Felly, roeddem yn edrych, rwy'n credu, ar—roedd pedair ohonynt. Mae gennyf dair ohonynt. Y dreth ar blastigion—rwy'n credu efallai ein bod yn edrych ar, os yw hynny'n mynd i ddigwydd, byddai'n fwy ar sail y DU, ac rwy'n credu y byddai'n arbennig o anodd i weithgynhyrchwyr a chadwyni cyflenwi ei wneud ar gyfer Cymru'n unig. Roedd y dreth dwristiaeth yn amhoblogaidd iawn, rwy'n credu, ac nid oedd yn syniad da yn fy marn i, ac rydym yn edrych yn awr ar y dreth ar dir gwag. Credaf ei bod yn cysylltu â'r trethi eiddo eraill sydd gennym—y dreth gyngor, yr ardrethi busnes, y dreth trafodiadau tir—a chredaf fod dadl yn sicr dros ddatganoli un math o drethiant fel y gall rhywun ystyried y modd y mae'r gwahanol drethi hynny'n cydblethu â'i gilydd, a cheisio gwneud y penderfyniad iawn i Gymru ynghylch sut y dylai hynny weithio. Fy mhryder braidd am y syniad o dreth ar dir gwag yw gallaf ddeall, mewn egwyddor ac mewn theori, pam y gallai fod yn syniad da, ond rwy'n poeni sut y byddai'n gweithredu'n ymarferol. Yn benodol, ofnaf y gallai arwain at ganfyddiad fod trethi busnes yn uwch yng Nghymru; ei bod yn anos gwneud busnes yng Nghymru nag yn Lloegr. Ac er mor ddefnyddiol fyddai effaith gymhellol y dreth yn ddamcaniaethol, tybed a fydd hynny'n wir yn ymarferol bob amser.

Mae gennym y dreth eiddo masnachol hon o—rwy'n ei galw'n uwchdreth—o 6 y cant ar eiddo dros £1 filiwn. Ar y cyd â hynny, credaf fod y gyfundrefn drethi'n mynd yn uwch. Rydym wedi siarad sawl tro rwy'n credu, Weinidog, mewn amrywiol gyd-destunau am y dreth hon a sut y mae'n gweithredu, fel gyda'r Prif Weinidog pan oedd yn y rôl honno'n flaenorol, ac rwy'n pryderu nad oes gennym dystiolaeth dda eto ynglŷn â sut y mae'n gweithio. Nododd y Gweinidog yn gywir na fydd yn gymwys mewn llawer o achosion oherwydd bydd eiddo sy'n fwy nag £1 filiwn yn eiddo i gwmni, a'r ffordd y caiff y dreth ei hosgoi yn y bôn yw drwy drosglwyddo'r cwmni hwnnw o un cwmni i'r llall. Ac o ystyried y gyfradd dreth, mae pobl yn cael eu cymell i ffurfio'r cwmnïau hynny. A phan fo'n eiddo preswyl, mae'n cael ei weld fel osgoi treth mewn ffordd ddrwg y dylid rhoi diwedd arni, ac ar lefel y DU, gyda'r dreth flynyddol ar anheddau wedi'u cynnwys o fewn y cwmni, yn ogystal â chyfraddau treth dir y dreth stamp, dyna fu'r pwysau. Ond yn y maes masnachol, ymddengys ei bod yn llawer mwy arferol fod adeiladau gwerth uchel yn eiddo i gwmnïau. A yw hynny'n rhywbeth yr ydym yn gyfforddus yn ei wneud, ac i ba raddau yr ydym yn monitro pa mor uchel yw'r gyfran honno, a'r newid yn unrhyw ran o'r gyfran honno yng ngoleuni'r symud o'r gyfradd o 5 y cant i'r gyfradd o 6 y cant yng Nghymru? Rwyf hefyd yn meddwl tybed pa effaith y mae'n ei chael ar y farchnad llety myfyrwyr a adeiladwyd yn bwrpasol, yn enwedig yng Nghaerdydd, a'r potensial i farchnad adeiladu i rentu dyfu. Oherwydd efallai y bydd yn fwy atyniadol i'r trafodion hynny gael eu gwneud drwy'r rhyddhad ar anheddau lluosog, yn hytrach na'r dreth fasnachol y gellir ei hethol ar ei chyfer.

Mae'r Gweinidog wedi bod yn awyddus iawn, pan fydd yn dadlau â Llywodraeth y DU neu'n cyflwyno'r achos dros ddatganoli treth i Gymru, i beidio â dweud beth y byddai'n ei wneud â'r dreth honno. Ac nid wyf yn siŵr os wyf yn cefnogi neu'n deall y dull hwnnw'n llawn. Os oes gennym dreth wedi'i datganoli, rwy'n deall pam mai ein busnes ni yw hynny ac nid lle San Steffan yw dweud beth y dylem ei wneud â'r dreth honno, gan ei bod wedi'i datganoli. Ond pan nad yw rhywbeth wedi'i ddatganoli eto a'ch bod am gyflwyno'r achos dros ei ddatganoli, oni fyddai'n ddefnyddiol i'r achos dros wneud hynny eich bod yn esbonio i San Steffan a Whitehall beth yw pwrpas y datganoli hwnnw? Rwy'n credu bod y dreth ar dir gwag—gallai integreiddio'n dda iawn â'r trethi eiddo eraill sydd gennym. Ond os ydym am geisio ei wneud yng Nghymru, a bod gennym syniad da sut y byddem am ei defnyddio, beth am esbonio hynny i San Steffan? Oherwydd gallai fod manteision i Lywodraeth y DU, i Loegr, neu i Lywodraeth yr Alban yn wir, o weld beth a wnawn â hi. Felly, er mwyn eu perswadio i'w datganoli, beth am gyflwyno'r achos hwnnw, gan gynnwys, dyweder, beth yw'r cyfeiriad teithio a beth y disgwyliwn i hynny ei gyflawni?

Mae datganoli treth incwm—y cyfraddau Cymreig—yn enfawr o'i gymharu â'r hyn a welsom gyda'r dreth trafodiadau tir neu'r dreth gwarediadau tirlenwi neu, yn wir, gyda'r dreth gyngor ac ardrethi busnes, sy'n fawr o ran maint hefyd, ond lle nad ydym wedi gwyro i raddau sylweddol iawn o'r system fel y'i gweithredir yn Lloegr. Ac am nad ydym yn bwriadu newid y cyfraddau, rwy'n pryderu nad yw'r Aelodau'n rhoi'r sylw y maent yn ei haeddu i'r cyfraddau treth incwm Cymreig. Yn gyntaf, soniwn am y band 10c, ond mewn gwirionedd dyna'r swm y gallem ei ostwng—gallwn ei ostwng 10c, ond nid oes terfyn ar y swm y gallem ei godi. Felly, mae hynny ynddo'i hun yn ei wneud yn beth mawr iawn.