Rydyn ni'n gwybod ein bod ni wedi byw drwy gyfnod o wasgu ariannol dybryd, ond beth mae hynny'n ei olygu mewn difri ydy, pan mae'n dod at osod blaenoriaethau a thrio gwneud yn siŵr ein bod ni'n gallu gwireddu'r blaenoriaethau yna, sianelu'r arian i'r ffordd iawn i'r lle cywir, er mwyn gwireddu'r blaenoriaethau, bod yn fwy soffistigedig ynglŷn â sut mae penderfyniadau yn cael eu cymryd.

Nôl ym mis Gorffennaf, mi wnaeth y Gweinidog Cyllid nodi wyth blaenoriaeth i Lywodraeth Cymru ar gyfer 2020-1. Mae'r blaenoriaethau gwariant hynny yn cynnwys gofal cymdeithasol, taclo tlodi, datgarboneiddio—dydw i ddim yn anghytuno efo'r blaenoriaethau hynny, ond un peth ydy gosod blaenoriaethau ar lafar, peth arall wedyn ydy sicrhau bod arian yn gallu cael ei sianelu tuag at wireddu'r uchelgais sy'n cael ei gosod.

Rŵan, mae dadansoddiad cyllidol Cymru yn awgrymu y bydd yna gynnydd mewn grantiau bloc y flwyddyn nesaf, a hynny yn caniatáu i'r Llywodraeth gynyddu cyllid ar gyfer mwy o'i blaenoriaethau, o gymryd y penderfyniadau cywir. Ond, wrth gwrs, mi fydd—ac rydyn ni'n gwybod hyn o'r blynyddoedd diwethaf—gallu'r Llywodraeth i ymateb i ystod o'i blaenoriaethau yn dibynnu, i raddau helaeth, ar faint o arian y bydd y Llywodraeth yn penderfynu ei ddyrannu i'r gwasanaeth iechyd unwaith eto. Mae'n anodd dianc rhag hynny. Mae'r dadansoddiad cyllidol wedi amlinellu tri senario sydd yn pwyso a mesur faint sy'n mynd i iechyd a faint mae hynny yn ei adael ar ôl ar gyfer gwasanaethau cyhoeddus datganoledig eraill. Ac mae yna, pob amser, pan fo yna gyhoeddiad am arian ychwanegol gan y Trysorlys ar gyfer Lloegr, bwysau gan y rhai mwy ddiddychymyg yn y lle yma ar i’r arian cyfatebol—beth bynnag sy’n mynd i iechyd yn Lloegr, i’r arian cyfatebol fynd i iechyd yng Nghymru, ond, wrth gwrs, dydy hi ddim mor syml â hynny, ac mae’r cwestiwn ataliol yn gorfod bod wrth graidd penderfyniadau cyllidol sy’n cael eu gwneud. Ac mae Sefydliad Iechyd y Byd—roedden ni’n cael ein hatgoffa yr wythnos yma—yn ein hatogffa ni bod 80 y cant o’r pethau hynny sy’n ein cadw ni’n iach yn bethau sy’n digwydd ac yn cael eu dylanwadu arnyn nhw gan bethau y tu hwnt i gyllideb yr NHS. Felly mae’n rhaid inni sicrhau bod yr ochr ataliol yn cael ei chynnal, ac, yn y fan hyn, dwi’n mynd yn syth at gyllidebau llywodraeth leol. All llywodraeth leol yng Nghymru ddim cymryd mwy o wasgu. All llywodraeth leol yng Nghymru ddim cymryd mwy o setliadau fflat, oherwydd mae hynny’n mynd i fod yn gam yn ôl.