Part of the debate – Senedd Cymru am 6:08 pm ar 27 Tachwedd 2019.
Mewn egwyddor, rwy'n credu bod hwnnw'n bwynt teg, Andrew. Fodd bynnag, roedd cyfeiriad, fe gredaf, yng nghyfraniad Dai, at y ffaith bod hyn wedi cael ei ystyried am y tro cyntaf ddwy flynedd a hanner yn ôl, a chroesawaf yr hyn a ddywedoch chi yn eich araith, ond fe'i cefais yn anghyson mewn un rhan pan ddywedoch eich bod am adael hyn yn nwylo'r Comisiwn ac yna, ar ddiwedd eich araith, fe ddywedoch chi mai'r pwyllgor safonau a ddylai symud pethau yn eu blaenau. Ac mae'n rhoi rhywfaint o hyder i mi eich bod yn aelod o'r pwyllgor safonau, ac mae gennyf ffydd yng ngwaith David ar hynny, ac ategaf yr hyn a ddywedodd Jane Hutt am Jayne Bryant a pha mor dda y mae'n cadeirio'r pwyllgor hwnnw. Felly, rwy'n gobeithio y byddwch yn bwrw ymlaen â hyn, ac rwy'n gobeithio y byddwch yn bwrw ymlaen ag ef yn gyflym ac yn sicrhau canlyniad ac nad ydym yn mynd i eistedd, gan ddisgyn rhwng dwy stôl o ran p'un ai'r pwyllgor safonau neu'r Comisiwn sy'n ei wneud.
O ran hanes Caroline o rywfaint o'r lobïo a'r sgandalau a welsom, o leiaf ar lefel y DU, a rhai o'r newidiadau a ddeilliodd o hynny, cefais fy synnu braidd gan y pwynt o drefn oherwydd clywais gyfeiriad clir iawn at enghraifft benodol gan Caroline, sef enghraifft Bernie Ecclestone. A chredaf fod hanes hyn yn cael ei dderbyn—fod y Cabinet, yn fuan ar ôl ethol y Llywodraeth Lafur yn 1997, wedi penderfynu eithrio Fformiwla 1 o waharddiad ar hysbysebu tybaco ac yn fuan ar ôl hynny, daeth allan fod y Blaid Lafur wedi derbyn £1 filiwn ychydig cyn hynny gan Bernie Ecclestone. Felly, nid wyf yn credu ei bod hi'n gywir dweud nad oes unrhyw honiad o gamwedd nac unrhyw dystiolaeth o unrhyw beth. Rwy'n credu bod y Blaid Lafur yn iawn i roi'r £1 filiwn yn ôl, ac i fod yn garedig, efallai mai rhywfaint o naïfrwydd ydoedd ar ran Prif Weinidog newydd plaid a oedd wedi bod allan o bŵer ers cyhyd. Ac rwy'n falch ein bod wedi gweld rhai o'r newidiadau ar lefel y DU a welsom ers y pwynt hwnnw.
A gaf fi ddiolch i Mandy am ei haraith gryno pan ddywedodd na ddylai democratiaeth fod ar werth? Credaf fod Jayne wedi rhyw lun o groesawu'r ddadl hon, a diolch ichi am hynny, ac rwy'n cydnabod eich bod chi a'ch pwyllgor wedi bod yn gweithio ar hyn. Gobeithio y byddwch yn parhau i weithio arno ac yn ei yrru ymlaen i sicrhau canlyniad. Soniais am Dai eisoes, a diolch i Blaid Cymru am eu cefnogaeth.
Yna, cawsom ein goleuo gan Neil McEvoy a rhywfaint o'i hanes penodol ynglŷn â'r materion lobïo a'i ymwneud â Phlaid Cymru, er bod anghytundeb yn eu cylch. Efallai y dylent fabwysiadu dull Andrew o nodi pob cyfarfod a allai fod yn lobïo perthnasol a chyhoeddi'r canlyniadau. Ac nid yn unig ei fod yn dangos bod Andrew R.T. yn gwneud ei waith, ond mae'n dangos pa sefydliadau sy'n dod i mewn i lobïo gwleidyddion, sef eu gwaith. Felly, rwy'n credu bod sicrhau tryloywder yn y trafodion hynny yn beth da iawn. Diolch i Jane Hutt am ei hymateb i'r ddadl ac rwy'n ategu'r sylwadau a wnaeth am Jayne Bryant a'i phwyllgor.
Mae ambell bwynt o sylwedd yr hoffwn eu gwneud cyn gorffen. Mynegwyd rhywfaint o bryder ynglŷn â chost cofrestr lobïwyr, nid heno, ond cofiaf yn gynharach fod Mike Hedges wedi sôn am y gost, ac yn dweud, rwy'n credu, y gallai'r lobïwyr a fyddai'n llofnodi'r gofrestr ei thalu. Ac fel y dywedodd fy nghyd-Aelod, Caroline Jones, ni ddylem roi pris ar ddemocratiaeth. Mae rhai wedi dadlau mai nifer cymharol fach o achosion o dorri rheolau lobïo a fu yng Nghymru yn y gorffennol. Rwy'n credu ei bod yn bwysig gwneud y pwynt, heb gofrestr lobïwyr, sut y gallwn fesur graddau a natur lobïo yng Nghymru?
Yn fy marn i, mae'n gyfeiliornus i ddweud os nad ydym wedi cael llawer o sgandalau lobïo cyhoeddus yng Nghymru, fod hynny'n golygu na ddylem gael cofrestr. Ni ymosodwyd ar yr adeilad hwn hyd y gwn, ond a ddylem gael gwared ar fesurau ddiogelwch? Wrth gwrs na ddylem. Pe na bai gennym swyddogion diogelwch yn archwilio bagiau, sut fyddai maes awyr yn darganfod eitemau gwaharddedig? Er mwyn dod o hyd i achosion o dorri rheolau, mae angen i chi chwilio amdanynt. Yn sicr, mae angen ichi fod yn ymwybodol o ble y gallent ddod, pwy a reoleiddir, ac ar gyfer beth.
Nododd Jayne bwyntiau diffiniol priodol, ond buaswn yn dweud bod pobl yn y Siambr hon yn dadlau dros fwy o bwerau i'r Cynulliad ac wrth inni gael y pwerau hynny, gallwn ddisgwyl gweld mwy o lobïo. Mae angen inni fod ar y blaen ac nid ar ei hôl hi, a gwneud yn siŵr bod rheolau'n glir i gyrff sy'n chwilio am ddeialog gyda Gweinidogion ac uwch swyddogion. Y Gweinidogion hynny ac uwch swyddogion Llywodraeth Cymru y cred fy mhlaid ei bod yn allweddol eu hystyried a chofrestru'r gweithgareddau hynny.
Nid pardduo lobïwyr neu ragdybio euogrwydd yw hyn. Rydym yn derbyn bod lobïo yn rhan hanfodol o ddemocratiaeth iach, ond mae'n rhaid ei reoleiddio. Nid ydym am fyw dan gysgod lle rhagdybir dylanwad gormodol. Rhaid inni wneud yn siŵr y cyfyngir ar ddylanwad gormodol. Rwy'n croesawu'r ffaith bod gan Materion Cyhoeddus Cymru eu cod ymddygiad a bod cyrff lobïo am sefydlu arferion da. Byddai cofrestr statudol yn atgyfnerthu hynny, ac o'r herwydd, rwy'n annog yr holl Aelodau i gefnogi ein cynnig heno.