5. Dadl Cyfnod 4 y Bil Senedd ac Etholiadau (Cymru)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:34 pm ar 27 Tachwedd 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of David Melding David Melding Conservative 3:34, 27 Tachwedd 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. A gaf fi ddweud fy mod yn siomedig iawn nad wyf yn gallu pleidleisio dros y Bil, ac yn wir, yn siomedig i fod yn pleidleisio yn ei erbyn? A'r rheswm am hynny yw oherwydd bod pethau sydd i'w croesawu'n fawr yn y Bil, fel yr amlinellodd y Llywydd. Er bod gennym bleidlais rydd ar fater estyn yr etholfraint i bobl ifanc 16 ac 17 oed, mae'n rhywbeth rwyf wedi bod yn awyddus iawn i'w gefnogi ers blynyddoedd lawer, ac rwy'n credu bod ei amser wedi dod ac y byddai'n ailffurfio llawer o'n trafodaeth wleidyddol pe bai gennym bobl ifanc 16 ac 17 oed ar y gofrestr etholiadol. Ac mae'n wirioneddol ddinistriol i mi na fyddaf yn cael cyfle, am resymau y byddaf yn eu hamlinellu yn y man, i bleidleisio dros y cam gwirioneddol bwerus hwnnw i ymestyn yr etholfraint.

Rwy'n credu ei bod hefyd yn bwysig ein bod yn cydnabod y sefydliad hwn fel Senedd, ac fel 'Parliament' yn y Saesneg. Rwy'n credu bod hwn yn gam mawr ymlaen. Fel y dywedodd—wel, mae llawer o bobl yn honni eu bod wedi dweud hyn; efallai mai Ron Davies a wnaeth—proses yw datganoli, nid digwyddiad. Ond rydym wedi cael rhyw fath o gonfensiwn cyfansoddiadol ers bron i 20 mlynedd i geisio canfod pa fath o ddatganoli roeddem ei eisiau mewn gwirionedd. A dechreuasom fel rhyw fath o gyngor sir ar stiltiau—er mae'n rhaid i mi ddweud bod ein Llywydd ar y pryd bob amser wedi gwneud yn siŵr ein bod yn ymddwyn yn llawer mwy fel Cynulliad go iawn. Ond rydym wedi datblygu i fod yn sefydliad clasurol, buaswn yn ei ddweud, sy'n dilyn patrwm San Steffan, ac mae'r enw Senedd, neu 'Parliament', yn gydnabyddiaeth briodol o hynny.

Rwyf hefyd yn croesawu'r Bil am ei fod yn egluro ac yn symleiddio'r rheolau mewn perthynas ag anghymhwyso. Ac efallai y bydd yr Aelodau'n cofio imi gadeirio'r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol yn y pedwerydd Cynulliad, pan ddrafftiwyd yr adroddiad hwnnw.

Fodd bynnag, o ran cyflwyno'r hawl i wladolion tramor bleidleisio, mae'r Bil hwn, yn ein barn ni, yn anghynaliadwy. Mae'n newid mawr i Fil Comisiwn nad oedd y Comisiwn ei eisiau. Ac rwy'n atgoffa pobl nad yw'r syniad newydd hwn yn arfer cyffredin yn unman arall, hyd y gwn i, ac mae hefyd yn cyflwyno'r hawl i sefyll etholiad i'r sefydliad hwn, a dal swydd ynddo mae'n debyg. Nid yw wedi bod yn destun craffu o gwbl, ac fe'i cyflwynwyd gan y Llywodraeth heb waith craffu yng Nghyfnod 2. Mae'n beth syfrdanol i'w wneud mewn Bil cyfansoddiadol sy'n galw, fel y dywedodd y Llywydd, am uwchfwyafrif. Mae'n eithaf sarhaus, a bod yn onest, i'r rheini sydd â phryderon diffuant ynghylch y diffyg craffu.

Felly, ni fydd y grŵp Ceidwadol, wrth bleidleisio yn erbyn y Bil hwn, yn pleidleisio yn erbyn Bil Comisiwn blaenorol, ond yn hytrach Bil sydd, yn anffodus, wedi cael ei herwgipio gan Lywodraeth Cymru. Ac mae'n rhaid i mi ddweud, Lywydd, credaf eich bod wedi cael eich gwasanaethu'n hynod wael gan y Llywodraeth ar yr achlysur hwn.