Part of the debate – Senedd Cymru am 5:09 pm ar 27 Tachwedd 2019.
Fe gafodd ei wario'n dda. Roedd yn hollol gywir, yn hollol gywir. Lywydd, mae'r rhestr yn parhau. Collwyd mwy na £5 miliwn wrth gefnogi Kancoat, y cwmni dur, a aeth i'r wal; gwariwyd £9.5 miliwn ar gaffael ac ailosod Stiwdios Pinewood, sydd bellach yn costio £400,000 y flwyddyn i'w cadw ar agor a dim arall; gwariwyd £114 miliwn fel y mae Angela newydd grybwyll, ar brosiect ffordd liniaru'r M4 cyn iddo gael ei ddirwyn i ben. Drwy gydol eu cyfnod mewn Llywodraeth, mae Llafur wedi dangos anallu dychrynllyd wrth ymdrin ag arian cyhoeddus ac ni ddylent geisio cynyddu trethi i wneud iawn am y diffygion.
Economïau treth isel yw'r economïau mwyaf llwyddiannus drwy'r byd. Mae torri trethi yn hwb i'r economi, yn cynyddu twf economaidd ac yn codi safon byw. Ni all Cymru fforddio system dreth sy'n gweithredu fel rhwystr i dwf economaidd a dyhead. Mae baich treth cynyddol ar drethdalwyr Cymru yn cynyddu'r risg y bydd yn atal twf economaidd ac yn costio mewn swyddi. Mae Cydffederasiwn Diwydiant Prydain yng Nghymru wedi cydnabod yn gwbl briodol y dylai codi cyfraddau Cymreig o'r dreth incwm fod yn ddewis olaf ac nid yn ymateb cyntaf.
Lywydd, rwy'n croesawu'r ddadl hon heddiw, a chredaf ei bod yn hen bryd ei chael er mwyn tynnu sylw at bwysigrwydd undeb y Deyrnas Unedig i ffyniant Cymru, i gefnogi swyddi, arloesedd, dyhead a llesiant. Mae Llywodraeth y DU yn chwarae ei rhan drwy ddarparu mwy o gyllid. Mater i Lywodraeth Cymru yn awr yw ymrwymo'r adnoddau hynny i sicrhau manteision gwirioneddol i'r economi ac i'n gwasanaethau cyhoeddus.
Un pwynt olaf yr hoffwn ei wneud: y gwir amdani yw fod mwy na 17 y cant o aelwydydd Cymru yn aelwydydd heb waith, ac mae plant yn byw mewn 12 y cant o'r aelwydydd hynny. Rwy'n credu bod hynny'n warth ar y Llywodraeth, gan nad yw tlodi plant yn dderbyniol o gwbl yn y wlad ddatblygedig hon. Diolch.