Part of the debate – Senedd Cymru am 6:05 pm ar 7 Ionawr 2020.
Hoffwn godi dau fater gyda chi'r prynhawn yma, Gweinidog, ac rwy'n ddiolchgar iawn i chi am y datganiad. Yn gyntaf oll, i bwysleisio eto pwysigrwydd trefniadau rhynglywodraethol a pheirianwaith Llywodraeth. Mae gennym ni rywfaint o brofiad o weithio mewn negodiadau rhyngwladol gyda Llywodraeth y Deyrnas Unedig drwy ein haelodaeth o'r Undeb Ewropeaidd, ac mae gennym ni sawl templed wrth law y gallwn eu defnyddio, rwy'n credu, er mwyn sicrhau bod gennym ni'r math o berthynas yr ydych wedi'i thrafod a'i disgrifio'r prynhawn yma ac ar adegau eraill.
Credaf fod y memorandwm cyd-ddealltwriaeth y gwnaethom ni gytuno arno yn 2012 ar gyfer ymgysylltu â'r Undeb Ewropeaidd yn fan cychwyn da ar gyfer strwythur newydd a fydd yn sicrhau bod Llywodraethau Cymru a'r Alban, yn enwedig—ond Gogledd Iwerddon hefyd—yn gallu cydweithio â Llywodraeth y Deyrnas Unedig i sicrhau bod gennym ni safbwynt y mae'r Deyrnas Unedig gyfan yn ei gefnogi, nid dim ond Llywodraeth y Deyrnas Unedig. Gobeithio bod hynny'n bwysig.
Mae hi hefyd yn bwysig—a chyfeiriaf y sylw hwn at y Cadeirydd hefyd, y Dirprwy Lywydd—i sicrhau bod ein democratiaeth yn gallu parhau i sicrhau bod gennym ni'r dulliau a'r cyfryngau atebolrwydd i sicrhau, pa bynnag strwythurau newydd sydd ar gael, fod atebolrwydd democrataidd priodol ar gyfer y strwythurau hynny. Mae a wnelo hynny â'r fan yma—nid â'r Llywodraeth, ond â'r fan yma—a hefyd â'r trefniadau sydd gennym ni ar waith gyda Senedd y DU a Senedd yr Alban i sicrhau bod atebolrwydd priodol a democratiaeth briodol yn elfen o oruchwylio unrhyw beirianwaith rhynglywodraethol sy'n cael ei roi ar waith.
Yr ail bwynt yr hoffwn ei wneud yw hwnnw am werthoedd. Rydym ni'n sôn, o ran masnach, weithiau fel petai hynny'n digwydd mewn gwactod. I mi, mae'n rhaid i fasnach a'n dull o fasnachu a'n polisi fod yn seiliedig ar ein gwerthoedd. Pan rydym yn llunio cytundebau â thrydydd gwledydd, nid mater o sicrhau bod gennym ni dariffau a'r mecanweithiau ar y ffin a thu ôl i'r ffin yn unig yw hyn er mwyn sicrhau y gellir masnachu'n ddi-ffwdan, ond mater o fod â pherthynas o werthoedd hefyd, fel bod y dadleuon a gawn ni yn y fan yma—boed yn ymwneud â chynaliadwyedd neu gydraddoldeb neu hawliau lles neu hawliau pobl sy'n gweithio—yn rhan anhepgor o'r cytundebau hyn hefyd.
Roeddwn yn falch iawn o'ch clywed yn dweud, Gweinidog, eich bod yn cryfhau gallu Llywodraeth Cymru i fynd i'r afael â'r materion hyn. Credaf fod hynny'n gwbl hanfodol ac yn bwysig. Ond, mae hi hefyd yn bwysig nad dim ond yr arbenigedd technegol a'r gallu strwythurol sydd gennym ni i roi pwysau o ran y materion hyn a dylanwadu yn eu cylch, ond ein bod hefyd yn gwneud hynny gydag ymdeimlad cryf o allu cyflawni ein gwerthoedd craidd.