Rwy'n falch iawn o gymryd rhan yn y ddadl bwysig hon heddiw, a chydnabod mor bwysig yw gofal diwedd oes a gofal lliniarol i gynifer o'n poblogaeth a'u teuluoedd. Mae wedi bod yn bwysig ers cryn dipyn o amser ac yn amlwg, fe fydd yn bwysig yn y dyfodol. Fel Aelodau eraill, rwy'n gyfarwydd iawn â gwaith hosbisau lleol ac ansawdd a phwysigrwydd y gwaith hwnnw, yn fy achos i, Hosbis Dewi Sant yn bennaf, sydd wedi bod yn darparu'r gofal diwedd oes a gofal lliniarol hwnnw ers tua 40 o flynyddoedd bellach, gan weithio gyda'r gwasanaeth iechyd gwladol.

Rwyf wedi dod ar draws y gwaith hwnnw mewn gwasanaethau Goleuo Bywyd, er enghraifft, ac rwy'n siŵr bod Aelodau eraill wedi mynychu'r gwasanaethau hynny o gwmpas adeg y Nadolig, pan fydd teuluoedd mewn gwasanaethau yn cofio eu hanwyliaid a elwodd o'r gofal a ddarperir gan yr hosbis, ac yn y gwasanaethau hynny mae'n amlwg iawn pa mor bwysig yw hynny i'r teuluoedd, pa mor emosiynol ydynt ynglŷn â'r gofal a gafwyd a'i werth, a'r ymrwymiad a deimlant i waith yr hosbis, nid yn unig am y gofal a brofodd eu teulu hwy, ond i bobl yn gyffredinol. Ac wrth gwrs, maent yn gwneud cymaint o waith codi arian preifat fel hosbisau. Rwy'n siŵr bod pob un ohonom yn gyfarwydd iawn â hynny. Yn wir, rwy'n rhedeg hanner marathon Casnewydd bob blwyddyn, sy'n codi arian ar gyfer Hosbis Dewi Sant, ac maent yn gwneud amrywiaeth anhygoel o waith codi arian. Dyna'r gronfa mewn gwirionedd; byddai eu gwasanaethau y tu allan i ddarpariaeth prif ffrwd y GIG.

Ond wrth gwrs, mae llawer o'r angen heb ei ddiwallu sy'n bodoli yn ymwneud â darpariaeth o fewn y brif ffrwd, a dyna lle rwy'n meddwl ein bod yn dod at gwestiynau dyrys am lefel cyllid Llywodraeth Cymru, ei ddigonolrwydd, a sut y gellid ei ddatblygu ar gyfer y dyfodol. Credaf fod angen inni fod yn adeiladol ac edrych ar y modelau sy'n bodoli a sut y gallwn gydnabod y boblogaeth sy'n heneiddio, yr angen heb ei ddiwallu sy'n bodoli, a sicrhau bod ein hosbisau wedi'u harfogi'n llawn i chwarae'r rôl y maent yn ei chwarae yn well nag unrhyw un arall yn y gwaith o ddarparu'r gofal a'r gwasanaeth hollbwysig hwn.

Un rhan o'r hafaliad yw'r 'Agenda ar gyfer Newid', oherwydd gwn fod hosbisau'n poeni nad ydynt wedi cael y codiad cyflog, y codiad cyflog 2018-19 sy'n parhau am dair blynedd, a gafodd ei basbortio iddynt gan fyrddau iechyd, ac yn amlwg mae hynny'n creu problemau gwirioneddol iddynt. Mae'n ymddangos bod yna ddiffyg eglurder, braidd. Rwy'n credu mai safbwynt y byrddau iechyd, yn rhannol o leiaf, yw eu bod yn gwneud cyfraniad cyffredinol i'r gwasanaethau prif ffrwd a ddarperir gan hosbisau, ac y byddai hynny wedyn yn talu am godiad cyflog yr 'Agenda ar gyfer Newid'. Nid yw honno'n farn a rennir gan hosbisau, ac rwy'n meddwl tybed a allai'r Gweinidog egluro'i ddealltwriaeth o'r materion hyn heddiw, materion sy'n bwysig iawn i hosbisau ledled Cymru, fel rwy'n dweud.

Ddirprwy Lywydd, nid wyf yn credu bod diffyg dealltwriaeth ynglŷn â gwerth y gwaith y mae'r hosbisau'n ei wneud. Fel y clywsom eisoes, byddai'n well gan gymaint o bobl ddiweddu eu hoes gartref gyda'u teuluoedd, gyda ffrindiau mewn amgylchedd cyfarwydd, ac mae llawer iawn o deuluoedd am i'w hanwyliaid ddod i ddiwedd eu hoes yn y ffordd honno. Mae hosbisau'n darparu'r cymorth, y cyngor a'r gwasanaeth hanfodol sy'n galluogi hynny i ddigwydd, yn ogystal â gofal o fewn yr hosbis. Felly, rwy'n credu bod pob un ohonom yn llawn sylweddoli gwerth y gofal hwn ac yn wir yr heriau a ddaw yn sgil poblogaeth sy'n heneiddio ac angen heb ei ddiwallu. Felly, mae'n rhaid i ni barhau, rwy'n credu, i weithio gyda'n gilydd—y GIG, hosbisau, Llywodraeth Cymru a phartneriaid allweddol eraill—os ydym yn mynd i barhau â'r gofal sydd mor bwysig a gwerthfawr, a'i ddatblygu ymhellach ar gyfer yr heriau hyn yn y dyfodol.