3. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Y Wybodaeth Ddiweddaraf am Fwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:13 pm ar 8 Hydref 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:13, 8 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch am y sylwadau a'r cwestiynau. Byddaf yn ceisio ymdrin â chymaint ohonyn nhw ag y gallaf. Os caiff pethau eu hepgor, yna, yn amlwg, ar ddiwedd hyn, rwy'n gwybod y caf gyfle i fynd i'r pwyllgor, a bydd Aelodau, wrth gwrs, yn rhydd i, ac rwy'n siŵr y gwnant, gysylltu â mi.

Ar y dechrau, ac o ran eich sylw dechreuol, fe hoffwn i siarad am yr ymrwymiad parhaus i deuluoedd y byddwn yn parhau i gadw llygad ar welliannau. Mae llawer o deuluoedd wedi dod ymlaen ers yr adroddiad ac ers i'r gwaith ddechrau, yn enwedig y gwaith ymgysylltu. Mae hynny wedi arwain at gynnydd yn nifer y cwynion, fel y byddech yn ei ddisgwyl, ac mae hynny'n rhan o'r rheswm pam mae her ynghylch y swyddogaeth gwyno, ond, mewn gwirionedd, mae honno'n broses gwyno nad oedd yn gweithredu mor effeithiol ag y dylai, ac mae'r prif weithredwr dros dro wedi cydnabod hynny, o ran un o'ch sylwadau am neilltuo adnoddau ar gyfer cwynion. Ond hoffwn ddiolch eto i bob un o'r teuluoedd hynny sydd nid yn unig eisiau ateb ynghylch yr hyn a aeth o'i le, o bosib, gyda'u gofal, ond sydd hefyd eisiau gweld gwelliant mwy cyffredinol, oherwydd efallai bydd rhai o'r teuluoedd hyn yn cael plant eto, ond mae rhai ohonyn nhw hefyd, mewn ffordd anhunanol iawn, dim ond eisiau gwneud yn siŵr eu bod yn rhan o wella'r gwasanaeth cyfan fel nad yw teuluoedd eraill yn mynd drwy'r hyn yr aethon nhw drwyddo. Ac mae hynny'n beth eithaf anhunanol i'w wneud a pheth anodd ei wneud, o ystyried y profiadau y mae'n rhaid iddyn nhw fynd trwyddyn nhw eto.

Ynglŷn â'ch sylw am atebolrwydd uwch-reolwyr, ar y dechrau, ac eto heddiw, eglurais ac mae'r panel yn glir nad ei waith ef yw canfod y bobl sy'n gyfrifol, o ran y staff. Yr hyn y maen nhw hefyd yn glir yn ei gylch—ac maen nhw wedi cael cyfarfod ar y cyd â'r ddau reolydd, yr NMC, sef y Cyngor Nyrsio a Bydwreigiaeth, a'r GMC, sef y Cyngor Meddygol Cyffredinol—yw, os ydynt yn canfod materion yn yr adolygiadau clinigol a gyflawnir y dylid eu hadrodd i gyrff proffesiynol neu reoleiddiol i'w hymchwilio ymhellach, yna byddant yn gwneud hynny. Ond nid eu gwaith nhw yw mynd i chwilio am hynny. Ond, wrth iddyn nhw graffu ar yr adolygiadau, os deuant o hyd i dystiolaeth o hynny, byddan nhw'n atgyfeirio fel sy'n angenrheidiol. Yn amlwg, os bydd hynny'n digwydd, byddan nhw'n adrodd yn ôl i'r cyhoedd ynghylch pa atgyfeiriadau sydd wedi neu heb eu gwneud o ran y niferoedd.

O ran eich sylw ynglŷn â lefelau staff, o ran yr isafswm lefelau staff, maen nhw'n gweithio tuag at wneud hynny. Oherwydd bod meddygon wedi eu recriwtio i'r uned. Mae rhai pobl wedi gadael. O ran yr arweinyddiaeth, mae cyfarwyddwr meddygol newydd, sydd yn ei swydd ers tua deufis. Mae cyfarwyddwr clinigol newydd yn y gwasanaeth, sydd yn y swydd ers llai na mis. Ac, o ran niferoedd y bydwragedd, alla i ddim rhoi syniad i chi, oherwydd fy mod yn credu nad dyna fyddai'r peth cywir i'w wneud nes cwblhau'r asesiad Birthrate Plus. Bydd hynny'n rhoi dealltwriaeth briodol inni o'r modd y caiff yr uned ei staffio.

Nawr, mae'r bwrdd iechyd—. Rhan o'r her yn y gorffennol oedd—. Roedd yr wybodaeth a ddarparwyd yn datgan eu parodrwydd i fynd ati i recriwtio i'r holl swyddi gwag. Maen nhw'n glir iawn am wneud hynny nawr. Maen nhw wedi gwneud yn well o ran recriwtio'n gynnar. Felly, yn yr ychydig wythnosau nesaf, bydd gennym ni asesiad Birthrate Plus, a byddaf yn sicrhau bod canlyniad hwnnw ar gael i Aelodau yn gyffredinol. Felly, yn hytrach na fy mod i'n dweud rhywbeth byrbwyll heddiw, rwy'n credu, os arhoswch chi ychydig wythnosau, yna bydd gan bawb rywbeth y gallan nhw ddibynnu arno o ran y ffigurau.

O ran yr 11 argymhelliad 'diogelu' a wnaed yn adolygiad y colegau brenhinol, mae wyth o'r 11 wedi cyrraedd y cam pan fo'r panel annibynnol yn dweud eu bod wedi'u cyflawni; mae tri yn dal i fod yn waith sydd ar y gweill. Maen nhw, i raddau helaeth, yn ymwneud â staffio ac â'r gallu i ymgorffori newid. Felly, maen nhw'n cydnabod, ym mhob un o'r meysydd hynny, bod cynnydd wedi'i wneud, ond maen arnyn nhw eisiau'r sicrwydd y gwnaed y cynnydd hwnnw dros gyfnod hwy o amser cyn iddyn nhw ddweud eu bod wedi cael eu cyflawni, ac rwy'n credu mai dyna'r ymagwedd gywir i'w choleddu.

Dof yn ôl at un o'r rheini yn benodol sy'n ymwneud ag un arall o'ch cwestiynau. O ran yr amserlen ar gyfer adolygiadau, mae'r panel eu hunain yn nodi eu bod yn disgwyl i'r adolygiadau hynny ddechrau fis nesaf—i'r adolygiadau ddechrau mewn gwirionedd. Nid ydynt yn rhoi, ac nid wyf i'n rhoi, unrhyw fath o amserlen ar gyfer pryd bydd yr adolygiadau hynny'n gorffen. Byddant yn eu cwblhau mewn sypiau, fel na chaiff pob un ohonyn nhw eu dal yn ôl hyd nes caiff yr olaf ei gwblhau. Cânt eu gwneud mewn sypiau, ac mae'n rhaid i ni weithio gyda cholegau brenhinol eraill i ddarparu staff annibynnol i'w cwblhau nhw. Oherwydd nid aelodau'r coleg obstetreg a gynaecoleg a'r coleg bydwragedd yn unig fydd yn gorfod bod yn bresennol—rhai ohonyn nhw, bydd y gofal yn ehangach ac mae angen i ni gael pobl eraill i gymryd rhan yn yr adolygiadau hefyd. Ac rwy'n credu ei bod hi'n bwysig y cânt eu gwneud yn iawn, yn hytrach na'u gwneud yn gyflym. Rwy'n deall y bydd yr Aelod ac eraill yn gofyn i mi geisio darparu amserlen, ond rwy'n credu mai dyna'r peth anghywir i'w wneud. Mae'n llawer pwysicach y cânt eu gwneud yn iawn, a bod teuluoedd, fel y dywedais, yn cael y cyfle i gymryd rhan.

O ran yr hunangyfeirio, hunangyfeirio ar gyfer asesiad yw hynny. Nid yw'n golygu y bydd angen i bawb sy'n pryderu gael adolygiad clinigol llawn. Ond rwy'n credu mai'r sicrwydd i aelodau'r cyhoedd sy'n pryderu yw y bydd y panel yn rhan o'r asesiad hwnnw. Felly, nid y bwrdd iechyd fydd yn penderfynu ar eu rhan pa un a oes angen adolygiad llawn neu beidio. Bydd y panel yn rhan o hynny hefyd. Felly, bydd gennym ni'r annibyniaeth honno ar y panel ynghylch a oes angen adolygiad llawn neu beidio, ond bydd cyfle iddyn nhw gael cymorth i wneud hynny.

O ran pryd ddaw'r ymyriad i ben, wel, unwaith eto, bydd y panel annibynnol yn darparu adroddiadau chwarterol ar y gwelliannau cyffredinol. Rwyf wedi ymrwymo i gyhoeddi'r rhai am y statws uwchgyfeirio. Byddwch yn gwybod y bu proses ar waith ers tro lle'r ydym ni'n ystyried y cynnydd ym mhob sefydliad. A bydd y statws hwnnw'n newid pan fo'r sefydliad ei hun wedi gwneud y gwelliant angenrheidiol. Felly, bydd rhywfaint o hyn yn fwy hirdymor, a bydd yr un peth yn wir am y newid diwylliannol sy'n cael ei amlygu yn yr adroddiad hefyd. Nid wyf yn credu y byddai'n rhesymol disgwyl i'r holl newid diwylliannol hwnnw fod wedi digwydd. Mae'n waith sydd ar y gweill. Y llanw a thrai hwnnw yr ydych chi'n ei ddisgrifio yw'r hyn y byddem yn disgwyl ei weld mewn unrhyw, nid dim ond gwasanaeth cyhoeddus, ond unrhyw fusnes yn y sector preifat lle mae angen i chi wneud newid diwylliannol sylweddol gyda'ch staff. Felly, bydd angen i hynny barhau, nid ym maes bydwreigiaeth yn unig ond yn y gwasanaeth meddygol hefyd. Nid newid ar un adeg yn unig yw hyn, ond rhywbeth sydd mewn gwirionedd yn niwylliant y sefydliad a disgwyliadau staff o'i gilydd, ac yn wir y modd y maen nhw'n trin ac yn gweithio gyda'r cyhoedd.