4. Pa asesiad y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o werth am arian y cynllun ynni cartref Arbed am Byth? OAQ54425

Yn rhan o broses dendro drylwyr, cynhaliodd Llywodraeth Cymru ddadansoddiad trwyadl o'r agweddau masnachol ar y cynnig. Mae'r contract yn cynnwys costau penodol ar gyfer pob mesur, a gafodd eu meincnodi nid yn unig yn erbyn cynigwyr eraill ar adeg y tendr, ond hefyd yn erbyn cynlluniau tlodi tanwydd tebyg.

Y tro diwethaf i mi holi'r Prif Weinidog am gynllun ynni cartref Arbed am Byth, rhoddais wybod iddo bod contractwyr yn cael eu hannog i godi £245 am fesurau goleuo ysgafn, lluosog, am newid bylbiau golau yn y bôn, fel y dywedais y tro diwethaf, a £124 am fesurau dŵr, sy'n golygu, yn ei hanfod, sgriwio awyrydd i mewn i dap.

Cefais lythyr gan y Prif Weinidog yn honni bod fy ffigurau yn anghywir gan nad oedden nhw'n ymwneud ag eitem unigol, ond ni wnes i honni hynny. O ddarllen y llythyr ymhellach, mae'n cadarnhau'r hyn a ddywedais mewn gwirionedd, oherwydd siaradodd y Prif Weinidog yn y fan yma am fesurau effeithlonrwydd. Felly, mae'n ymddangos bod ein Prif Weinidog yn credu ei bod hi'n briodol i £245 gael ei dalu i gontractwyr dim ond i newid ychydig o fylbiau golau. Wel, nid wy'r cyhoedd yn cytuno. Cefais gyfarfod â Swyddfa Archwilio Cymru ac maen nhw bellach yn ymchwilio, ac mae hynny'n rhywbeth na lwyddodd y Llywodraeth i'w wneud gan mai'r cyfan a wnaethon nhw oedd gofyn i Arbed eu hunain. Felly, nawr, gan siarad ar ran y Prif Weinidog, a ydych chi'n derbyn bod y trethdalwr—mae'n chwerthinllyd, yn hollol chwerthinllyd—bod y trethdalwr yn cael ei filio £245 i newid bylbiau golau a £124 i newid awyryddion? A ydych chi'n cytuno bod hynny'n wastraff gwarthus o arian? Ac ydy, fel y dywedodd fy nghyd-Aelod draw yn y fan yna, mae'n wirion.

Wel, mae Neil McEvoy yn iawn bod Archwilydd Cyffredinol Cymru wedi cynnal yn ddiweddar archwiliad gwerth am arian o ymdrechion Llywodraeth Cymru i fynd i'r afael â thlodi tanwydd ers 2010 a'r strategaeth sydd wedi bodoli ochr yn ochr â hynny, ac edrychwn ymlaen at gael yr adroddiad hwnnw. Ond cyn belled ag y mae Arbed 3 yn y cwestiwn, roedd y contract yn destun proses gaffael gadarn; gwnaed diwydrwydd dyladwy wrth ddyfarnu'r contract; ac rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn cofio bod y contract yn cynnwys cymal cap elw a chanran o daliadau ar sail perfformiad, ac mae hynny'n diogelu buddsoddiad Llywodraeth Cymru i sicrhau ansawdd a gwerth am arian.

Mae'r Aelod yn gwneud pwynt pwysig: mae'n bwysig yn yr holl gynlluniau hyn bod effeithlonrwydd yn cael ei sicrhau a bod gwerth am arian yn cael ei sicrhau. Wrth gwrs, nid dim ond trethdalwyr Cymru sy'n ariannu cynllun arbed; daw cyfran sylweddol o'r arian hwnnw o gronfa datblygu rhanbarthol Ewrop. Felly, rwy'n meddwl tybed pa waith sy'n cael ei wneud, cyn Brexit, i sicrhau bod cynlluniau effeithlonrwydd ynni sy'n ceisio gwneud cartrefi yng Nghymru yn fwy effeithlon yn y dyfodol ac yn helpu i sicrhau llwyddiant ar gyfer argyfwng y newid yn yr hinsawdd, pa waith sy'n cael ei wneud i sicrhau bod cynlluniau fel hyn yn parhau a'n bod ni'n parhau i fod â chartrefi cynaliadwy yn y dyfodol y tu hwnt i Brexit.

Wel, wrth gwrs, rydym ni'n bryderus iawn a gwn fod y pryder yn cael ei rannu ar draws y Siambr o ran dyfodol cyllid yr UE yng Nghymru. Nid ydym wedi cael unrhyw sicrwydd gwirioneddol gan Lywodraeth y DU o ran cyllid yn y dyfodol ar gyfer y cynllun hwn nac unrhyw gynllun arall.

Pan edrychwn ni, er enghraifft, ar y gronfa ffyniant gyffredin, addawyd ymgynghoriad flwyddyn, 18 mis yn ôl, a does dim byd o gwbl wedi digwydd. Felly rydym ni i gyd, yn gwbl briodol, yn pryderu'n fawr am yr hyn yr ydym ni'n gallu ei wneud yn y meysydd hyn sydd wedi elwa'n fawr ar gyllid yr UE. A gadewch i ni beidio ag anghofio, yr ardaloedd sydd wedi elwa ar gyllid yr UE yn aml fu'r ardaloedd tlotaf yng Nghymru, ardaloedd lle mae tlodi tanwydd ar ei fwyaf difrifol. Felly, rydym ni'n pryderu'n fawr am y dyfodol. Rydym ni'n parhau i lobïo Llywodraeth y DU, fel y byddech chi'n disgwyl i ni ei wneud.

Mae etholwyr yn ystâd Parc Lansbury yng Nghaerffili wedi cysylltu â mi, sy'n gwerthfawrogi cynllun Arbed ac sy'n aros i'r gwaith gael ei wneud. Ysgrifennais at Lywodraeth Cymru ar 14 Mai ynghylch yr oediadau hynny, ac roedd trafodaethau wedi bod yn cael eu cynnal rhwng Llywodraeth Cymru a thîm cyflawni Arbed ar ôl cyflwyno cais Cyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili i gwblhau'r gwaith hwnnw.

Ac yn ei hymateb, dyddiedig 4 Mehefin, dywedodd Gweinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig y byddai Llywodraeth Cymru yn cyfarfod â'r awdurdod lleol ac Arbed i sicrhau bod y gwaith yn gyfredol. Rwy'n dal i gael ymholiadau gan etholwyr, fel y dywedaf, sy'n gwerthfawrogi'r cynllun. Ar y pryd, dywedodd cyngor Caerffili, er gwaethaf yr ymgymeriad hwn, nad oedd wedi clywed dim byd pellach gan Lywodraeth Cymru. Felly, a all hi roi'r wybodaeth ddiweddaraf i ni am hynny a pha un a gafodd y gwaith hwn ei wneud, a pha un a oes cynlluniau i gyfarfod â Chaerffili ac i gwblhau'r gwaith?

Gallaf gadarnhau y cynhaliwyd cyfarfodydd dros yr haf rhwng uwch reolwyr ar draws yr holl bartïon dan sylw i symud ymlaen a goresgyn rhai o'r heriau a nodwyd o ran cyflwyno'r cynllun ym Mharc Lansbury. Rwy'n clywed bod cynnydd da yn cael ei wneud, ond bod pethau wedi cymryd mwy o amser na'r disgwyl. Ond, bydd cyfarfod yn cael ei gynnal ar 16 Hydref, a fydd yn ceisio datrys y problemau hynny sy'n weddill, a byddaf yn sicrhau eich bod chi'n cael yr wybodaeth ddiweddaraf ar ôl hynny.

A gaf i ofyn, un o'r cyfleoedd mawr, wrth gwrs, sy'n bodoli o ran Brexit yw cyfle i ddatrys—

Fy mai i. Mae'n ddrwg gen i, Darren, mae angen i mi ofyn y cwestiwn cychwynnol yn gyntaf. Cwestiwn 5, Michelle Brown. [Chwerthin.] Chi sydd ymlaen nesaf, Darren.

Dyna pam y cefais i fy nal.

A minnau hefyd.