Rwy'n falch iawn o gymryd rhan yn y ddadl hon ac rwy'n cymeradwyo gwaith y pwyllgor o dan arweinyddiaeth John. I mi, o ddarllen hyn, ac mae'n rhaid i mi ddweud, mae Caroline newydd eistedd a'n rhybuddio, os na fyddwn yn gweithredu, ymhen 20 mlynedd byddwn yn mynd o gwmpas yr un cae ras, wel, teimlaf ein bod yn trafod llawer o'r problemau hyn 20 mlynedd yn ôl, efallai heb ganolbwyntio ar ddigartrefedd a chysgu allan yn benodol, ond holl fater yr hyn y mae'r adroddiad hwn yn ymdrin ag ef, sef apêl am arweinyddiaeth a gwasanaethau mwy integredig, dychmygus, yn enwedig ar gyfer y rhai mwyaf agored i niwed mewn cymdeithas. Felly, rwy'n gobeithio y gallwn symud ymlaen yn gyflym iawn.

Fel y gwelwch yn yr adroddiad ar hyn o bryd, mae rhanddeiliaid allweddol yn teimlo bod rhwystrau rhag gallu integreiddio, a phan fyddwch yn mynd i'r afael â chysgu ar y stryd, un peth sydd ei angen arnoch yw dull integredig iawn oherwydd cymhlethdod y broblem. Roedd un tyst wedi mynd mor bell â honni nad oedd croeso i arloesi mewn llawer o'r gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru, ac rwy'n ystyried hynny'n ofidus. Dywedodd tyst arall o Iechyd Cyhoeddus Cymru wrth y pwyllgor, ac rwy'n dyfynnu:

mae diwylliant gwahanol o fewn gwasanaethau camddefnyddio sylweddau ac o fewn gwasanaethau iechyd meddwl ffurfiol... ceir prinder arweinyddiaeth gydgysylltiedig ar y lefel uchaf.

Dyna'n union y mae'n rhaid inni ei weld yn dod i ben a rhaid inni symud tuag at agor ein gwasanaethau i'r syniadau a fydd yn arwain at y canlyniadau gorau un. Yn fy marn i, yr hyn sydd wrth wraidd y rhwystredigaeth yw'r broses gomisiynu sy'n eithaf gwan weithiau, ac arferion gwael, diffyg hyfforddiant, ac yn arbennig, rwy'n croesawu galwad y pwyllgor am adolygiad ar frys o gomisiynu gan Lywodraeth Cymru. Credaf fod llawer o rinweddau i hynny.

Mae'n debyg mai un ffordd o symud ymlaen ar hyn o bryd yw drwy ofyn i ni ein hunain, 'Sut beth fyddai comisiynu effeithiol ar gyfer gwasanaethau i fynd i'r afael â chysgu ar y stryd?' Wel, fel yr awgrymais yn gynharach, byddai'n debyg i gomisiynu effeithiol mewn meysydd eraill, ond efallai nad yw mor gyffredin ag y disgwyliwn; cyllidebau cyfun rhwng gwahanol wasanaethau; comisiynu hirdymor fel ein bod yn gwybod bod gennym y gwasanaeth sydd ei angen arnom gyda'r sicrwydd y bydd yno'n hirdymor ac y gellir cyfeirio pobl ato wedyn; gwasanaethau integredig; ac annog arloesedd. Mae angen i'r pethau hyn fod yn ganolog i broses gomisiynu effeithiol.

Mae hyn yn her wrth gwrs. Mae'n haws ei wneud fesul tipyn ac edrych ar ôl eich maes penodol chi'n unig, ond i fynd i'r afael â digartrefedd, mae ymagwedd eang yn gwbl hanfodol. Mae'n gofyn am ddulliau dewr a beiddgar, er enghraifft—ac rwy'n croesawu'r ffaith bod yr adroddiad yn trafod rhai o'r pynciau hyn, sy'n sensitif iawn, ac yn mynd benben â hwy ac yn siarad amdanynt—gwasanaethau dadwenwyno cydgysylltiedig, sy'n ymdrin â chamddefnyddio alcohol a chyffuriau, ac yn gysylltiedig â gwasanaethau iechyd meddwl; ystyried ystafelloedd diogel ar gyfer defnyddio cyffuriau; allgymorth grymusol, ac mae hynny'n golygu, wyddoch chi, pan fydd ein gweithwyr allgymorth yno'n cysylltu â phobl sy'n cysgu allan, fod yna wir ddealltwriaeth ac ymdeimlad o bwrpas ynglŷn â lle mae angen iddynt symud y bobl hyn sy'n agored i niwed i sicrhau ffordd o fyw fwy strwythuredig a sut i gael hynny i ddigwydd.  

Modelau Tai yn Gyntaf: unwaith eto, y cysyniad hwn fod angen ichi fod mewn cartref yn gyntaf cyn y gallwch gael mwy o sefydlogrwydd, ac yn sylfaenol, na fyddwn byth yn troi pobl agored i niwed allan. Efallai y byddwn yn eu symud yn eu blaenau neu'n rhoi mwy o gymorth iddynt, ond ni fyddwn yn eu troi allan. Cynlluniau gweithredu digartrefedd integredig: buom yn siarad ychydig am hyn yn y datganiad ddoe ar y grant cymorth tai, ac rwy'n croesawu hyn. Rwy'n credu mai Llywodraeth Cymru yn cydnabod yr hyn y mae angen ei gydgysylltu ar lefel leol a rhanbarthol yw hyn, ond mae'n rhaid inni ei weld yn cael ei weithredu, a'i weld yn gyflym iawn. Yna opsiynau tai addas y gellir cyfeirio'r bobl hyn sydd fwyaf agored i niwed atynt, a bydd amrywiaeth o fodelau angenrheidiol yno, gyda rhai ohonynt efallai'n darparu ar gyfer anghenion penodol iawn, megis cyn-filwyr neu bobl sydd wedi gadael y gwasanaethau arfog yn ddiweddar ac wedi'i chael hi'n anodd iawn addasu'n ôl i fywyd sifil.  

Felly, rwy'n falch ein bod ni'n trafod hyn y prynhawn yma. Rwy'n credu ei fod yn waith da iawn, ac rwy'n gobeithio y bydd Llywodraeth Cymru yn bwrw ymlaen ag ef ac yn ymateb i'r argymhellion rhagorol gyda grym ac ymrwymiad gwirioneddol. Diolch, Ddirprwy Lywydd.