1. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am y diwygiadau i gymorth i fyfyrwyr mewn prifysgolion? OAQ55044

Llywydd, mae gan Gymru y system cymorth i fyfyrwyr decaf, fwyaf blaengar a chynaliadwy mewn unrhyw le yn y Deyrnas Unedig. Mae'n cynnwys cydraddoldeb i fyfyrwyr rhan-amser ac ôl-raddedig. Mae targed Llywodraeth Cymru o gynnydd o 10 y cant i nifer myfyrwyr ôl-raddedig Cymru erbyn diwedd tymor y Senedd hon eisoes wedi'i gyflawni.

Diolch, Prif Weinidog. A gaf i longyfarch y Llywodraeth ar lwyddiant y pecynnau cymorth diwygiedig ar gyfer addysg uwch? Yn arbennig, wrth gwrs, rydym ni'n gweld cynnydd o fwy na 1,500 o fyfyrwyr sy'n astudio ar lefel ôl-raddedig erbyn hyn, ac mae hynny'n dangos ein bod ni'n parhau yng Nghymru i gynhyrchu graddedigion o'r radd flaenaf, ac wrth gwrs, maen nhw'n cyfrannu cymaint at y ffaith bod gennym ni economi sgiliau uchel. Prif Weinidog, a ydych chi'n cytuno â mi bod y cynnydd hwn i nifer y myfyrwyr ôl-raddedig yn arwydd o lwyddiant y Llywodraeth o ran ceisio adeiladu'r biblinell sgiliau sydd ei hangen arnom i greu economi o ansawdd uchel â chyflogau uchel?

Diolchaf i Carwyn Jones am y cwestiwn atodol yna. Mae yn llygad ei le, Llywydd, i wneud y cysylltiad rhwng y buddsoddiad yr ydym ni'n ei wneud yn y sector addysg uwch a llwyddiant economi Cymru yn y dyfodol. Mae'r ffigurau y mae'n cyfeirio atyn nhw yn rhyfeddol. Maen nhw'n dangos cynnydd o 7 y cant i nifer y myfyrwyr rhan-amser o ganlyniad i'r polisïau a ddilynwyd gan y Llywodraeth hon. Maen nhw'n dangos cynnydd o 9 y cant i nifer y myfyrwyr ôl-raddedig. Ac maen nhw wir yn fuddsoddiad, fel y mae Carwyn Jones wedi ei ddweud, yn y math o sgiliau y bydd eu hangen arnom ni yn economi Cymru yn y dyfodol. Ac mae'n dod o'r wybodaeth allweddol hon o adolygiad Diamond mai costau byw ar hyn o bryd, nid ffioedd dysgu, oedd y rhwystr mwyaf i bobl ddod i mewn i addysg uwch, ar lefel israddedig ac ôl-raddedig.

A gwn y bydd yr Aelod yn arbennig o falch, oherwydd y diddordeb mawr y mae wedi ei ddangos yn hyn erioed, gyda'r penderfyniad i ddileu profion modd yn gyfan gwbl i'r rhai sy'n gadael gofal tan eu bod yn 25 oed, a'r ffaith ein bod ni'n ymgynghori ar hyn o bryd ar newidiadau posibl i gymorth i fyfyrwyr anabl, i wneud yn siŵr eu bod hwythau hefyd yn cael mynediad mor lawn a dilyffethair at ein system addysg uwch ag y gallwn ni ei lunio ar eu cyfer.

Mae hyn yn fy atgoffa i ryw raddau o ganlyniadau'r Rhaglen Ryngwladol Asesu Myfyrwyr, sy'n ddiwedd i'w groesawu ar duedd gyson ar i lawr, ond mae tipyn o ffordd i fynd o hyd o'r fan lle'r oeddem ni chwe blynedd yn ôl. Os edrychwch chi ar israddedigion—yn amlwg, rydym ni i gyd yn mynd i groesawu unrhyw dwf i nifer yr israddedigion, er bod hwnnw'n llai na'r twf i nifer yr ôl-raddedigion—a allwch chi ddweud rhywbeth wrthym ni ynghylch pa un a ydyn nhw'n dewis mynd i brifysgolion Cymru? Oherwydd, yn amlwg, mae gwella diogelwch cyllid prifysgolion Cymru i fod yn rhan o ddifidend Diamond, yn ogystal â gwella'r cyfleoedd i fyfyrwyr Cymru. Rwy'n chwilfrydig i wybod pa un ai'r difidend Diamond yr oeddech chi'n ei ddisgwyl yw'r hyn yr ydym ni'n ei weld mewn gwirionedd yn y ffigurau diweddaraf.

Wel, Llywydd, mae difidend Diamond yno i unrhyw un ei weld yn y gyllideb ddrafft a osodwyd gennym ni gerbron y Cynulliad ar 16 Rhagfyr, lle'r ydym ni'n ail-fuddsoddi difidend Diamond mewn addysg uwch yn yr union ffordd yr awgrymodd yr adroddiad gwreiddiol. Rwyf i eisiau i bobl ifanc Cymru deimlo'n hyderus i astudio ble bynnag y maen nhw'n credu y byddai eu dyfodol yn cael ei wella orau. A gall hynny fod ym mhrifysgolion Cymru, wrth gwrs, gyda llawer iawn o adrannau a phosibiliadau gwych; ond rwyf i eisiau i bobl ifanc Cymru allu astudio mewn mannau eraill yn y Deyrnas Unedig hefyd. Ac nid wyf i'n credu ei fod yn fesur o lwyddiant na methiant y system fod myfyrwyr yn penderfynu astudio yng Nghymru neu yn rhywle arall. Rwyf i eisiau iddyn nhw fod mewn addysg uwch; rwyf i eisiau iddyn nhw fod lle maen nhw'n credu y bydd eu dyfodol yn cael ei sicrhau orau.

Mae cam 1 diwygiadau Diamond, sef y diwygiadau sy'n wynebu myfyrwyr, yn cael eu gweithredu ac wedi cael eu gweithredu; ond rydym ni'n sôn yn y fan yma am gam 2, yn ymwneud â'r diwygiadau sefydliadol. Rwy'n croesawu'r cynnydd i nifer y myfyrwyr rhan-amser, ac rwy'n myfyrio ar y ffaith bod hyn yn gwella yng Nghymru. Ond rwyf i wedi siarad â rhai sefydliadau addysg uwch sy'n dweud, yn unol â'r cynnydd i nifer y myfyrwyr rhan-amser, y bydd gan lawer ohonyn nhw anghenion mwy cymhleth a bydd angen mwy o fuddsoddiad arnyn nhw o safbwynt sefydliadol. Felly, beth ydych chi'n ei wneud yn hynny o beth i sicrhau bod sefydliadau addysg uwch yn gadarn ac yn gydnerth ar gyfer y dyfodol yma yng Nghymru?

Diolchaf i'r Aelod am y cwestiwn yna, ac am ei chydnabyddiaeth o'r ffordd y mae diwygiadau Diamond wedi cynorthwyo myfyrwyr rhan-amser. Rwy'n gwybod ei fod yn fater y mae hi wedi ei godi o'r blaen ar lawr y Cynulliad, ac rwy'n siŵr ei bod hi'n iawn y bydd gan bobl sy'n dod yn ôl i addysg uwch drwy'r llwybr rhan-amser lawer o bethau eraill yn eu bywydau y maen nhw yn eu jyglo, llawer o ofynion eraill y mae'n rhaid iddyn nhw eu bodloni. Ac mae gan sefydliadau addysg uwch gyfrifoldeb i ymateb i'r anghenion hynny. Dyna pam y tynnir sylw arbennig at hynny yn y llythyr cylch gwaith y mae'r Gweinidog Addysg wedi ei ddarparu i'r sector addysg uwch yng Nghymru eleni. Rydym ni'n buddsoddi yn y sefydliadau addysg uwch hynny, maen nhw'n gweld difidend Diamond. Mae'n rhaid iddyn nhw chwarae eu rhan hefyd i sicrhau bod y cymorth y maen nhw'n ei roi i fyfyrwyr o gefndiroedd anghonfensiynol sy'n dod i addysg uwch yn ddigon da i wneud yn siŵr y gall y bobl hynny lwyddo.