Fodd bynnag, y cwestiwn yw hwn: sut y gellir diogelu Cymru rhag gorfod dioddef canlyniadau cytundebau masnach o'r fath? Mae'n gwestiwn sy'n rhaid ei ateb, ond nid wyf yn credu y caiff ei ateb drwy sefydlu feto, er fy mod yn siŵr y byddai Plaid Cymru wrth eu bodd yn gallu defnyddio'r fath wrthodiad fel rheswm arall dros annibyniaeth.

Ar hyn o bryd, nid oes unrhyw fecanwaith ffurfiol i sicrhau y byddai gan Lywodraeth Cymru na'r Cynulliad unrhyw lais yn negodi a chadarnhau’r cytundebau hyn, hyd yn oed mewn amgylchiadau lle maent yn ymwneud â chymhwysedd datganoledig. Mae sôn wedi bod am gyd-gyngor gweinidogion ar fasnach ryngwladol—nid yw hynny wedi digwydd eto, ac os yw'n digwydd, a fydd ganddo'r un dannedd â'r cyd-gynghorau gweinidogion eraill, yn enwedig cadernid ac effaith cyd-gynghorau gweinidogion, sydd wedi cael eu beirniadu'n hallt gan lawer yn y Siambr hon? Felly, ar un ystyr, nid yw'n fecanwaith y byddem yn ei gefnogi mewn gwirionedd.

Gellid ystyried bod feto yn gynnig deniadol i lawer sy'n dymuno dangos na all Cymru gael ei gorfodi i weithredu yn erbyn y polisïau yr etholwyd Llywodraeth Cymru  arnynt. Fodd bynnag, mae pryderon amlwg yn codi ynghylch amseriad penderfyniad o'r fath. Mae feto'n digwydd ar ddiwedd proses negodi. Yr hyn rydym am ei wneud yw sicrhau bod buddiannau Cymru'n cael eu cynnwys ar ddechrau'r broses. Dyna'r elfen hollbwysig. Mae'n ymwneud â gosod cyfeiriad y negodiadau a chael ei chynnwys wrth sefydlu'r mandad ar gyfer negodiadau. Mae'n golygu bod yn rhan o bethau'n gynnar, bod yn yr ystafell lle mae negodiadau'n cael eu trafod, ac yn enwedig pan fyddant ar gymwyseddau datganoledig, a bod yno pan fydd materion sy'n effeithio ar gymwyseddau datganoledig—. Mae hyn yn aml yn wir ar draws ein cymdogion Ewropeaidd ac mewn mannau eraill yn y byd. Mae'n digwydd.

Mae ymchwil gan Ganolfan Polisi Cyhoeddus Cymru yn tynnu sylw at y ffaith mai'r unig enghraifft yn Ewrop, y soniwyd amdani o'r blaen, yw Gwlad Belg, lle gall deddfwrfa is-wladwriaethol unigol a etholwyd atal cytundeb rhag cael ei gadarnhau, a digwyddodd hynny yn achos Walonia yng nghytundeb CETA, nid Fflandrys ac nid Brwsel, ond Walonia, felly dyna un, a arweiniodd at oedi yn y wlad honno gan arwain at oedi gyda chais y 28 gwlad arall ar y pryd. Felly, dyna'r unig enghraifft yn Ewrop.

Mewn gwladwriaethau eraill, mae llywodraethau is-genedlaethol yn rhan o'r broses o ddatblygu polisïau, a gwneir hyn trwy gyfansoddiad a phwerau cyfyngedig a roddir iddynt drwy'r Llywodraeth—cyfansoddiadau ysgrifenedig. Nid oes gennym un o'r rheini—nid oes gennym gyfansoddiad ysgrifenedig, felly mae'n ei gwneud yn anos i ni. Mae'r Almaen yn enghraifft dda, lle mae'r Länder yn dylanwadu ac yn gallu dylanwadu ar gytundebau rhyngwladol a allai effeithio'n negyddol ar eu pwerau. Gwneir hynny drwy roi rôl ffurfiol iddynt yn y trafodaethau a'r negodiadau pan fydd materion wedi'u datganoli. Maent hefyd yn gallu gweithredu drwy ail Senedd, y Bundesrat, yn ogystal. Felly, ceir enghreifftiau lle gall deddfwrfeydd weithio mewn cytundebau heb y feto a dylanwadu ar y cytundebau er lles pennaf eu dinasyddion. Mae hwnnw'n ateb posibl y dylem edrych arno.

Nawr, mae Llywodraeth Cymru wedi edrych ar yr agenda wrth symud ymlaen ac wedi cyflwyno ei phapurau ei hun yn ddiweddar, 'Diwygio ein hundeb: cydlywodraethu yn y DU'. Yn y ddogfen, mae'n sôn am y peirianwaith rhynglywodraethol sydd ei angen i edrych ar yr agendâu polisi hyn, ac mae angen inni fynd i'r afael â hynny. Mae angen inni edrych ar gynnydd yr agendâu.

Rwy'n ymwybodol o'r amser, Ddirprwy Lywydd, ac felly rwyf am gloi drwy edrych ar welliant y Ceidwadwyr. A dweud y gwir, edrychais arno a meddwl, 'Maent yn gwadu bod pryderon dilys ynglŷn â safbwynt negodi masnach presennol y Llywodraeth hon. Maent yn ceisio'u cau o feddyliau pobl, gan geisio'u cuddio rhag y cyhoedd.' Mae'r gwelliant yn datgan na ddylai fod gennym ran o gwbl mewn negodiadau masnach, am ei fod yn fater a gadwyd yn ôl. Maent yn meddwl y gall San Steffan wneud yn well ar ein rhan, heb ein cyfranogiad na'n mewnbwn. Credaf y dylent fod â chywilydd o feddwl felly—maent yn cynrychioli pobl Cymru ac eto credant y gall San Steffan wneud yn well ar ran pobl Cymru. Dylai fod arnynt gywilydd o'r gwadu hwnnw.

Nawr, bydd cytundebau masnach yn y dyfodol yn bwysig, ar ôl i ni adael diogelwch y cytundebau rydym wedi elwa arnynt fel aelodau o'r UE, lle mae angen parchu gwledydd datganoledig yn y cytundebau hynny. Ac o'r herwydd, mae'n rhaid eu negodi a chytuno arnynt gan gynnwys y Llywodraethau datganoledig a'r deddfwrfeydd datganoledig yn llawn.