Felly, rydym yn cytuno ar yr heriau sy'n ein hwynebu, ond mae'n gwbl amlwg nad ydym yn cytuno ar y ffordd ymlaen. Yn ein hargymhellion, canolbwyntiwyd nid yn unig ar yr hyn y mae angen ei newid ond sut y dylid cyflawni'r newid hwnnw. Roeddem am gael atebion ymarferol a oedd yn cynnig y newidiadau mawr sydd eu hangen os ydym o ddifrif ynglŷn â thorri'r trapiau sgiliau isel hyn. Ein nod oedd bod yn adeiladol, gan gynnig argymhellion ymarferol, defnyddiol a chadarn i'r Gweinidog. Felly roedd yn siomedig iawn fod Llywodraeth Cymru wedi gwario £10,000 ar adolygiad annibynnol o bartneriaethau sgiliau rhanbarthol, adolygiad a gomisiynwyd ar ôl i'n hymchwiliad gychwyn. Ac os byddwch yn ei ddarllen, fe welwch ei fod hyd yn oed yn defnyddio'r dystiolaeth a gasglwyd gennym gan dystion. Felly mae'n anodd cysoni gweithredu o'r fath gan Lywodraeth Cymru a'i hymateb gyda'r parch a ddylai fod ganddi tuag at ymchwiliad gan y Cynulliad hwn.  

Ond i ddychwelyd at ein hadroddiad, hoffwn sôn am dair thema allweddol y mae'r adroddiad yn eu cyflwyno, ac ymateb Llywodraeth Cymru iddynt. Yn gyntaf, roeddem am gynnig eglurder a ffocws. Roeddem yn argymell rhoi enw newydd i'r partneriaethau, byrddau cynghori ar sgiliau rhanbarthol, i adlewyrchu rôl newydd fel cynghorwyr arbenigol. Y pwynt oedd mai'r rolau cynghori fyddai'r meddylwyr, nid y rhai sy'n gwneud y gwaith mewn system sgiliau ehangach. Roeddent i fod i roi cyngor nid yn unig ar gyflenwi sgiliau, ond hefyd ar ysgogi galw gan gyflogwyr, sydd, fel y dywedais eisoes, yn gwbl sylfaenol er mwyn torri trapiau sgiliau isel. Yma, nid ydym ar ein pen ein hunain yn ein hargymhelliad. Yn ei adolygiad 'Cymru 4.0', argymhellodd yr Athro Phil Brown hefyd y dylai partneriaethau sgiliau rhanbarthol chwarae rôl yn ysgogi'r galw gan gyflogwyr am sgiliau lefel uwch.

Ond lle roeddem am gael eglurder, mae ymateb Llywodraeth Cymru wedi cynnig dryswch. Yn ei hymateb, derbyniodd Llywodraeth Cymru yr argymhelliad ar y rôl gynghori, ond wedyn mae'n mynd rhagddi i ddweud ei bod yn gwrthod y pwynt y dylent roi cyngor ar fynd i'r afael â'r trapiau ac nad rôl iddynt hwy oedd ysgogi'r galw gan gyflogwyr am sgiliau lefel uwch yn y dyfodol. Pwy, heblaw partneriaeth sydd eisoes yn cynnwys cyflogwyr a chynrychiolwyr darparwyr hyfforddiant, sydd mewn gwell sefyllfa i gynnig y cyngor hwnnw? Nid wyf yn credu ei bod yn gwbl glir a yw'r argymhelliad wedi'i dderbyn ai peidio. Mae arnaf ofn fod yr ymateb i'r argymhelliad yn enghraifft o'r esgeulustod sy'n amlwg yn ymateb Llywodraeth Cymru drwyddo draw.

Mae'r Llywodraeth yn egluro ei bod yn gwrthod yr ailfrandio'n 'fyrddau cynghori ar sgiliau rhanbarthol' gan ddweud bod y gair 'bwrdd' yn awgrymu pwerau gwneud penderfyniadau. Beth am Fwrdd Cyflogaeth a Sgiliau Cymru a Bwrdd Cynghori Prentisiaethau Cymru felly? Neu'n wir, fod y partneriaethau sgiliau rhanbarthol eu hunain eisoes yn bodoli fel byrddau.

Nid yw ymateb y Llywodraeth i'n hail syniad allweddol yn llawer gwell. Fe wnaethom nodi dwy ffordd o wella gallu'r partneriaethau i gasglu a defnyddio data i ymgysylltu â busnesau. Yn gyntaf, mae'r ddwy ffordd yn pwyso ar yr asedau hynod werthfawr sydd gan Gymru yn ein hymchwil o safon fyd-eang yn ein prifysgolion, ac yn ail, ar y rhwydwaith o gysylltiadau busnes sydd gan ein darparwyr prentisiaethau a ariennir yn gyhoeddus. Mae unrhyw fusnes yn gwybod gwerth rhwydwaith parod o gysylltiadau ac ymgynghoriaeth da. Ond gwrthododd y Llywodraeth yr argymhelliad am bartneriaeth fwy ffurfiol gyda phrifysgolion, ac rwy'n ofni y collwyd y darlun mwy yma eto. Ac mae arnaf ofn iddo gael ei golli i ymateb pitw'n egluro'n nawddoglyd fod prifysgolion eisoes yn cael eu cynrychioli ar y byrddau—fel y mae ymateb y Llywodraeth yn eu galw.  

Mae'n rhwystredig gweld bod pwynt yr argymhelliad fod byrddau partneriaethau sgiliau rhanbarthol yn harneisio arbenigedd ein ysgolheigion a'n hymchwilwyr yn hedfan mor bell dros ben Llywodraeth Cymru, a chredaf ei fod yn gwneud anghymwynas â'n hacademïau o ymchwilwyr sy'n gweithio yn ein prifysgolion. Gyda chronfa Cyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru o £15 miliwn a fwriadwyd ar gyfer cefnogi cydweithio rhwng prifysgolion a busnesau, mae'n eglur i ni fod yna gyfle amlwg i helpu prifysgolion i gyfrannu eu harbenigedd ymchwil i gryfhau ymchwil partneriaethau sgiliau rhanbarthol.

Yn olaf, aethom ati i rymuso ein colegau addysg bellach i ymateb i'r heriau a nodwyd gan y byrddau newydd, gan gamu'n ôl o ficro-reoli cwricwla colegau i raddau nad oes unrhyw ddarparwr sgiliau arall yn ddarostyngedig iddynt. Yn lle hynny, roeddem am weld colegau'n cael lle i arfer eu harbenigedd a'u profiad sylweddol i ymateb i gyngor y byrddau partneriaeth mewn ffyrdd arloesol. Pan lansiwyd yr adroddiad, ymwelais â phrentisiaid yng Ngholeg Caerdydd a'r Fro, a chefais fy nharo a fy mhlesio gan y cysylltiadau dwfn roedd y coleg wedi'u meithrin ei hun â chyflogwyr lleol a rhanbarthol.

Denodd yr argymhelliad hwn—un o'r rhai pwysicaf yn yr adroddiad—un o'r ymatebion byrraf a mwyaf diystyriol a ddadleuai y byddai'n effeithio ar broses gyllido Llywodraeth Cymru y maent hwy eu hunain wedi'i newid sawl gwaith yn ystod y degawd diwethaf. Nid yw dweud y byddai newid yn tarfu ar un o brosesau Llywodraeth Cymru yn ddadl o unrhyw fath dros y status quo. Mae gan ein colegau gysylltiadau busnes agos a dwfn. Maent yn helpu i ddatblygu'r sgiliau trosglwyddadwy y mae cyflogwyr yn galw amdanynt, ni waeth pa gyrsiau y mae dysgwyr yn eu dilyn. Ac mae ganddynt genhadaeth gymdeithasol sy'n rhaid ei chydbwyso â'r angen i ymateb i alw diwydiant am sgiliau. Dylem barchu eu harbenigedd a dylem ymddiried yn eu barn ac yn gyfnewid am hynny, disgwyliwn iddynt ateb yr heriau a nodir mewn cynlluniau sgiliau yn y dyfodol gan ddefnyddio'r arbenigedd a'r farn honno. Unwaith eto, y darlun mwy, y lle i arloesi, dyna a fethwyd gan Lywodraeth Cymru yn fy marn i.

Felly, mae'n flin gennyf fod hwn wedi bod yn ymateb negyddol iawn, ond roedd ymateb Llywodraeth Cymru yn negyddol i adroddiad ein pwyllgor. Ond rwy'n gobeithio y bydd y Gweinidog yn gallu ymateb yn gadarnhaol, yn y pen draw, yn ymateb y Llywodraeth. Mae wedi argymell na fydd yn newid dim ynglŷn â'i dull o weithredu, ond rwy'n gobeithio y bydd y Gweinidog yn arddel barn wahanol yn ei sylwadau cloi yn nes ymlaen, ac edrychaf ymlaen at weld yr Aelodau'n cymryd rhan yn y ddadl y prynhawn yma.