Diolch yn fawr, Gwnsler Cyffredinol. Eitem 4 ar yr agenda y prynhawn yma yw'r datganiadau 90 eiliad. Mick Antoniw.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Ddeng mlynedd yn ôl, dywedodd Billy Liddon, cyfaill i mi, ac ymgyrchydd ar ran Undeb Cenedlaethol y Glowyr Glofa'r Cwm, sydd wedi ein gadael yn anffodus, na fyddai'n gwneud mwy o gyfweliadau am streic y glowyr am ei bod yn cael ei gor-ramanteiddio yn y cyfryngau, ac mai'r gwirionedd oedd ei bod yn frwydr flwyddyn o hyd o dlodi a chaledi aruthrol. Felly, mae heddiw, 35 mlynedd ers y diwrnod y dychwelodd glowyr de Cymru i'r gwaith, yn gyfle i fyfyrio ar realiti'r streic a sut y mae'n parhau i ddylanwadu ar ein cymunedau heddiw.

Wrth amddiffyn eu swyddi a'u cymunedau, arestiwyd oddeutu 12,000 o lowyr; cafodd 9,000 eu cyhuddo a bu farw pump. Collodd y glowyr y streic, ac aeth y Llywodraeth Dorïaidd yn eu blaenau i gau'r holl byllau glo, gan gynnwys y rhai a oedd yn broffidiol. Yng ngeiriau Michael Heseltine, 'Dyna'r pris a dalwyd ganddynt am ein herio.'

Daeth Suzy Davies i’r Gadair.

Gellid gweld gwaddol ingol y streic dros yr wythnosau diwethaf. Daeth yr ymdeimlad o gymuned ac undod a oedd wrth wraidd y streic i'r amlwg unwaith eto wrth i'r llifogydd erchyll daro'r un cymunedau—o Nantgarw yn fy etholaeth i, i Pentre yn y Rhondda. Pobl yn sefyll ochr yn ochr, gan wneud popeth a allent i helpu eu cymdogion, yn dod ynghyd gyda'r un penderfyniad na fyddai'r trychineb hwn yn eu trechu. Ddegawd yn ôl, dywedodd Billy Liddon wrthyf hefyd ei fod yn credu bod pobl yn anghofio dioddefaint y glowyr yn ystod y flwyddyn honno. Ond ar adegau fel y garreg filltir hon, cawn gyfle i fyfyrio ar y ffaith bod gwaddol brwydr y glowyr 35 mlynedd yn ôl yn parhau yng nghryfder ein cymunedau yn wyneb heriau, wrth ailddarganfod treftadaeth a gollwyd, ac yn y frwydr barhaus am gyfiawnder.

Diolch yn fawr.