Part of the debate – Senedd Cymru am 4:02 pm ar 17 Medi 2019.
Wel, i ddechrau rwy'n credu bod gennym ni anghytundeb gwleidyddol sylfaenol ynghylch swyddogaeth y sector rhentu preifat. Rwy'n credu mai'r ateb i'r argyfwng tai—ac argyfwng yw hi—yw adeiladu llawer mwy o gartrefi i'w rhentu'n gymdeithasol. Mae hynny'n ffordd well o lawer o wneud hynny, mae'n llwybr llawer mwy diogel, ac mae'n rhoi i bobl y dewis y mae arnyn nhw ei eisiau mewn gwirionedd o ran tai. Felly, mae gennym ni anghytundeb pur sylfaenol.
Ond, gan droi at y pethau penodol iawn, rwyf hefyd yn credu—a menywod fel arfer sydd yn y sefyllfa hon—os ydych chi wedi bod yn 'denant' mewn tŷ lle nad chi yw'r person a enwir ar y denantiaeth a'ch bod yn gweld bod eich partner yn penderfynu dod â'r denantiaeth honno i ben, gan eich gwneud yn ddigartref, dylai fod gennych chi hawliau, yn dibynnu ar ba mor hir yr ydych chi wedi aros yn y tŷ hwnnw ac yn y blaen, a'r hyn y gallwch chi ei ddangos o ran ei fod yn gartref ichi. Mae hynny'n bwysicach fyth pan fydd sefyllfa o drais yn y cartref. Felly, ni fyddech chi eisiau i sefyllfa barhau pryd na all menyw mewn llety rhent preifat nad yw ei henw ar y cytundeb tenantiaeth, gwyno am drais domestig oherwydd wrth wneud hynny y bydd yn gwneud ei hun yn ddigartref. Felly, rwy'n credu ein bod ni i gyd yn y Siambr o leiaf yn gytûn na ddylid caniatáu hynny.
Yn yr un modd, os yw gofalwr wedi treulio rhyw 20 mlynedd mewn eiddo ac nad yw ar y denantiaeth, neu os yw plentyn y tenant hwnnw wedi gwneud hynny, ni ddylent o anghenraid gael eu troi allan o'u cartref heb unrhyw reswm heblaw'r ffaith eu bod wedi'u hepgor o'r cytundeb tenantiaeth gwreiddiol. Felly, mae'r Ddeddf rhentu cartrefi yn darparu ar gyfer hynny. Nid dyma'r newid yr wyf i'n ymgynghori yn ei gylch. Rydym ni eisoes wedi gwneud hynny yn y Ddeddf rhentu cartrefi. Rwy'n atgoffa'r Aelodau, a byddaf yn ysgrifennu atoch chi i gyd yn eich atgoffa o'r hyn a basiwyd gennym ni, ac rwy'n credu y byddwch yn falch pan fyddwch yn gweld pa mor radical oedd hynny.
O ran yr hyn y gwnaethoch chi ei ddweud amdanoch chi eich hun a'ch arferion fel landlord, credaf fod hynny'n wir am 98 y cant o'r landlordiaid yng Nghymru. Mae'r rhan fwyaf o'n landlordiaid ni yn landlordiaid da. Yr hyn y mae'n rhaid inni ei wneud yma yw atal y landlordiaid diegwyddor rhag rhoi enw drwg i'r sector. Felly, ni fydd gan landlord sy'n ymddwyn yn y modd yr ydych chi newydd ei ddisgrifio unrhyw beth i'w ofni o'r Ddeddf hon nac unrhyw un o'r Deddfau eraill yr ydym ni wedi eu pasio. Dim ond y landlordiaid hynny sy'n ceisio gwneud pethau fel troi allan dialgar, sydd ag eiddo nad yw'n addas i bobl fyw ynddo, neu sy'n ceisio ystumio'r farchnad mewn ffordd—felly, er enghraifft, maen nhw'n ceisio meddiannu eu tŷ dim ond er mwyn cynyddu'r rhent—fydd yn cael problemau gyda hyn. Oherwydd ni allwch chi wneud hynny yn ystod chwe mis cyntaf tenantiaeth, ac yna bydd angen i chi roi chwe mis o rybudd. Felly, bydd gan bawb o leiaf 12 mis. Yna ar ôl hynny mae gennych chi chwe mis treigl. Os oes gennych chi rywun sy'n barod i rentu'r tŷ am ychydig yn fwy, ni fyddant yn dal yno chwe mis yn ddiweddarach.
Felly, rydym ni'n disgwyl i hyn wneud gwahaniaeth sylweddol i'r mathau hynny o droi allan. Rydym ni hefyd yn disgwyl i'r Ddeddf ei hun wneud gwahaniaeth sylweddol, oherwydd yr hyn y bydd yn ei wneud yw gwobrwyo'r landlordiaid da. Rydych chi'n llygad eich lle wrth ddweud bod angen i'r landlordiaid da aros yn y farchnad. Bydd yn faen tramgwydd i fwy fyth o'r landlordiaid twyllodrus yr ydym ni'n ceisio'u cael allan o'r sector—dyna'r gwir.