1. A wnaiff y Comisiwn ddatganiad am y penderfyniad i ddewis Carole Cadwalladr fel siaradwraig Gŵyl y Gelli'r Cynulliad yng ngŵyl GWLAD—Gŵyl Cymru'r Dyfodol? OAQ54306

Mae rhaglen gŵyl GWLAD yn cael ei darparu mewn partneriaeth ag ystod o sefydliadau allanol. Un o'r partneriaid yw Gŵyl y Gelli, sydd wedi cytuno i gynnal darlith Gŵyl y Gelli yng ngŵyl GWLAD, a Carole Cadwalladr fydd siaradwraig darlith Gŵyl y Gelli yn ystod yr ŵyl, sy'n para am y penwythnos mewn ychydig llai na phythefnos. Hi, Carole Cadwalladr, oedd enillydd medal flynyddol Gŵyl y Gelli ar gyfer newyddiaduraeth eleni. 

Carole Cadwalladr sydd wedi bod yn gyfrifol am rai o'r damcaniaethau cynllwyn mwyaf rhyfeddol sy'n ymwneud â refferendwm yr UE. Fe ffoniodd hi fi am y tro cyntaf oddeutu tair blynedd yn ôl ynglŷn â hyn, roedd yn ymwneud â Rwsia a gweithwyr Putin yn cyflyru miliynau o bobl i gefnogi’r ymgyrch i adael drwy'r cyfryngau cymdeithasol. Yn fwy diweddar, rwy'n credu mai ei honiad yw bod rheolwyr cronfeydd rhagfantoli yn cynllwynio i sicrhau Brexit heb gytundeb oherwydd eu bod wedi lleihau gwerth y bunt. Mae hi ei hun, hyd yn oed, wedi cyfaddef bod llawer o'i herthyglau wedi bod yn anghywir iawn, a buaswn yn cwestiynu’r penderfyniad i ddewis y cyfryw unigolyn i siarad ar ran y Cynulliad. Onid yw hyn yn tanlinellu'r argraff fod y lle hwn yn siarad dros yr ymgyrch aros, yn hytrach na thros bobl Cymru, a bleidleisiodd i adael?

Diolch i chi am eich cyfraniad. Rwy'n tybio eich bod yn swnio’n fwy gwybodus a than gyfaredd Carole Cadwalladr na’r rhan fwyaf ohonom. Buaswn yn dweud bod rhyddid i lefaru a'r hawl i fynegi unrhyw farn yn rhywbeth y mae'r Cynulliad hwn yn ei ystyried yn bwysig iawn ac yn awyddus i'w hyrwyddo, ac mae cymaint o groeso i Carole Cadwalladr siarad yma ag unrhyw un arall. Rwy'n sicr yn edrych ymlaen at ei chlywed yn siarad, ac rwy'n gobeithio eich bod chi hefyd.

Mae'n bwysig fod y Cynulliad yn cynnwys sawl ffordd o feddwl a chynifer o siaradwyr â phosibl fel y gall cynifer o bobl ag sy'n bosibl wrando ar yr amrywiaeth honno. Rydym yn sefydliad democrataidd. Ond mae'n ffaith fod Carole Cadwalladr wedi gorfod egluro a chywiro llawer o'i gwaith, ac mae gennyf ddiddordeb mewn deall pam nad oes barn amgen yn cael ei chynnig hefyd, ac yn ôl yr hyn a ddeallaf, dim ond un siaradwr sy'n siarad ar y pwnc penodol hwn. Fel y dywedais, nid wyf yn amau y dylai pobl allu cynnig cynifer o safbwyntiau ag sy'n bosibl, ond mae'n ymddangos bod hon yn farn unochrog gan unigolyn sydd wedi gorfod egluro a chywiro llawer o'r pwyntiau a gyflwynodd yn ei herthyglau.

Rwy’n sicr yn derbyn y pwynt ein bod am gefnogi amrywiaeth barn a chynnig llwyfan i'r holl safbwyntiau hynny, yn y Siambr hon ac yn y gwaith sy'n digwydd ar ein hystâd yn gyffredinol. Mae hon yn ddarlith sy'n cael ei chynnal mewn partneriaeth â Gŵyl y Gelli. Enillydd y wobr newyddiaduraeth yng Ngŵyl y Gelli eleni oedd Carole Cadwalladr a hi yw'r darlithydd gwadd. Rwyf hefyd yn credu ei bod yn bwysig cofio ei bod yn dod o Gaerdydd. Mae’n newyddiadurwr ymchwiliol sydd wedi ennill llawer o wobrau. Pa un a ydych yn cytuno â'i barn ar unrhyw fater y mae'n ei arddel, mae'n rhywun y gallwn fod yn falch ohoni a hithau’n Gymraes sydd wedi cael cryn ganmoliaeth a sylw gan gefnogwyr yr ymgyrch i aros, sydd yr un mor ddilys yn y lle hwn â chefnogwyr yr ymgyrch i adael. Ac rwy'n eich annog i gyd, os oes tocynnau ar ôl, oherwydd mae wedi bod yn boblogaidd iawn—pob tocyn sydd ar ôl—rwy'n eich annog i gyd, os gallwch ddod o hyd i’r amser, i wrando ar Carole Cadwalladr a gofyn cwestiwn iddi, efallai, yn hytrach na gofyn y cwestiwn hwn i mi. [Chwerthin.]