2. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am golli 2,763 o gleifion yn ddiweddar o'r rhestr aros ym Mwrdd Iechyd Cwm Taf Morgannwg? 360

Roedd y cleifion hyn bob amser wedi eu cofnodi ar restr fewnol o fewn y bwrdd iechyd, ac roedd eu hamseroedd aros yn cael eu monitro. Cânt eu cofnodi nawr ar y rhestr aros rhwng atgyfeirio a thriniaeth neu'r rhestr ddiagnostig gywir. Mae mecanweithiau cadarn yn eu lle nawr i sicrhau bod y bwrdd iechyd yn adrodd am bob claf yn gywir.

Rwy'n falch iawn o'ch clywed yn defnyddio'r gair 'nawr' gyda phwyslais mawr ddwywaith, oherwydd rwy'n bryderus iawn am y newyddion hwn. Mae'n fethiant arall eto gan reolwyr Cwm Taf, ac rwy'n teimlo trueni gwirioneddol dros staff rheng flaen gweithgar y bwrdd iechyd hwn sydd, wythnos ar ôl wythnos, yn gweld enw'r bwrdd iechyd yn cael ei bardduo heb fod unrhyw fai arnynt hwy. Rwyf hefyd yn pryderu na fydd cleifion sy'n byw yn ardal y bwrdd iechyd hwn yn hyderus y byddant yn derbyn y gofal y maent ei angen yn daer.

Nawr, rydym yn ymwybodol o'r adolygiad llawn o wasanaethau mamolaeth sydd ar y gweill ar hyn o bryd, ac fe drafodasom hynny y mis diwethaf a chredaf fod rhai camau cadarnhaol iawn yno, ond fe fyddwch yn gwybod o'r adroddiad bod problemau systemig diwylliannol wedi'u nodi ar nifer o wahanol achlysuron a hynny drwy holl weithrediad y bwrdd. Fe ddyfynnaf yn uniongyrchol o'r adroddiad:

Mae'n afrealistig disgwyl y gellir datrys problemau hirsefydlog sy'n ymwneud â diwylliant, agweddau ac ymddygiad o fewn ychydig fisoedd.

Felly, gan gadw'r cefndir hwn mewn cof, gofynnaf y tri chwestiwn canlynol. A wnewch chi ystyried gofyn am, neu a ydych yn credu bod angen cael adolygiad mwy cynhwysfawr sy'n edrych ar yr holl wasanaethau y mae Cwm Taf yn eu cynnig, ac nid gwasanaethau mamolaeth yn unig, os ceir problemau systemig, a gallai'r broblem hon gyda'r rhestrau aros fod yn enghraifft o broblem arall? Pa mor ffyddiog ydych chi, Weinidog, na cheir achosion tebyg o golli data mewn byrddau iechyd eraill? Rwy'n sylweddoli mai rhestr fewnol oedd yr un na welsoch chi, na neb arall ychwaith. O gofio bod hyn wedi digwydd mewn un man, a yw'n digwydd mewn mannau eraill? Ac yn olaf, a allech chi egluro wrthym pa fethodoleg sydd ar waith yn eich adran i sicrhau bod y data rydych yn ei dderbyn gan ein holl fyrddau iechyd ledled Cymru yn gywir, os gwelwch yn dda, oherwydd mae casglu data da yn gwbl hanfodol i'ch helpu chi, y Llywodraeth, i gynllunio ar gyfer darparu gofal iechyd yn y dyfodol? Er mwyn gallu cynllunio hynny, mae angen i'r data hwnnw fod yn gywir, rydym angen y gwir, y gwir i gyd a dim byd ond y gwir.    

Rwyf am ymdrin â'ch dau bwynt olaf yn gyntaf, oherwydd o ran y cwestiwn a oes problemau eraill yn bodoli gyda data, mae'r ystadegau a gofnodir yn cael eu harchwilio'n rheolaidd gan ein hadran ystadegau swyddogol o fewn y Llywodraeth, ac maent yn gwbl gydwybodol yn y gwaith a wnânt. A lle ceir unrhyw gafeatau i'r data a dderbynnir, cânt eu cyhoeddi fel rhan o'r adroddiad ystadegau. Rwy'n siŵr y byddwch chi a chymheiriaid sy'n craffu ar yr adroddiadau hynny pan gânt eu darparu yn nodi bod y cafeatau hynny'n cael eu darparu o bryd i'w gilydd. Hefyd, oherwydd ein bod eisiau ystadegau swyddogol i'r cyhoedd allu dibynnu arnynt, mae'n rhan o'r rheswm pam nad ydym wedi gallu gwneud cynnydd mewn nifer o feysydd eraill, oherwydd rydym eisiau bod yn glir bod y data yn ddibynadwy. Rwyf dan bwysau mewn nifer o feysydd eraill i sicrhau bod ystadegau swyddogol ar gael, ac rwyf wedi cadw dweud y byddant ar gael pan fyddwn yn sicr ein bod yn mesur yr un pethau yn yr un ffordd ar draws y wlad, a dyna'n union rwy'n ei ddisgwyl yma.

Mewn gwirionedd, yr hyn a ddigwyddodd yma oedd bod y bwrdd iechyd eu hunain wedi gofyn i uned gyflawni'r GIG ddilysu eu rhestrau aros. Arweiniodd yr adolygiad hwnnw at ychwanegu'r bobl hyn at y rhestr yn briodol. Felly, dywedodd y bwrdd iechyd ei hun, 'Rydym yn credu y gallai fod gennym broblem, gadewch i ni gael corff allanol drwy Lywodraeth Cymru i ddod i mewn a gwneud hynny.' Ac yn fwy na hynny, mae adroddiad yr uned gyflawni ar gael ar wefan y bwrdd iechyd, felly mae'r lefel honno o dryloywder yno nawr. Maent wedi cydnabod bod hon yn broblem ac mae wedi cael ei datrys. Nid wyf yn credu bod angen adolygiad cynhwysfawr pellach o'r sefydliad. Fel y gwyddoch, mae statws y sefydliad cyfan wedi'i godi i ymyriad wedi'i dargedu. Os oes angen cymryd unrhyw gamau pellach, byddaf yn adrodd yn ôl yn agored ac yn dryloyw, gyda chyngor y byddaf yn ei gael gan brif weithredwr GIG Cymru, Swyddfa Archwilio Cymru, ac Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru wrth gwrs.    

Efallai fod hwn i'w weld yn fater dibwys ynglŷn â gwall cofnodi data, ond y tu ôl iddo, roedd hyd yn oed swyddogaethau gweinyddol sylfaenol yn cael eu perfformio'n wael yn gyson. Heb ddata cywir ar amseroedd aros, ni allwn farnu a yw pethau'n gwella neu'n gwaethygu. Ni allwn nodi'n fanwl y meysydd y mae angen buddsoddi ynddynt a'r meysydd lle gallai diogelwch cleifion fod mewn perygl oherwydd amseroedd aros hwy, ac eto mae ansawdd gwael y data ledled y GIG yn fater sydd wedi cael sylw dro ar ôl tro gan un adroddiad pwyllgor ar ôl y llall. Felly, pa mor hyderus ydych chi fod y penderfyniadau a wnewch, pan fo'r data sydd gennych yn gyson annibynadwy, yn benderfyniadau cywir?

Nid wyf yn derbyn cynsail cwestiwn yr Aelod fod y data yn gyson annibynadwy. Rydym yn agored ac yn onest ynglŷn â'r cywirdeb sydd gennym yn ein hystadegau swyddogol. Mae'r ystadegau swyddogol hynny, wrth gwrs, yn helpu i lywio'r dewisiadau a wnawn a'r gwaith craffu sydd gennym ar ein gwasanaethau. Rwy'n credu bod ymosodiad cyffredinol sy'n dweud, 'Ni allwch ddibynnu ar ddata a ddarperir gan y GIG' yn gyfeiliornus ac nid dyna'r ffordd rwy'n bwriadu rhedeg y gwasanaeth iechyd.

Weinidog, er fy mod yn derbyn na ddaeth yr ymchwiliad o hyd i unrhyw dystiolaeth o niwed clinigol ac er nad oedd unrhyw arwydd bod Cwm Taf wedi bod yn ceisio ystumio'r ffigurau'n fwriadol, mae hyn yn codi cwestiynau difrifol ynghylch y ffordd y caiff rhestrau aros eu rheoli, yng Nghwm Taf ac ar draws yr holl fyrddau iechyd. Rwy'n siŵr y gall pob un ohonom yn y fan hon restru enghreifftiau o gleifion yn cael eu tynnu oddi ar restrau aros am nad oeddent wedi ymateb i lythyr nad oeddent, o bosibl, wedi ei gael. Weinidog, a wnewch chi lansio ymchwiliad ehangach i'r ffordd y caiff rhestrau aros eu rheoli ar draws yr holl fyrddau iechyd lleol, ac a wnewch chi edrych ar sut y gellir defnyddio technoleg i wella'r ffordd y caiff apwyntiadau ysbyty eu rheoli?

Fel y dywedais o'r blaen wrth Angela Burns, nid wyf yn credu bod angen adolygiad cynhwysfawr o Gwm Taf, nac yn wir o'r ffordd y caiff rhestri aros eu rheoli. Fodd bynnag, rydym bob amser yn chwilio am ffyrdd i wneud gwell defnydd o dechnoleg i helpu i reoli apwyntiadau a rhestri aros o fewn y gwasanaeth. Rhan o'r hyn rwy'n awyddus i'w wneud yw sicrhau bod arferion gorau yn cael eu mabwysiadu ar draws byrddau iechyd a'u bod yn fwy unffurf ar draws ein gwasanaeth, fel bod pobl yn gwybod, pan fydd ganddynt apwyntiadau a phan fyddant yn mynychu'r apwyntiadau hynny, y gallant fod yn siŵr nad ydym yn rhedeg gwasanaeth sy'n ychwanegu haen o aneffeithlonrwydd. Felly, rwyf bob amser yn meddwl sut y gallwn wella'r gwasanaeth, ond nid wyf yn bwriadu cael ymchwiliad diangen a gwastraffus ar draws y gwasanaeth iechyd gwladol yma yng Nghymru.

Diolch yn fawr iawn. Leanne Wood sydd i ofyn y trydydd cwestiwn amserol y prynhawn yma, a bydd hwnnw'n cael ei ateb gan y Trefnydd.