3. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Y Wybodaeth Ddiweddaraf am Fwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:06 pm ar 8 Hydref 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Angela Burns Angela Burns Conservative 3:06, 8 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

Hoffwn ddiolch i chi, Gweinidog, am eich datganiad heddiw a hefyd am y cyfle a roesoch chi i fy aelodau staff i gael sesiwn friffio dechnegol ar yr adroddiad y bore yma. Wrth gwrs, teitl eich datganiad yw 'Yr Wybodaeth Ddiweddaraf am Fwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg', ac rwy'n gwerthfawrogi yn y cynnwys ichi ganolbwyntio'n bennaf ar yr adroddiad cynnydd a'r strategaeth adolygu clinigol, ac yn wir byddaf—mae gennyf nifer o gwestiynau i'w gofyn i chi yn ei chylch. Fodd bynnag, rwyf eisiau dweud ar goedd eto ei bod hi'n ddrwg calon gennym ni fod hyn wedi digwydd i'r teuluoedd hyn yn y bwrdd iechyd hwn. Mae'n ddrwg calon gennym ni eu bod wedi gorfod nid yn unig wynebu'r trallod o golli plentyn ond nawr ceisio cywiro'r ymarfer hwnnw. Byddwn yn ceisio eich cefnogi ym mha ffordd bynnag y gallwn ni er mwyn sicrhau bod y rhieni hynny'n cael yr atebion ac, yn wir, y cyfiawnder y maen nhw'n eu ceisio. Felly, mae'n rhaid imi ofyn y cwestiwn cyntaf hwn i chi, sef: pa sicrwydd, Gweinidog, allwch chi ei roi bod yr uwch-reolwyr oedd yn rhan o hyn ar y pryd yn cael eu dwyn i gyfrif am y methiannau yn y bwrdd iechyd, yng ngoleuni datganiad clir y panel nad eu swyddogaeth nhw, a hynny'n gwbl briodol, yw canfod pwy sydd ar fai? Mae hynny'n faes ar wahân a byddem yn ddiolchgar am yr wybodaeth ddiweddaraf am hynny.

O ran y strategaeth adolygu clinigol a'r adroddiad cynnydd chwarterol—darllen diddorol iawn. Mae'r diweddariad yn nodi bod y bwrdd iechyd wedi cytuno ar yr isafswm lefelau staffio dros dro. Gweinidog, a wnewch chi egluro beth yw'r lefelau hynny ac a ydyn nhw'n bodloni unrhyw isafswm lefelau staff cydnabyddedig presennol ar gyfer y gwasanaeth hwn? Rwy'n gwybod ein bod yn aros am gyhoeddiad Birthrate Plus, nad yw'n digwydd tan yn ddiweddarach y mis hwn, ond a wnewch chi ddweud wrthym ni a yw'r isafswm lefelau staffio hynny uwchlaw Birthrate Plus, oddeutu'r hyn y rhagwelwch chi y byddai, neu fymryn yn is? A allwch chi daflu unrhyw oleuni ar hynny o gwbl?

Yn yr adroddiad, dywed yr awduron eu bod yn ceisio dilysrwydd annibynnol ynghylch honiadau'r bwrdd bod 30 y cant o'r argymhellion cychwynnol hynny wedi'u gwreiddio'n llawn yn arferion gwaith y bwrdd. Pa mor fodlon ydych chi? Sut allwn ni ymddiried yn y bwrdd iechyd, pan fo'r panel hwn yn gorfod cael y dilysiad annibynnol hwnnw?

Er gwaethaf adborth a geisiwyd o arolygon a sylwadau a gasglwyd gan y cyfryngau cymdeithasol, mae'r diweddariad yn datgan nad yw'r data sy'n deillio o hyn i gyd wedi ei ddadansoddi'n llawn eto ac nad yw'r themâu a nodwyd yn dylanwadu eto ar welliant, ansawdd a diogelwch y gwasanaethau mamolaeth. Felly, a wnewch chi egluro, Gweinidog, a yw hynny oherwydd diffyg adnoddau wedi'u dyrannu, ynteu a yw'r ystyfnigrwydd diwylliannol cynhenid hwn yn dal i fod yn y bwrdd iechyd?

A wnewch chi roi amserlen i ni ar gyfer pryd y caiff y 150 o achosion a nodwyd eu hadolygu, fel y gall y cleifion fod yn dawel eu meddwl? Fe wnaethoch chi ddweud eich hun fod modd hunan-atgyfeirio i'r panel, a chredaf fod hynny, mewn gwirionedd, yn ffordd hynod gadarnhaol o estyn allan a cheisio ymdrin â sefyllfa anodd iawn. Ond a wnewch chi egluro pa un yw'r 39 hynny hyd yn hyn yn ychwanegol at, neu wedi eu cynnwys yn y 150? Pa adnoddau ychwanegol allwch chi eu neilltuo i sicrhau y caiff yr atgyfeiriadau hyn eu clywed yn brydlon, oherwydd bu cynnydd yn y cwynion, fel yr ydych chi eich hun wedi nodi. Ni fydd pob un ohonyn nhw'n ddifrifol, ond serch hynny, mae'n amlwg bod pryder a gofid o hyd ynghylch yr holl fater yma, felly mae'n amlwg bod angen yr adnoddau ychwanegol hynny arnom ni.

Yn olaf, a gaf i ofyn pa hyfforddiant fydd yna i ailhyfforddi pobl y gallai fod angen yr ailhyfforddi hwnnw arnyn nhw? Yn ystod y briff technegol a gynigiodd eich swyddogion y bore yma, fe wnaethon nhw siarad am y ffaith ei bod hi'n amlwg iawn y gallen nhw weld llanw a thrai o ran arferion a chanlyniadau. Mae'n amlwg iawn pwy, efallai, sydd angen y cymorth ychwanegol hwnnw, sydd angen y gefnogaeth ychwanegol honno. Felly, beth sydd wedi cael ei wneud i sicrhau bod staff penodol ar y rheng flaen wedi cael y cymorth ychwanegol hwnnw y mae ei angen arnyn nhw i wella'r ffordd y maen nhw'n darparu gofal bydwreigiaeth i famau a theuluoedd yn y bwrdd iechyd hwn?

Fy mhwynt olaf yw rhif 11 o'ch datganiad: diwylliant yn y gwasanaeth. Mae'r adroddiad yn dweud:

mae gwaith yn dal i fynd rhagddo a dyna fydd y sefyllfa debygol am y dyfodol rhagweladwy.

Deallaf hynny'n llwyr. Dywedant:

mae'n afrealistig disgwyl y gellir mynd i'r afael â materion hirsefydlog yn ymwneud â diwylliant, agweddau ac ymddygiad o fewn ychydig fisoedd.

Wrth gwrs na allan nhw. Mae newid diwylliannol yn cymryd amser hir i wreiddio. Fodd bynnag, ni allwn ni aros yn rhy hir. Nid ydym ni eisiau gweld hyn yn llusgo ymlaen ac ymlaen fel problem dragwyddol, fel y gwelsom ni broblemau tragwyddol mewn byrddau iechyd eraill ynglŷn â materion eraill. A wnewch chi roi unrhyw awgrym o amserlen o ran pryd y gallech chi obeithio gweld rhai o'r newidiadau hyn yn cael eu hymgorffori yn niwylliant y bwrdd iechyd hwnnw, ac, wrth gwrs, nid dim ond mewn gwasanaethau mamolaeth ond, fel y dywedodd y panel yn un o'i ddatganiadau tyst i'r Pwyllgor Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Chwaraeon, mae awgrym bod rhywfaint o'r anhwylder hwn, os mynnwch chi, i'w weld mewn meysydd eraill yn y bwrdd iechyd hwn, ac mae angen inni dyrchu i weld ai dim ond mewn gwasanaethau mamolaeth y mae'n broblem neu a yw hyn yn fater systemig. Ac os yw'n fater systemig, yn wir mae'n rhaid i ni fynd i'r afael ag ef. Ond rwy'n eich cymeradwyo chi a'ch tîm am y gwaith yr ydych chi wedi'i wneud hyd yn hyn, ond ni allwn ni laesu dwylo ynghylch hyn.