6. A wnaiff y Gweinidog amlinellu pa gynlluniau sydd gan Lywodraeth Cymru i wella diagnosis canser yng Nghymru? OAQ54907

Nodir y dull o weithredu yn y cynllun cyflawni ar gyfer canser, sy'n parhau i fod ar waith tan fis Rhagfyr eleni. Mae hyn yn cynnwys y cynlluniau peilot ar ganolfannau diagnosteg gyflym y buom yn eu trafod yn gynharach, cefnogi ymarfer atgyfeirio mewn gofal sylfaenol ac un llwybr canser. Mae rhaglenni cenedlaethol pwysig ar waith hefyd i gefnogi gwasanaethau diagnostig, megis delweddu, patholeg ac endosgopi.

Diolch, ac wrth gwrs, clywais yr ymateb a roesoch i'r Aelod dros Arfon pan ofynnodd hi gwestiwn tebyg iawn yn gynharach, ond hoffwn sôn am fylchau yn y gweithlu diagnostig. A phe bawn yn rhoi enghraifft, fel histopatholegyddion, ers i'r contract meddygon iau newydd gael ei gyflwyno yn Lloegr yn 2016, mae gwahaniaeth sylweddol wedi datblygu rhwng y cyflog a roddir i hyfforddeion sy'n astudio histopatholeg yng Nghymru a'r cyflog a roddir i'r rheini dros y ffin yn Lloegr, sy'n golygu, os ydych yn histopatholegydd sy'n gweithio yn Lloegr, byddwch yn ennill £60,000 yn fwy yn ystod eich gyrfa o gymharu â gweithiwr cyfatebol yng Nghymru. Ac mae rhanddeiliaid yn credu'n gryf fod hyn yn cyfrannu, yn rhannol—nid dyma'r unig reswm, ond mae'n cyfrannu—at y gyfradd o 40 y cant o hyfforddeion sydd wedi gadael y rhaglen hyfforddi yng Nghymru ers 2017. Deugain y cant. Mae'n nifer syfrdanol o uchel. Felly, o ystyried y problemau hyn sy'n wynebu'r gweithlu ac o ystyried y byddant yn parhau i gael effaith ddifrifol, yn y pen draw, ar y cleifion ac ar ein gallu i wneud diagnosis cynnar o ganser ac felly i wella ansawdd bywydau pobl, a wnewch chi amlinellu beth y mae eich Llywodraeth yn ei wneud i ddatrys y broblem hon, yn ogystal â darparu amserlen ar gyfer pryd y byddai unrhyw gamau yn cael eu cymryd?

Wel, mewn gwirionedd, y newyddion da yw ein bod wedi llenwi ein holl leoedd hyfforddi ar gyfer histopatholeg eleni, ond rwy'n ymwybodol nid yn unig o'r rôl sydd gan histopatholegyddion mewn perthynas â chanser, ond yn fwy cyffredinol hefyd, ac rwy'n nodi'r pwynt am gadw'r bobl hynny yn ystod eu hyfforddiant ac wedi hynny hefyd. Ac fel y dywedais mewn trafodaeth yn gynharach â Mark Reckless, yn rhannol yn unig y mae hyn yn ymwneud â'r cyflog. Mae'n ymwneud â'r amodau gwasanaeth cyffredinol a'n cyfeiriad teithio hefyd. Ac wrth i ni agosáu at gael strategaeth lawn ar gyfer y gweithlu iechyd a gofal cymdeithasol, bydd gennym gynllun strategol i gefnogi hynny hefyd. Ond rydym eisoes yn cymryd camau. Fel rydych wedi'i weld, rydym yn amlwg yn cynyddu nifer y lleoedd, mae'r flaenoriaeth ychwanegol honno ar waith, ac fel y dywedais, mae'n galonogol wrth gwrs ein bod wedi llenwi'r holl leoedd hynny eleni. Ond mae'n fater sy'n cael ei adolygu'n gyson oherwydd, gan ein bod am ehangu'r un llwybr canser a'i gyflawni'n fwy llwyddiannus, bydd angen inni edrych eto ar y gweithlu sydd gennym a'r gweithlu sydd ei angen arnom.