Part of the debate – Senedd Cymru am 4:07 pm ar 28 Ionawr 2020.
Diolch yn fawr.
Mae'n fraint i gyflwyno ein hadroddiad ar y daith i filiwn o siaradwyr. Rŷm ni wedi bod yn brysur. Fel dwi'n dweud yn y rhagymadrodd i'r adroddiad, mae'n gallu teimlo fel bod lot o amser wedi pasio ers lansio Cymraeg 2050, achos mae'r daith i filiwn o siaradwyr wirioneddol wedi dal dychymyg pobl ar draws Cymru a thu hwnt.
Ond, cofiwch mai jest dros ddwy flynedd sydd wedi bod ers ei chyhoeddi, ac rŷm ni'n dal yn y dyddiau cynnar. Amser o osod y sylfeini yw hwn ond, er hynny, fe welwch chi fod arwyddion cadarnhaol o gynnydd ym maes y blynyddoedd cynnar, mwy o ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg, a mwy yn dysgu Cymraeg fel oedolion, boed hynny drwy’r Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol neu drwy ffyrdd eraill.
Ond, mae newid mawr yn galw am weithredu mawr, ac mae ein gwaith ar draws amrywiaeth o feysydd yn gwneud gwahaniaeth. Beth sydd gyda ni yn yr adroddiad yma yw ciplun, neu snapshot o gyfnod mewn amser—rhwng Ebrill 2018 a Mawrth 2019. Ond, rŷm ni wedi parhau gyda’r gwaith ac wedi cyflawni lot fawr y tu hwnt i’r cyfnod dan sylw. Er enghraifft, rŷm ni wedi cyflwyno rheoliadau sy'n gosod targedau am y tro cyntaf i bob sir o ran eu cyfraniad i gynyddu addysg Gymraeg, ac fe ddaeth Rheoliadau Cynlluniau Strategol Cymraeg mewn Addysg (Cymru) 2019 i rym ar 1 Ionawr eleni.
Mae cynyddu nifer yr athrawon i addysgu'n plant yn rhywbeth rŷm ni'n ei gymryd o ddifri. Ym mis Tachwedd, fe wnaethon ni gynnal y cyfrifiad blynyddol cyntaf o’r gweithlu ysgolion i ddod i wybod mwy am sgiliau Cymraeg athrawon ar draws Cymru. Mae hyn yn cefnogi rhaglenni sydd eisoes ar waith, fel rhaglenni hyfforddiant ac addysg cychwynnol athrawon; cymhelliant ariannol, Iaith Athrawon Yfory; y cynllun sabothol iaith Gymraeg; gwaith gyda’r consortia rhanbarthol; a'r rhaglen e-sgol, a fydd yn cefnogi argaeledd pynciau a dewis teg.
Mae cael disgyblion i symud gyda’r Gymraeg o un cyfnod addysg i'r llall hefyd yn bwysig. Yn ogystal â hyn, rŷm ni wedi cytuno i ddyrannu £145,000 yn 2019-20 i gael mwy o ddysgwyr i wneud y Gymraeg ar lefel safon uwch ac yn y brifysgol.