5. A wnaiff y Gweinidog roi diweddariad ar gynlluniau trethi ail gartrefi Llywodraeth Cymru? OAQ54333

Mae fy swyddogion yn parhau i weithio gyda llywodraeth leol i adolygu sut y mae awdurdodau lleol yn defnyddio eu pwerau disgresiwn i godi premiymau'r dreth gyngor. Byddant yn ystyried unrhyw dystiolaeth a ddarperir i gynorthwyo'r adolygiad ac yn sicrhau bod y ddeddfwriaeth yn gweithredu yn ôl y bwriad.

Fe gafwyd trafodaeth ar y pwnc yma ddoe, os ydych chi'n cofio, a rhaid imi ddweud, roeddwn i'n rhyfeddu bod y Prif Weinidog yn methu'r pwynt yn llwyr am hyn. Y sefyllfa gwbl annerbyniol ydy fod yna anomali yn y system, sy'n golygu bod nifer fawr o berchnogion ail gartrefi yn osgoi talu trethi. Dydyn nhw ddim yn talu treth gyngor, a dydyn nhw chwaith ddim yn talu treth fusnes drwy iddyn nhw weithredu fel busnes am gyfnod byr iawn o'r flwyddyn. Rŵan, hwnna ydy'r anomali yn y system sydd angen sylw, ac rydych chi'n gwybod fy mod i wedi tynnu sylw at hyn sawl gwaith, ac mae Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru hefyd yn cytuno bod angen gwneud rhywbeth ar fyrder. Fel rydych chi'n dweud, mae'ch swyddogion chi yn edrych ar y sefyllfa. Ces i gyfarfod efo nhw nôl ym mis Mehefin, ac fe addawyd y byddai yna ryw fath o adroddiad, neu ryw fath o gynnydd yn y maes yma, ond dwi'n dal i ddisgwyl i weld beth fydd yr argymhellion yn union. Mae hwn yn sgandal ac mae'n rhaid ei sortio fo ar fyrder.

Diolch am godi hyn, a diolch hefyd am eich diddordeb yn y mater ac am siarad â fy swyddogion am eich syniadau ynglŷn â sut y gallwn ddechrau mynd i'r afael â'r mater penodol hwn. Mae'n wir fod yn rhaid i fusnes allu dangos bod yr eiddo y maent yn ceisio'i osod fel llety gwyliau, er enghraifft, ar gael am o leiaf 140 diwrnod mewn cyfnod o 12 mis, ac wedi'i osod am 70 diwrnod. Nawr, y cwestiwn yma yw: a yw'r cydbwysedd yn iawn gennym? A yw 140 diwrnod o fod ar gael i'w osod yn iawn, ac a yw 70 diwrnod o fod wedi'i osod—a yw hynny'n iawn? A yw hynny'n dangos bod yr eiddo hwnnw'n cael ei ddefnyddio fel llety hunanddarpar? Felly, mae hwn yn fater arall y byddaf yn ei drafod â'r is-grŵp cyllid llywodraeth leol yn ein cyfarfod nesaf, yr wythnos nesaf rwy'n credu, ond mae'n fater rwy'n sicr yn ymwybodol ohono.

Fe ofynnom ni i awdurdodau lleol roi gwybod i ni am unrhyw achosion lle roeddent yn teimlo bod eiddo'n cael ei farchnata fel llety hunanddarpar heb ei fod yn cael ei ddefnyddio yn y ffordd honno mewn gwirionedd. Cafwyd rhai enghreifftiau gan awdurdodau lleol, gan gynnwys Gwynedd, o eiddo y credent ei fod yn perthyn i'r categori hwnnw. Edrychodd Asiantaeth y Swyddfa Brisio ar bob un o'r achosion a daethant i'r casgliad fod pob un ohonynt yn gweithredu o fewn y gyfraith, ond mae'r cwestiwn yn codi i ba raddau yr ydym yn ei gael yn iawn o ran nifer y dyddiau, ac rwy'n sicr yn awyddus i edrych ar hynny.

Os nad yw'r eiddo yn talu ardrethi busnes, dylent fod yn talu'r dreth gyngor. Ymddengys mai dyna sydd wrth wraidd hyn, ac mae angen i ni fynd i'r afael â'r mater.

Gallaf roi sicrwydd i chi ein bod yn cael y trafodaethau hyn gydag awdurdodau lleol o ran eu profiadau o'r mater, i ba raddau y mae'n broblem. Credaf ei fod yn amrywio ledled Cymru o ran faint o ail gartrefi a geir a faint o eiddo gwyliau ar osod a geir, ac yn sicr, mae'n broblem ddifrifol mewn rhai ardaloedd. Ond mae'n un yr ydym yn awyddus iawn i fynd i'r afael â hi oherwydd, fel y dywedais, mae gwaith ar y gweill gennym sy'n edrych ar ddyfodol y dreth gyngor, ac yn archwilio gwahanol ffyrdd o edrych ar y dreth gyngor, i geisio'i gwneud yn fwy blaengar, ac mae'n edrych ar drethi gwerth tir, ac ar dreth incwm leol—pob math o wahanol ffyrdd o godi trethiant lleol yn y dyfodol. Ac yn sicr, mae hyn yn rhan o hynny.

Buaswn yn rhoi ateb syml i chi: pam na wnewch chi ddod â'r rhyddhad ardrethi busnes ar dai a fflatiau i ben? Pe baech yn gwneud hynny, ni fyddai’n gwneud unrhyw les iddynt gael eu galw’n fusnesau. Ni allaf weld unrhyw reswm da dros roi rhyddhad ardrethi busnes i dai a fflatiau. Pe baech yn dod â hynny i ben, byddech yn cael gwared ar yr anghysondeb, a gallwch wneud hynny yfory.

Gwn fod Llywodraeth Cymru wedi ymgynghori ar y mater hwn yn y gorffennol mewn perthynas ag a ddylai dosbarthiadau o eiddo penodol fod wedi'u heithrio rhag rhyddhad ardrethi busnesau bach. Yn sicr, roedd hynny'n rhywbeth yr edrychwyd arno'n fanwl pan ddatblygwyd y cynllun parhaol gennym. Ni ystyriwyd bod cael gwared ar ryddhad ardrethi ar gyfer eiddo hunanddarpar yn briodol a chredaf, os cofiaf yn iawn, fod hynny oherwydd yr effaith y gallai ei chael ar y diwydiant twristiaeth, lle mae'r eiddo hyn yn arbennig o bwysig mewn rhai ardaloedd i gadw'r diwydiant twristiaeth yn fyw. Mae'n amlwg fod yma gydbwysedd eithriadol o anodd a bregus i'w sicrhau.