Rwyf erioed wedi bod o'r farn, mewn gwirionedd, bod Llywodraeth Cymru a Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru wedi bod yn berffaith fodlon i rannu'r briffiau hynny ar y cyfrifiadau hynny. Nid y ffordd y gwneir y cyfrifiadau yw'r broblem graidd, oherwydd fy mod i'n derbyn eu bod yn cael eu gwneud yn gywir; y fformiwla yw'r broblem, sydd erbyn hyn yn bron i ddau ddegawd oed ac mae angen ei hadolygu.

Ac ar y gair, mae pedwar o'r pum awdurdod i weld y cynnydd mwyaf yn 2020-21 yn gynghorau Llafur yn y de. Mae Bro Morgannwg, a oedd gynt yn cael ei redeg gan y Ceidwadwyr, wedi mynd o ostyngiad o 0.1 y cant eleni i un o'r codiadau uchaf, sef 4.9 y cant, nawr mai Llafur sydd â'r awenau. Fodd bynnag, pedwar o'r pum awdurdod isaf o ran cynnydd mewn cyllid yw unwaith eto yr un awdurdodau yn y gogledd.

O'i gymharu â'r cynnydd mwyaf o 5.4 y cant yng Nghasnewydd sy'n cael ei redeg gan Llafur, mae Conwy yn yr unfed safle ar hugain o 22, gyda chynnydd o 3.4 y cant; Wrecsam, yw'r ugeinfed, gyda 3.5 y cant; Y Fflint, yn bedwaredd ar bymtheg, gyda 3.7 y cant; ac Ynys Môn, deunawfed, gyda 3.8 y cant; tra bo Sir Fynwy dan arweiniad y Ceidwadwyr ar y gwaelod unwaith eto, gyda chynnydd o 3 y cant. Bydd yr ystumio sylweddol hwn ar y cyllid yn anfanteisiol i'r cynghorau a gaiff eu hariannu waethaf wrth geisio mynd i'r afael â'r pwysau cyllid a nodwyd gan Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru yn ddiweddar. Felly, sut y mae'r Gweinidog yn ymateb i'r llythyr a anfonwyd ati ym mis Hydref gan Gyngor Sir y Fflint, a lofnodwyd gan ei arweinydd ac arweinwyr yr holl grwpiau, a oedd yn dweud:

Mae Sir y Fflint wedi ymgysylltu â Llywodraeth Cymru i gyflwyno ein hachos dros gyfres o flynyddoedd o bennu cyllidebau. Rydym yn dal i ddadlau ein bod ni, yn gyngor â chyllid isel y pen yn unol â'r Fformiwla Ariannu Llywodraeth Leol, yn fwy agored na'r rhan fwyaf, gan ychwanegu:

Byddem yn croesawu trafodaeth breifat gyda chi ynghylch ein hachos dros gymorth.

Sut y mae'r Gweinidog yn ymateb i'r datganiad gan arweinydd Sir Fynwy:

Rwy'n siomedig gyda'r setliad hwn. Rhoddodd Llywodraeth y DU ddigon o adnoddau i Lywodraeth Cymru i wneud yn llawer gwell na hyn ac mae wedi siomi llywodraeth leol yng Nghymru unwaith eto. Hefyd, dywedodd, unwaith eto gwelwn ystumio enfawr ar yr arian y mae rhai cynghorau yn ei gael o'u cymharu ag eraill. Mae gwahaniaeth o rhwng 3% a 5.4% yn afresymol yn yr oes sydd ohoni. Mae angen gwneud rhywbeth i fynd i'r afael â'r amrywiad hwn?

Sut y mae'r Gweinidog yn ymateb i'r datganiad gan arweinydd cyngor Conwy:

Rwyf i'n siomedig unwaith eto nad yw Conwy a Gogledd Cymru yn cael eu cyfran deg o gyllid?

Sut y mae hi'n ymateb i'r etholwr a ysgrifennodd yn gofyn sut y gellir cyfiawnhau rhoi'r cynnydd trydydd lleiaf yng Nghymru i Wrecsam pan fo gan Wrecsam:

dair o'r pedair ward sydd â'r cyfraddau tlodi uchaf yng Nghymru?

Sut y mae hi'n ymateb i'r datganiad gan arweinydd Wrecsam:

Rwy'n gandryll ynghylch y setliad gan Lywodraeth Cymru, mae'n warth y ffordd y mae Wrecsam yn cael ei drin yn cael dim ond briwsion o'r bwrdd unwaith eto?

Ac, yn olaf, a fydd maniffesto Llafur Cymru ar gyfer 2021 yn cynnwys yr ymrwymiad a fydd ym maniffesto Ceidwadwyr Cymru i gynnal adolygiad annibynnol o'r fformiwla ariannu llywodraeth leol er mwyn sicrhau y darperir setliad teg i bob awdurdod lleol sy'n darparu'r adnoddau cynaliadwy sydd eu hangen arnynt o'r pot sydd ar gael?