10. Dadl y Pwyllgor Economi, Seilwaith a Sgiliau ar effeithiau COVID-19 ar Economi, Seilwaith a Sgiliau Cymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:15 pm ar 1 Gorffennaf 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Russell George Russell George Conservative 4:15, 1 Gorffennaf 2020

(Cyfieithwyd)

Diolch, Dirprwy Lywydd, i waith caled ein staff yn y GIG ac oherwydd bod dinasyddion Cymru wedi chwarae eu rhan ac wedi aros gartref, rydym ni, gobeithio, wedi pasio'r marc dŵr uchel. Fodd bynnag, wrth i'r llanw gilio, wrth gwrs, mae'n datgelu argyfwng economaidd, a dyna pam y gofynnais am y ddadl gynharach hon. Mae cyhoeddiad Airbus ddoe yn rhan o'r argyfwng hwnnw sy'n datblygu. Rwy'n gwybod y bydd pawb yn y Siambr hon yn awyddus i feddwl am y bobl y mae hyn yn effeithio arnyn nhw ac yn dymuno sicrwydd bod Llywodraethau Cymru a'r DU yn tynnu ar bob maes i warchod ein diwydiannau allweddol a'r swyddi y maen nhw'n eu darparu. Rwyf i hefyd yn meddwl am y rhai yr effeithiwyd arnyn nhw yn sgil cau Laura Ashley yn fy etholaeth i fy hun. Mae Airbus, wrth gwrs, yn chwaraewr mawr yn y sector sgiliau yn y gogledd-ddwyrain, ac felly, yn ogystal â cholli swyddi, byddwn yn colli cyfleoedd hyfforddi gwerthfawr, a bydd y pandemig a'r argyfwng economaidd yn cael effaith barhaus ar sector sgiliau a rhwydwaith trafnidiaeth Cymru gyfan, felly mae'n bwysig bod y ddadl hon yn canolbwyntio ar y meysydd hyn hefyd.

Dirprwy Lywydd, cymerodd y pwyllgor dystiolaeth gan amrywiaeth o randdeiliaid, gan gynnwys arweinwyr busnes, undebau, darparwyr hyfforddiant a thrafnidiaeth ynghylch effeithiau'r pandemig ar economi, seilwaith a sgiliau Cymru, ac rydym wedi rhyddhau dau adroddiad ac wedi dosbarthu nifer o lythyrau yn amlinellu nifer o faterion sydd angen sylw brys, yn ein barn ni. Fodd bynnag, yn fwy cadarnhaol, mae ein gwaith wedi datgelu cyfleoedd yr ydym ni fel pwyllgor o'r farn y mae angen manteisio arnyn nhw er mwyn ailadeiladu ein heconomi. Fis diwethaf, fe wnaethom ni weld y gostyngiad mwyaf erioed yng nghynnyrch domestig gros y DU, ac mae'r gostyngiad hwn, wrth gwrs, yn ganlyniad naturiol o ofyn i bobl aros gartref. Byddwn yn adennill tir wrth i'r cyfyngiadau symud gael eu llacio—wrth gwrs, dyna yr ydym yn ei obeithio. Fodd bynnag, hyd yn oed wrth i bethau wella, rydym yn anffodus yn wynebu dirwasgiad digynsail. Dyna'r tebygolrwydd trist, ac, o ystyried y dirwasgiad hwn sydd ar ddod, mae'n hanfodol bod y Llywodraeth yn gweithredu'n gyflym i achub busnesau a swyddi. Cawsom ein rhybuddio gan arweinwyr busnes am feysydd o'r economi y bydd angen cymorth mwy penodol arnyn nhw nag eraill o ran dull sector a sicrhau bod cymorth yn cael ei dargedu'n gywir. Mae cylch newydd o gymorth busnes yn gyfle da i lenwi'r bylchau yn y cymorth COVID gwreiddiol. Er bod y cynnig gwreiddiol wedi ei groesawu'n fawr, roedd bylchau, wrth gwrs, a oedd yn arbennig o amlwg i fusnesau llai a microfusnesau wrth iddyn nhw ddisgyn drwy rai o'r bylchau hynny. Wrth i'r Llywodraeth ddatblygu ei hymateb i'r dirwasgiad, ni fydd y busnesau hyn, rydym yn gobeithio, fel pwyllgor, yn cael eu hesgeuluso eto.

Roedd y cyhoeddiad yr wythnos diwethaf am gyllid i fusnesau newydd, wrth gwrs, yn gam i'r cyfeiriad iawn i fusnesau llai. Pan ofynnwyd am yr economi, dywedodd y Gweinidog wrthym ei fod yn dymuno 'ei ailadeiladu yn well'. Mae hwn yn ddyhead mawr, ac er bod yr economi mewn perygl dybryd, gellir targedu cymorth i helpu i ailgydbwyso a thyfu sectorau targed. Er mwyn sicrhau bod y Llywodraeth yn bachu ar y cyfle hwn, hoffwn i'r Gweinidog nodi beth y mae 'ei ailadeiladu yn well' yn ei olygu iddo fe a'r hyn y bydd y Llywodraeth yn ei wneud i gyrraedd y nod hwn.

Wrth i Gymru ddatgloi, bydd ailagor yr economi mewn ffordd ddiogel hefyd yn allweddol. Dywedodd cynrychiolwyr undebau wrth y pwyllgor eu bod yn cefnogi'r ffaith bod Llywodraeth Cymru wedi cynnwys y rheol 2m mewn rheoliadau, ond eu bod yn poeni am ei gorfodi, a bod angen i'r Llywodraeth, rwy'n credu, egluro sut y bydd diogelwch yn cael ei sicrhau, yn enwedig yn rhinwedd yr achosion diweddar yr ydym wedi eu gweld mewn rhai gweithfeydd bwyd ledled y wlad.