Part of the debate – Senedd Cymru am 4:27 pm ar 16 Hydref 2019.
A gaf fi ddechrau, hefyd, drwy ddiolch i'm cyd-Aelod, Huw Irranca-Davies, am gyflwyno'r ddadl hon heddiw ac i'r cyd-Aelodau ar draws y Siambr a gefnogodd y cynnig deddfwriaethol hwn hefyd? Gwastraff plastig yw un o'r symptomau mwyaf amlwg o niwed amgylcheddol a gwaddol na ddylem gael ein cyhuddo o'i adael ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol. Mae ein cefnforoedd, ein hafonydd, ein traethau, ein caeau a'n gwrychoedd yn aml iawn wedi'u llenwi â phlastigau untro a daflwyd, fel y mae'r ecosystemau y maent yn eu darparu.
Gyda'r cynnig deddfwriaethol arloesol hwn, mae gennym gyfle gwirioneddol i wneud Cymru'n enghraifft ryngwladol o ymarfer gorau o ran lleihau plastigau defnydd untro. Fel unigolion, mae newidiadau y gallwn ac y dylem i gyd eu gwneud i leihau ein gwastraff plastig, ond rwy'n credu'n gryf na allwn gyflawni'r gostyngiadau enfawr mewn plastigau untro sydd eu hangen arnom drwy weithredu fel unigolion yn unig. Nid ei negyddu yw hyn, ond yn rhy aml fe'i defnyddir yn esgus am ddiffyg gweithredu deddfwriaethol.
Felly, mae hwn yn fater y mae'n rhaid i bob un ohonom fod o ddifrif yn ei gylch, fel deddfwyr ac fel dinasyddion, yn rhan o'r argyfwng hinsawdd y mae'r Siambr hon a Llywodraeth Cymru wedi'i ddatgan, a hynny'n gwbl briodol. Rwy'n credu, fel y mae'r Llywodraeth hon yng Nghymru'n credu, fod yn rhaid i ni weithredu ar unwaith er mwyn cenedlaethau'r dyfodol cyn i'r sefyllfa waethygu, ac oherwydd hynny hoffwn ganmol y camau sy'n cael eu cymryd yn fy etholaeth ar hyn o bryd. Mae Cyngor Caerffili wedi addo gwario pob ceiniog o grant urddas yn ystod mislif Llywodraeth Cymru ar gyfer y fwrdeistref ar gynnyrch mislif di-blastig yn unig. Mae'r enghraifft hon o gaffael cyhoeddus cadarnhaol, sy'n cael ei harwain gan y Cynghorydd Philippa Marsden gyda diolch i'r ymgyrchydd o Gaerdydd, Ella Daish, yn enghraifft wych o sut y gall sefydliadau yng Nghymru ddefnyddio eu pŵer caffael pwerus i leihau gwastraff plastig ac arwain y ffordd. Yn aml, mae cynhyrchion hylendid a mislif ymhlith prif achosion gwastraff plastig untro, a dylid croesawu unrhyw ffordd y gallwn gymell newid gwirfoddol i ddewisiadau amgen sy'n fwy ecogyfeillgar.
Rhaid i Lywodraeth—yn lleol, rhanbarthol, cenedlaethol a rhyngwladol—wneud mwy na chwarae rhan. Rhaid iddynt arwain y ffordd ac ymladd y frwydr fel na wnaeth erioed o'r blaen. Er y gwn fod llawer o enghreifftiau o arferion gorau ledled Cymru, yn amlach na pheidio cynlluniau unigol yw'r rhain, felly gallai'r Bil arloesol a phwysig hwn helpu i hwyluso ymagwedd gyfannol a strategol ar gyfer lleihau gwastraff plastig, ac ni ddylid ei adael i Greta Thunbergs y byd hwn nodi ble y mae cenhedloedd yn arwain, a chael eu ceryddu am wneud hynny.
Rydym ni yng Nghymru wedi llwyr gydnabod y brys ac wedi datgan argyfwng hinsawdd—y cyntaf i wneud hynny. I'r rhan fwyaf yn y Siambr hon, mae'r ddadl wedi symud ymlaen. Mater o sut y cyflawnwn ein mandad yw hi bellach, nid pam. Mae sefydlu targedau cenedlaethol ar unwaith a chynllun gweithredu trawslywodraethol pwysig yn dangos pa mor bwysig yw'r argyfwng hinsawdd i ni fel y gall Cymru ddod yn arweinydd byd-eang o ran lleihau ei defnydd o blastigau untro. Felly, rwy'n annog holl Aelodau'r Siambr hon i gydnabod newid hinsawdd a gweithio gyda ni i wneud y newid hwnnw, a symud Cymru allan o argyfwng hinsawdd a thuag at sefydlogrwydd o ran yr hinsawdd.