Part of the debate – Senedd Cymru am 5:09 pm ar 19 Tachwedd 2019.
Diolch am gyflwyno datganiad ar y Bil heddiw, Gweinidog. Bydd y Ceidwadwyr Cymreig yn ei gefnogi. Gwn fod y proffesiwn meddygol yn edrych ymlaen yn fawr at hyn—mae'n gam mawr ymlaen. Rwy'n awyddus i ategu'r sylwadau a wnaed gan y tri chadeirydd sydd wedi siarad, a pham y bu'n rhaid i ni frysio hyn yn ystod y camau olaf a pham na chafodd ei gyflwyno'n gynharach eleni, o ystyried eich bod eisoes wedi bwriadu gwneud hynny a'ch bod wedi gweithredu'r cynllun rhwymedigaethau'r dyfodol.
O ran unrhyw sylwebaeth yr hoffwn ei gwneud ynghylch y Bil, rwy'n credu y byddwn yn hoffi cadw'r rhan fwyaf o'm sylwebaeth ar gyfer, 'A ydych chi wedi gwneud digon o gynlluniau ar gyfer yr arian?' Roeddwn i mewn gwirionedd, yn bersonol, yn synnu'n fawr yn ystod y sesiwn dystiolaeth i ddarganfod y gall hawliad am esgeulustod, weithiau, gael ei gyflwyno 20 mlynedd ar ôl y digwyddiad. Felly, mae'n rhaid ei bod yn anodd iawn. Sylwais o'ch llythyr ychwanegol a anfonasoch at y Pwyllgor Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Chwaraeon eich bod wedi comisiynu cynghorwyr ariannol allanol i ymgymryd â'r diwydrwydd dyladwy ariannol ac y buoch yn cysylltu ag actiwarïaid i geisio'i ragweld, a tybed, efallai, yn eich ymateb y gallech chi roi ychydig mwy o wybodaeth am ba mor ffyddiog ydych chi y bydd y £100 miliwn yn fras, yn ddigon. Yn amlwg, os bydd gennym ni lai o geisiadau na hynny, yna bydd Llywodraeth Cymru ar ei hennill. Rwy'n derbyn eich pwynt y byddwch yn sicrhau y caiff yr asedau i gyflawni hynny eu trosglwyddo, ond oherwydd nad ydym ni'n gwybod a oes rhai hawliadau ofnadwy yn llechu na fyddwn ni'n gwybod amdanyn nhw am bump neu 10 mlynedd arall, pa mor ffyddiog ydych chi fod eich swm yn gywir pan ddaw hi'n fater o gynllunio ar gyfer y dyfodol hwnnw?
Rwy'n deall na allwch chi roi cymaint o wybodaeth i ni am y trafodaethau gyda'r Undeb Amddiffyn Meddygol, ond, unwaith eto, nhw yw un o'r elfennau mwyaf, ac rwy'n credu bod eu cynnwys yn gwbl allweddol. Os yw'r Undeb Amddiffyn Meddygol yn eistedd yn eu swyddfeydd yn digwydd bod yn gwylio hyn, hoffwn ddweud wrthyn nhw, 'A fyddech cystal â dod at y bwrdd i wneud i hyn ddigwydd?' Rwy'n dweud wrthych chi, Lywodraeth Cymru, 'Gwnewch i hyn ddigwydd', oherwydd rwyf yn credu ei fod yn hanfodol i'r gweithlu sydd yn y maes gofal sylfaenol. Bydd yn helpu gyda phopeth a all fod o gymorth i gadw gweithwyr mewn gofal sylfaenol—meddygon teulu. Mae'n gwbl hanfodol, ac mae hwn yn arf gwirioneddol a allai berswadio pobl i aros yn hwy neu i ad-dalu eu treuliau os deuant yn ôl yn y cyfamser i helpu.
Byddai gennyf ddiddordeb mawr gwybod a ydych chi'n credu y bydd unrhyw broblemau o ran unrhyw effeithiau trawsffiniol oherwydd hyn, oherwydd, yn amlwg, mae llawer o fynd a dod dros y ffin mewn rhai rhannau o Gymru. Rwy'n falch eich bod wedi dod i gytundeb â'r Gymdeithas Diogelu Meddygol.
Yn olaf, hoffwn ailadrodd—credaf eu bod yn sylwadau a wnaeth Dai Lloyd—ein barn ar ddiwedd yr adroddiad hwn am gost gynyddol esgeuluster clinigol. Bob tro y ceir hawliad am esgeuluster clinigol, mae'n rhaid i'r GIG ei dalu ac mae'n dod o'r hyn y mae angen inni ei wneud—daw o welyau, nyrsys, meddygon a gofal sylfaenol. Felly, byddwn yn eich annog i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i ni yn gyson ac, efallai, unwaith y flwyddyn ichi ddychwelyd i roi gwybod i ni am yr hyn yr ydych chi wedi gallu ei wneud i annog Llywodraeth y DU a holl Lywodraethau eraill y gwledydd datganoledig i ddod at ei gilydd mewn gwirionedd i geisio mynd i'r afael â'r achos sylfaenol sy'n gwneud yr hawliadau esgeuluster meddygol hyn mor hynod o gostus, oherwydd dyna ble y gwneir y gwahaniaeth gwirioneddol, yn y tymor hir. Diolch.