau nawr am fy safle i yno.
Dirprwy Weinidog, rwy'n credu ei bod yn bwysig—rydym wedi clywed cwestiynau a sylwadau craff iawn, ac mae'n anochel eu bod nhw wedi ystyried yr heriau. Ond dylem atgoffa pawb fod canlyniadau da yn digwydd pan fyddwn ni'n llwyddo gyda gofal. Mae yna bobl sy'n ofalwyr maeth, pobl yn rhedeg cartrefi preswyl, gweithwyr cymdeithasol a phobl sy'n rhan o'r system iechyd ac yn y cynghorau hefyd, yn wleidyddol, sydd mewn gwirionedd yn gwneud penderfyniadau da iawn ac yn darparu gofal o ansawdd uchel hefyd, yn amlwg, yn y sefyllfa gyffredinol hon yr ydym ni ynddi. Ac nid wyf i o'r farn y gallwn ni anwybyddu'r ffaith ein bod ni, yn yr 20 mlynedd o ddatganoli, wedi dyblu nifer y plant, yn fras, sy'n cael eu derbyn mewn gofal. Ac nid ydym wedi gwneud hynny mewn ffordd a gynlluniwyd—fe ddigwyddodd hynny. Mae'r Aelodau eisoes wedi dweud bod hyn wedi digwydd mewn rhannau eraill o'r DU hefyd. Ond mae angen inni edrych ar y cydbwysedd presennol ac a ydym ni'n gwneud pethau'n iawn—a ydym ni'n symud yn fwy tuag at addysgofal a hynny hyd yn oed yn fwy cynnar yn y cylch, pan fydd angen i deuluoedd gael yr ymyrraeth gynnar a'r gefnogaeth honno gyda sgiliau rhianta, er enghraifft, fel y soniodd Mandy yn gynharach?
Rwy'n credu mai peth allweddol arall y mae'n rhaid edrych arno yw'r diffyg cysondeb ar draws yr awdurdodau lleol. Nawr, fe ddylai awdurdodau lleol sydd â'r un sefyllfa economaidd gymdeithasol yn fras fod mewn band y gellir ei gymharu ag eraill sydd ynddo o ran cyfran y plant y maen nhw'n eu derbyn i ofal. Ac os oes gwahaniaeth arwyddocaol iawn rhwng siroedd sy'n debyg i'w gilydd, yna credaf fod angen cael esboniad am hynny. Efallai fod yna esboniad, ond mae angen inni ofyn amdano.
Rwy'n credu bod angen mwy o gydweithio gyda'r llysoedd. Mae hynny'n amlwg yn rhan o'r deinamig sydd ar waith yma, ac mae hynny'n cyffwrdd hefyd ag arfer proffesiynol, gyda'r gweithiwr cymdeithasol iawn yn y llys pan glywir yr achos—mae angen gwneud yr holl bethau hyn os ydym yn dymuno cael canlyniad mwy cytbwys ac ymyriadau priodol.
Roeddwn i'n falch hefyd—. Rwy'n credu mai Helen Mary gododd mater rhianta corfforaethol. Dyma'r asiantaethau i gyd; rydych chi wedi cyfeirio at y rhai cyhoeddus—nid wyf i'n gallu cofio'r hyn y maen nhw'n cael eu galw nawr—y byrddau, beth bynnag—y byrddau cyhoeddus rhanbarthol newydd. Mae hwnnw'n fforwm pwysig i ni, rwy'n credu, a'r holl asiantaethau, y llysoedd, yr heddlu, iechyd, addysg, tai—mae angen i'r holl asiantaethau hyn ddod at ei gilydd. Ond mae angen i'r dimensiwn gwleidyddol fod yno—yr hyn yr ydym ni'n ei wneud, ond hefyd ein cymheiriaid ar lefel llywodraeth leol, cadeiryddion y pwyllgorau craffu allweddol ac aelodau'r cabinet fel ei gilydd, ac mae angen inni dynnu'r holl wleidyddion sy'n weithredol yn y maes hwn, yn fy marn i, i ryw fath o rwydwaith.
Yn olaf, a gaf i roi gwybod i'r Aelodau, mewn gwirionedd, fod y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus wedi gwneud gwaith ardderchog wrth edrych ar sefyllfa bresennol y plant sy'n derbyn gofal? Ac maen nhw wedi dweud y dylai'r grŵp cynghori gweinidogol wynebu'r cyhoedd yn fwy aml ac, yn wir, rydym ni yn gwneud hynny o ran yr adroddiadau a gyhoeddwyd gennym a'r cofnodion sydd ar y wefan. Ond hefyd, roeddwn i'n falch eich bod chi'n cytuno y dylem ymrwymo i gyhoeddi adroddiad blynyddol a chael dadl flynyddol yn y Cynulliad. Credaf y bydd hynny'n rhan allweddol o sicrhau bod y pwnc pwysig hwn yn parhau i fod yn ganolog ym mlaenoriaethau'r holl bleidiau gwleidyddol sydd yma, ac mae pob un wedi dweud nad yw hwn yn fater sy'n achos rhaniadau—mae yma gonsensws—ond mae angen ei gymhwyso hefyd.