6. Dadl ar Gynnig Deddfwriaethol gan Aelod: Defnyddio Plastigau Untro

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:37 pm ar 16 Hydref 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Alun Davies Alun Davies Labour 4:37, 16 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

Fel eraill, rwy'n ddiolchgar iawn i'r Aelod dros Ogwr am gyflwyno'r ddadl hon y prynhawn yma. Lywydd, cofiwn y sgyrsiau a'r dadleuon a gawsom am y tâl o 5c ar fag siopa. Ac ar y pryd, roedd honno'n cael ei hystyried yn ddeddfwriaeth arloesol. Arweiniodd at leihad o 71 y cant yn eu defnydd, a chafodd hynny ddwy effaith, wrth gwrs: newidiodd ymddygiad y cyhoedd ac fe ddangosodd bŵer y Llywodraeth i newid ymddygiad y cyhoedd ac i ysgogi newid yn niwylliant ymddygiad. Ond pan oeddem yn gwneud hynny, wrth gwrs, roeddem yn meddwl ein bod yn torri tir newydd, ac ar flaen y gad o ran gweithredu amgylcheddol ar y pryd. Ond ers hynny, yn y degawd ers y dadleuon hynny, rydym wedi gweld sut y mae microblastigau a phlastigau nid yn unig yn anharddu ein hamgylchedd, ond yn gwenwyno ein hecosystemau. Rwy'n cofio clywed Syr David Attenborough yn dweud, lle bynnag y mae'n mynd yn awr, lle bynnag y mae—boed yn y mynyddoedd a'r rhostiroedd neu ar yr arfordir—fod plastig wedi'i daflu ym mhob man. Ac mae'n dweud am Lywodraeth y DU:

Nid oes gan y Llywodraeth syniad, erbyn iddynt weithredu fe fydd yn rhy hwyr.

A dyna gerydd i Lywodraethau ar draws y byd. Rydym wedi gweld bod Greenpeace wedi canfod bod hyd yn oed y rhannau mwyaf diarffordd o Antarctica wedi'u halogi gan ficroblastigau erbyn hyn, gan ddifetha un o'r amgylcheddau mwyaf dilychwin ar y blaned, ond yn aml iawn, bydd y tameidiau bach iawn hynny o blastig, llai nag ugeinfed ran o filimedr o led, yn cael eu camgymryd am ysglyfaeth gan anifeiliaid bach y môr. Mae'r microblastigau'n gwneud eu ffordd i fyny'r gadwyn fwyd, gan achosi niwed posibl i anifeiliaid mwy, fel adar y môr a morfilod, yn ogystal â mynd yn rhan o'n cadwyn fwyd ein hunain drwy bysgod cregyn. Fel hyn, rydym wedi cyrraedd pwynt argyfwng. Mae angen inni weld gweithredu gan Lywodraeth eto, a Llywodraeth yn cymryd yr awenau.

Credaf ein bod yn cynhyrchu mwy o wastraff yn y Deyrnas Unedig nag a ddeallwn mewn gwirionedd. Gwelsom astudiaethau sy'n dweud ein bod yn cynhyrchu 50 y cant yn fwy o wastraff plastig nag a ragwelwyd. Ac rydym ni yng Nghymru, yn gwbl briodol, yn hyrwyddo cyfraddau ailgylchu uchel, ond rwyf am ddweud yn glir fy mod yn credu bod ein cyfrifoldeb am y gwastraff a grëwn yn mynd ymhell y tu hwnt i ganolfannau ailgylchu lleol.

Eisoes gwelsom sut y mae gwastraff o Gymru wedi dod i ben ei daith yn y cefnfor tawel. Mae'n gwbl annerbyniol ein bod yn caniatáu i unrhyw wastraff o gwbl o'r wlad hon lygru ein moroedd a'n cefnforoedd, ac yn annerbyniol ein bod yn gollwng ein gwastraff ar y bobl dlotaf ar y blaned. Ni ddylem fod yn gwneud hynny. Credaf fod angen i ni weithredu a chredaf fod yn rhaid i Lywodraeth Cymru weithredu hefyd. Rydym wedi gweld galwadau o blith y bobl, galwadau cynyddol, o bob rhan o'r byd am weithredu, a galwadau cynyddol yng Nghymru—galw o blith y bobl am newid. Rwyf wedi gweld, ac fe soniais yn gynharach sut roedd Llywodraeth Cymru yn gallu sbarduno newid ymddygiad, ond rydym hefyd yn gweld sut y caiff newid ei sbarduno gan bobl yn deall effaith ein hymddygiad ar y blaned. Sawl un ohonom a all anghofio'r llun o grwban môr wedi'i lapio mewn sach blastig, neu'r llun o storc wedi'i lapio mewn bag plastig? Daeth y BBC â'r lluniau hynny i ni. Os na ddefnyddiwn ein pŵer i ddeddfu, bydd y lluniau hyn yn dal i ddod, a'r pryd hwnnw, ni yw'r rhai a fydd yn euog am ganiatáu i hynny ddigwydd.