6. A wnaiff y Gweinidog amlinellu'r hyn y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i gefnogi pobl y mae'r llifogydd diweddar yng Nghwm Cynon wedi effeithio arnynt? OAQ55152

Diolch. Mae gan Lywodraeth Cymru nifer o gynlluniau ar waith i gefnogi'r bobl yr effeithiwyd arnynt gan y llifogydd diweddar ledled Cymru, gan gynnwys y gronfa cymorth yn ôl disgresiwn i unigolion, a phecyn cymorth i fusnesau. Rydym hefyd yn cefnogi awdurdodau lleol drwy'r cynllun cymorth ariannol brys.

Diolch, Weinidog. Croesawaf ddatganiad Llywodraeth Cymru a gyhoeddwyd heddiw yn rhyddhau gwerth £2.5 miliwn o gymorth i fusnesau y mae llifogydd wedi effeithio arnynt. Yn sicr, bydd hynny'n rhoi rhywfaint o gysur i'r 450 amcangyfrifedig o fusnesau yr effeithiwyd arnynt ledled Rhondda Cynon Taf.

Nawr, gwn eich bod yn ymwybodol, Weinidog, o'r ystadegau a gyhoeddwyd gan y Gymdeithas Feteorolegol Frenhinol yr wythnos hon, sy'n awgrymu y bydd cynnydd amcangyfrifedig o 50 y cant yn y glawiad dros Gymoedd de Cymru dros y 10 mlynedd nesaf oherwydd y newid yn yr hinsawdd. Felly, mae gennyf gryn ddiddordeb yn y gwaith y gallai CNC ei wneud i liniaru effeithiau gwaethaf hyn. Mae tri mater allweddol wedi'u codi gyda mi dro ar ôl tro gan etholwyr a oedd ymhlith y 750 amcangyfrifedig o gartrefi yr effeithiwyd arnynt yn RhCT. Y cyntaf yw ailblannu coed, a nodaf eich atebion i Aelodau eraill yn y Siambr hon heddiw ynglŷn â hynny.

Yr ail yw carthu, ac mae llawer o etholwyr yn teimlo'n angerddol iawn, o fod yn adnabod eu cymunedau, fod afonydd wedi cael eu carthu'n drwyadl iawn yn y gorffennol, ond dros y 10 neu 20 mlynedd diwethaf, fod hyn wedi cael ei esgeuluso. Felly, hoffwn glywed eich barn ar hyn a'r neges y gallaf ei chyfleu i fy etholwyr.

Ac mae'r olaf yn ymwneud â staffio. Unwaith eto, nodaf eich sylwadau i Aelodau eraill ar hyn, ond rwy'n sôn am bobl ar lawr gwlad—pobl sy'n gallu clirio gweddillion, sicrhau bod afonydd yn llifo. A hyd yn oed yn ystod y cyfnod hwn o gyni, a fyddai modd i Lywodraeth Cymru ystyried cynyddu niferoedd y mathau hynny o staff sy'n gweithio i CNC fel y gellid blaenoriaethu ailblannu coed a chadw ein sianeli'n rhydd o weddillion?

Diolch. O ran y tri phwynt penodol a godwyd gennych, i ychwanegu, mewn gwirionedd, at atebion blaenorol mewn perthynas â phlannu coed, gwn fod bwrdd Cyfoeth Naturiol Cymru wedi cymeradwyo rhaglen ambarél i greu coetiroedd, a'r hyn rwyf wedi gofyn iddynt ei wneud yw bwrw ymlaen â'r broses o roi hynny ar waith ac edrych ar yr ardaloedd lle gellir cyflymu hynny.

O ran recriwtio staff, ac yn amlwg, rydych yn sôn, fel y dywedwch, am bobl ar lawr gwlad, mae hynny'n rhywbeth rwy'n fwy na pharod i'w godi gyda Cyfoeth Naturiol Cymru. Rydym yn sôn am staffio, ond rydym yn tueddu i sôn am—. Soniais am beirianwyr llifogydd a sicrhau eu bod yn cael eu cwota llawn o hynny. Ond mae hynny'n sicr yn rhywbeth y byddaf yn ei godi gyda hwy.

Ac mewn perthynas â charthu, yn amlwg, mae CNC ac awdurdodau lleol yn ymgymryd â gwaith cynnal a chadw cyrsiau dŵr—clirio'r rhwystrau, rheoli'r llystyfiant, cael gwared ar waddodiad, er enghraifft. Dywedir wrthyf nad yw carthu sianeli afonydd ar raddfa fawr yn ateb effeithiol i leihau llifogydd, a'r hyn a oedd yn peri gwir bryder imi oedd y gall wneud pethau'n waeth. Felly, yn y tywydd eithafol rydym wedi'i weld, rwy'n credu er enghraifft fod cyfaint y dŵr yn fwy o lawer na'r hyn y gall sianel yr afon ei ddal, ni waeth pa waith carthu a wneir. Ond credaf ei fod yn sicr yn rhywbeth y mae angen inni edrych arno'n ofalus iawn oherwydd, yn amlwg, ni fyddem am wneud pethau'n waeth.

Weinidog, tybed a allech roi'r wybodaeth ddiweddaraf inni am y cyllid i Gymru i leddfu effeithiau trychineb llifogydd a addawyd gan Brif Weinidog y DU pan ddywedodd yn y Senedd wythnos yn ôl fod Llywodraeth y DU wedi ymrwymo i weithio hyd eithaf ein gallu gyda gweinyddiaeth ddatganoledig Cymru er mwyn sicrhau bod pawb yn cael y cymorth llifogydd sydd ei angen arnynt. A bydd yr arian hwnnw, wrth gwrs, yn sicr o gael ei basportio drwodd.

A ydych wedi cael unrhyw arian wedi'i basportio drwodd i chi?

Hyd y gwn i, nac ydym.

Mae'n rhaid i chi gael y cais yn gyntaf, cyn ichi basio'r arian ymlaen, ac ni chredaf fod cais wedi'i wneud.

Ond os caf ofyn fy nghwestiwn, y pwynt yr hoffwn ei ofyn yw: cawsom y grŵp trawsbleidiol ar goetiroedd a choedwigaeth ddoe, a bu amryw o Aelodau'n herio rhai o'r arbenigwyr o gwmpas y bwrdd ynghylch pam nad oes mwy o goetiroedd yn cael eu plannu yn rhai o'r ucheldiroedd. Yr ymateb a gafwyd oedd bod rhai o'r rheolau a'r rheoliadau sy'n ymwneud â'r gwaith o reoli'r ucheldiroedd hynny'n ei gwneud yn anodd, os nad yn amhosibl, plannu coetiroedd yn yr ardaloedd hynny. A fyddech yn cytuno â'r dystiolaeth honno a gyflwynwyd inni ddoe, ac os nad ydych, a wnewch chi fynd ati i annog plannu mwy o goetiroedd ar yr ucheldir, a allai helpu i liniaru peth o'r llifogydd yn is i lawr drwy amsugno mwy o ddŵr ymhellach i fyny'r afon?

Mae'n rhywbeth y bûm yn ei annog yn weithredol, ac yn sicr, gan ein bod wedi bod yn gwneud gwaith cwmpasu ar y goedwig genedlaethol, sef ymrwymiad maniffesto'r Prif Weinidog, fel y gwyddoch, dros y flwyddyn ddiwethaf, mae'n rhywbeth rydym yn sicr wedi bod yn edrych arno ac yn ei annog, fel y dywedaf.

Diolch yn fawr iawn, Weinidog.