7. Dadl y Ceidwadwyr Cymreig: Cyllid Llywodraeth Cymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:47 pm ar 27 Tachwedd 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Isherwood Mark Isherwood Conservative 4:47, 27 Tachwedd 2019

(Cyfieithwyd)

Wel, ni chafodd fy nghefnogaeth i, fel y dywedais yma yn y Siambr yn 2004—neu dylwn ddweud yn yr hen Siambr yma yn 2004. Ac os gwiriwch y dyddiadau yn yr adroddiadau a'r bobl y maent yn eu henwi, fe welwch enwau Llafur, nid pobl a oedd yn yr wrthblaid ar y pryd—adroddiadau annibynnol.

Fel roeddwn yn dweud, pe bai Llywodraeth y DU wedi gwario a benthyca mwy ers 2010, byddai mwy o doriadau wedi'u gorfodi arnynt, ac fe gafodd gwledydd a oedd â diffyg mawr a oedd yn gwrthwynebu cyni lawer iawn o gyni. Ers 2010 mae'r rhai sy'n ennill fwyaf o gyflog wedi bod yn talu cyfran uwch o dreth incwm nag erioed o'r blaen, tra bod y swm a delir gan y rhai sy'n ennill llai wedi gostwng. Gyda'r diffyg i lawr bellach, bydd Cymru'n elwa o £1.8 biliwn o fuddsoddiad ychwanegol dan Lywodraeth Geidwadol fwyafrifol yn y DU, ar ben y £2.7 biliwn sydd eisoes wedi'i ymrwymo i gynyddu'r gwariant ar iechyd ac addysg yma.

Mewn cyferbyniad, byddai cynlluniau Mr Corbyn yn cynhyrchu cyfraddau llog uwch a thoriadau mwy yn nes ymlaen. Mae'r Ceidwadwyr yn cyflawni'r buddsoddiad mwyaf erioed gyda £790 miliwn i fargeinion twf ledled Cymru, gan gynnwys, fel y clywsom, y £120 miliwn ar gyfer bargen twf gogledd Cymru. Cyhoeddodd Llywodraeth Geidwadol y DU ei bod yn agor y drws i fargen twf ar gyfer gogledd Cymru yn ei chyllideb ym mis Mawrth 2016, ac yn gynharach y mis hwn, ymunodd cynrychiolwyr o Fwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru â Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru i lofnodi penawdau telerau'r fargen twf yng ngogledd Cymru—y disgwylir iddi gynhyrchu cyfanswm buddsoddiad o £1 biliwn.

Mae Llywodraeth y DU hefyd wedi cefnogi gogledd Cymru mewn ffyrdd eraill, gan gynnwys contract amddiffyn gwerth £82 miliwn gyda chwmni yn Sir Ddinbych a lleoli'r rhaglen cynnal a chadw F-35 yn MOD Sealand yng ngogledd Cymru, y disgwylir iddi gynhyrchu miliynau o bunnoedd a chynnal miloedd o swyddi. Roedd adroddiad blynyddol y Swyddfa Rheilffyrdd a Ffyrdd ar gyfer 2015-16 ar wybodaeth ariannol diwydiant rheilffyrdd y DU yn dweud bod Cymru wedi cael 9.6 y cant o gyfanswm arian net y Llywodraeth ar gyfer gweithredwyr trenau'r fasnachfraint a Network Rail a 6.4 y cant o gyfanswm arian net y Llywodraeth ar gyfer llwybrau Network Rail. Dangosodd eu hadroddiad ar gyfer 2017-18 fod cyllid net y Llywodraeth fel canran o gyfanswm incwm y diwydiant rheilffyrdd yn 17 y cant yn Lloegr, 47 y cant yn yr Alban a 49 y cant yng Nghymru. Roedd cyllid net y Llywodraeth ar gyfer masnachfreintiau rheilffyrdd fel canran o gyfanswm yr incwm, gan gynnwys cyllid seilwaith, yn 56 y cant ar gyfer Cymru a'r gororau, o'i gymharu â dim ond 21 y cant ar gyfer cyfanswm Prydain. A dangosodd eu hadroddiad ar gyfer 2018-19 fod y Llywodraeth wedi cyfrannu £1.79 fesul taith teithiwr yn Lloegr, £6.14 yn yr Alban a £9.16 yng Nghymru, lle mae llwybr Cymru yn cael mwy o gyllid nag unrhyw ran arall gan y Llywodraeth fesul cilomedr teithiwr. Felly, rwy'n gobeithio y bydd Llywodraeth Cymru yn rhoi'r gorau i bedlera'r datganiadau y mae'n eu cynnwys yn ei gwelliant. Ymhellach, bydd Network Rail yn buddsoddi £2 biliwn mewn rheilffyrdd ledled Cymru a'i ffiniau dros y pum mlynedd nesaf.

Cafodd rhaglen band eang Cyflymu Cymru Llywodraeth Cymru ei dechrau pan roddodd Llywodraeth y DU £57 miliwn i Lywodraeth Cymru yn 2011—11 y cant o'r holl gyllid ar gyfer y DU—ac yna £56 miliwn yn rhagor yn 2017. Ac roedd cyllid Llywodraeth y DU yn cynnwys y £7 miliwn ychwanegol ar gyfer gogledd Cymru a gyhoeddwyd ym mis Mehefin i gyflwyno cysylltedd band eang cyflym iawn ar draws sefydliadau sector cyhoeddus y rhanbarth a chreu mwy o gysylltiadau â busnesau lleol a chartrefi.

Mae'r cyllid gwaelodol y cytunwyd arno gan Lywodraeth Geidwadol y DU yn golygu bod Llywodraeth Cymru bellach yn elwa ar y sicrwydd na fydd yr arian y mae'n ei gael ar gyfer gwasanaethau datganoledig yn disgyn yn is na 115 y cant y pen o'r ffigur yn Lloegr. Ar hyn o bryd, am bob £1 a werir gan Lywodraeth Geidwadol y DU yn Lloegr ar faterion a ddatganolwyd i Gymru, mae £1.20 yn cael ei roi i Gymru.

Fodd bynnag, ar ôl dau ddegawd o Lywodraeth Lafur yng Nghymru, gan Gymru y mae'r lefelau diweithdra uchaf a'r ganran uchaf o weithwyr nad ydynt ar gontractau parhaol ar draws gwledydd y DU, a'r cyflogau isaf yn unrhyw un o wledydd Prydain. Cymru yw'r wlad leiaf cynhyrchiol yn y DU o hyd, ac mae Llywodraethau Llafur olynol yng Nghymru wedi methu cau'r bwlch rhwng y rhannau cyfoethocaf a'r rhannau tlotaf o Gymru a rhwng Cymru a gweddill y DU, er bod Llywodraeth Cymru wedi gwastraffu biliynau ar raglenni o'r brig i lawr a oedd i fod i fynd i'r afael â hyn.

Rhwng 2010 a 2016, Cymru dan arweiniad Llafur oedd yr unig genedl yn y DU i weld toriad mewn termau real yn y gwariant adnabyddadwy ar iechyd. Nid yw eu targedau damweiniau ac achosion brys wedi'u cyrraedd ers 2009, ac maent yn gwario cyfran is o'u cyllideb GIG ar feddygon teulu nag unrhyw wlad arall yn y DU. Ac er gwaethaf rhybuddion mynych, maent wedi creu argyfwng o ran y cyflenwad tai fforddiadwy nad oedd yn bodoli pan ddaethant i rym ddau ddegawd yn ôl. Ni ddechreuodd hynny yn 2010, dechreuodd yn 1999. Gadewch i hyn fod yn rhybudd i bawb sy'n ystyried rhoi eu pleidlais i Mr Corbyn.