Yn ôl ym mis Medi, dywedwyd wrthyf, ar ymweliad, fod llawer o'r swyddi yn Ysbyty Tywysoges Cymru yn rhai dros dro ac yn destun cytundebau lefel gwasanaeth sy'n dod i ben yn ddiweddarach eleni. Nid oes gan Fwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg reolaeth lawn eto dros rai agweddau ar y ddarpariaeth iechyd yn Ysbyty Tywysoges Cymru, ac yn ychwanegol at hynny, mae'r sgandal famolaeth a cholli'r prif weithredwr wedi gohirio rhai penderfyniadau. Bwrdd iechyd yw hwn, bwrdd iechyd newydd, nad yw'n hollol ar wahân nac yn hollol sefydlog—yn sicr, nid yw’n barod i fod yn gwneud y math hwn o newid strategol enfawr yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg.

Mae'r Aelodau—ac mae Mick newydd wneud hyn yn dda iawn—wedi sôn am y galw yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg. Os bydd yn colli ei feddygon ymgynghorol arweiniol, bydd argyfyngau mwy difrifol yn cael eu dargyfeirio i Ben-y-bont ar Ogwr, Merthyr Tudful, a hyd yn oed ymhellach. Felly, gadewch inni ystyried y croeso y bydd cleifion yn ei gael ym Mhen-y-bont ar Ogwr. Y peth cyntaf i'w ddweud yw y byddant yn cyfarfod â staff twymgalon a gofalgar sy'n gweithio’n ofnadwy o galed, fel y dywedodd Angela Burns, yn darparu gofal meddygol a nyrsio o'r radd flaenaf. Nid oes unrhyw amheuaeth ynglŷn â hynny. Ond efallai y bydd yn rhaid iddynt aros am 16 awr cyn y gall y criw ambiwlans eu rhyddhau i ddwylo'r tîm damweiniau ac achosion brys. Ac efallai y bydd yn rhaid iddynt aros am 72 awr hefyd i wely ddod ar gael iddynt ar ward. Defnyddir pob modfedd o le yn yr adran. Pan fydd yr holl faeau’n llawn, a'r trolïau neu'r cadeiriau o flaen desg y dderbynfa ac o flaen y cypyrddau ac yn y gofod ar gyfer y goeden Nadolig i gyd yn llawn, a'r coridorau'n llawn cleifion yng ngofal y criw ambiwlans, gofynnir i gleifion sy'n ddigon iach fynd i eistedd yn y caffi. Weithiau, bydd pobl a ddylai fod wedi’u trosglwyddo i wardiau yn cael eu triniaeth i gyd yn yr adran damweiniau ac achosion brys, gan iddynt fod yno cyhyd.

Ac mae hyn i gyd ar ôl y brysbennu cychwynnol, pan fydd rhai cleifion eisoes wedi cael eu hanfon i'r is-adran mân anafiadau, sydd wedi'i chydleoli gyda'r adran damweiniau ac achosion brys, neu'n ôl allan o'r ysbyty at eu meddyg teulu neu i'r uned mân anafiadau ym Maglan. Gall fod 70 o bobl ar y safle damweiniau ac achosion brys hwnnw, sy'n fach iawn mewn gwirionedd, ar unrhyw un adeg. Ac nid diffyg meddygon ymgynghorol neu staff o'r radd flaenaf yw'r rheswm am hyn. Y rheswm am hyn yw’r anallu i symud cleifion drwy'r ysbyty oherwydd oedi wrth drosglwyddo gofal. Ac o ganlyniad, nid oes modfedd o le ar gyfer galw newydd a ddaw o Ysbyty Brenhinol Morgannwg.

Nawr, eich cyfrifoldeb chi yw hyn, Weinidog. Ni waeth pwy a ddechreuodd y sgwrs, mae'r bwrdd iechyd hwn yn ceisio gwasgu chwart i bot peint, a'r rheswm mai pot peint yw hwn yw nad ydych chi wedi dangos arweiniad ar flocio gwelyau. Chi yw'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol. Rhyngoch chi, rydych chi a'r Prif Weinidog bellach wedi bod yn gyfrifol am chwe blynedd, ond mae'n rhaid i fy etholwyr sydd ag anghenion brys eistedd mewn cadair lle mae'r goeden Nadolig fel arfer yn mynd gan nad oes lle iddynt mewn man arall yn yr ysbyty.

Hoffwn symud ymlaen i ddau bwynt sy’n ymwneud yn benodol â rhaglen de Cymru, a'r cyntaf yw hwn: euthum i Ysbyty Tywysoges Cymru i geisio darganfod pam fod eu hamseroedd trosglwyddo o ambiwlansys mor hir, ond yn Ysbyty'r Tywysog Siarl, gallai fod cyn lleied â 15 munud. A'r ateb oedd: gwahaniaeth barn—gwahaniaeth barn feddygol am yr hyn sy'n fwy diogel i gleifion.

Weinidog, fe ddywedoch chi a'ch rhagflaenydd dro ar ôl tro yn 2014—ac rydych wedi'i ddweud eto heddiw—eich bod yn dibynnu ar farn feddygol ynglŷn â beth sy'n wasanaeth diogel. Bydd mwy nag un farn feddygol bob amser—ac rydym wedi clywed heddiw gan Leanne Wood fod barn feddygol eisoes wedi newid. Eich gwaith ar y pryd oedd herio a chraffu, defnyddio'ch holl ystrywiau twrneiaidd i ddod o hyd i'r gwendidau mewn dadleuon a gyflwynwyd i chi, ynghyd â'u cryfderau. Yr hyn nad yw wedi newid yw barn fy etholwyr.

Ni chredaf i chi wneud y gwaith craffu hwnnw, Weinidog, a dyna sydd wedi arwain at farn yr ymgynghorwyr a glywsom yn gynharach, ac felly fy ail bwynt. Os oeddech yn derbyn yn 2014, ar ôl ymchwil o'r fath, mai dim ond mewn dau safle y gellid darparu gwasanaeth damweiniau ac achosion brys diogel yn yr hyn sydd bellach yn ôl troed Bwrdd Iechyd Cwm Taf, pam fod adran damweiniau ac achosion brys Ysbyty Brenhinol Morgannwg yn dal ar agor? Eich bai chi yw ei fod bellach, fel y dywed y ddadl, yn anniogel. Chi sydd wedi caniatáu i'r adran fodoli—o dan y cleddyf Damocles hwnnw, Mick. Ni allai fod yn anniogel yn 2014, neu byddech wedi mynnu ei gau. Ond yn lle gwrthod rhaglen de Cymru, fel y dylech fod wedi’i wneud yn 2014, a chaniatáu i Gwm Taf geisio cael y meddygon ymgynghorol hynny, i gystadlu amdanynt ar gau chwarae gwastad, rydych wedi caniatáu i’r cae chwarae ogwyddo mwy a mwy drwy beidio â herio'r bwrdd, hyd nes ein bod yn y sefyllfa rydym ynddi yn awr.

Weinidog, rwyf wedi cael llond bol ar eich clywed yn dweud beth rydych yn disgwyl i fyrddau iechyd ei wneud. Nid Gweinidog disgwyliadau ydych chi—chi yw'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol. Felly, gadewch inni eich gweld yn arwain fel Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol ac yn atal y cynigion hyn yn awr.