10. Dadl y Pwyllgor Economi, Seilwaith a Sgiliau ar effeithiau COVID-19 ar Economi, Seilwaith a Sgiliau Cymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:43 pm ar 1 Gorffennaf 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhianon Passmore Rhianon Passmore Labour 4:43, 1 Gorffennaf 2020

(Cyfieithwyd)

Diolch, Dirprwy Lywydd. Darllenais â braw a chytundeb fod gan y pwyllgor bryderon sylweddol ynghylch yr hyn y mae'n ei ystyried yn un o'r heriau tymor hirach sy'n diffinio'r pandemig marwol hwn: cynnydd sydyn sylweddol tebygol mewn diweithdra ymhlith pobl ifanc, cynnydd sydyn sydd, heb weithredu gan Lywodraeth Cymru, yn bygwth creithio ac atal rhagolygon cyflogaeth cenhedlaeth o bobl ifainc a llesteirio'r adferiad cenedlaethol.

Yn anffodus, nid yw hyn yn newydd i ni. Fel yr Aelod dros Islwyn, rwy'n gwybod y bydd ysbryd diweithdra torfol ymhlith pobl ifanc yn codi—[Anhyglyw.]—drwy'r cymunedau yr wyf i'n eu cynrychioli. Dechreuais i fod yn wleidyddol yn fy arddegau yn sgil y dinistr a ddaeth i ni drwy bolisïau economaidd Torïaidd dideimlad Llywodraeth Thatcher. Cefais fy anfon i'r Senedd hon gan bobl Islwyn, yn dilyn y dinistr parhaus a ddaeth i gymoedd Islwyn drwy barhad polisïau Thatcheraidd o dan gochl cynni, ac ideoleg dadfuddsoddi creulon a dideimlad Llywodraeth gwrth-sector cyhoeddus Cameron, a feirniadwyd yn briodol gan y Cenhedloedd Unedig.

Felly, heddiw, mae Islwyn yn wynebu posibilrwydd o fwy o galedi economaidd yn y dyfodol yn sgil pandemig dideimlad C-19 a cholledion masnachol ymadael â'r UE. Felly, mae'n hollbwysig nad yw Llywodraeth y DU yn torri ac yn difa gwasanaethau cyhoeddus a'i chyllid i ymdrin â'r diffyg ar ôl C-19.

Dirprwy Lywydd, rwy'n cefnogi trydydd argymhelliad y Pwyllgor, sef bod:

Rhaid i Lywodraeth Cymru gymryd camau i sicrhau bod cyfleoedd profiad gwaith strwythuredig o ansawdd uchel, yn enwedig i bobl o gefndiroedd difreintiedig, yn rhan o gynllun adfer Cymru.

Fel y dywedodd yr Athro Ewart Keep o'r adran addysg yn Rhydychen wrth rybuddio'r pwyllgor, mae'r 'broblem enfawr sydd ar y gorwel' o ddiweithdra ymhlith pobl ifanc wrth i ddegau ar filoedd o fyfyrwyr coleg a phrifysgol raddio yr haf hwn yn llwm. Mae'r bobl ifanc hyn yn wynebu marchnad lafur sydd wedi gweld cwymp yn y galw, gyda thraean o weithlu Cymru ar ffyrlo neu'n manteisio ar gynllun cymorth hunan-gyflogaeth y Llywodraeth.

Dirprwy Lywydd, er efallai fod consensws yn y Senedd ar rai materion allweddol, mae'r angen hanfodol a sylfaenol am ddull systemig rhyng-lywodraethol effeithiol yn parhau ar gyfer y gwledydd datganoledig. Ni fu erioed fwy o angen am y seilwaith coll hwn. Heb fod gweithio effeithiol rhwng Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru, a bod y DU wedyn yn buddsoddi i ddiwallu anghenion gwirioneddol pobl Cymru, byddwn unwaith eto yn gweld cenhedlaeth anghofiedig o fenywod a dynion ifanc. Mae'n briodol bod Llywodraeth Cymru yn gofyn yn gadarn i Drysorlys y DU ddiwallu anghenion Cymru, yn awr yn ystod y pandemig hwn, ond hefyd gyda dulliau ar gyfer y dyfodol, sy'n gynaliadwy ar gyfer achosion o bandemig, argyfyngau ac adegau o her genedlaethol yn y dyfodol. Ac yn gyfochrog â lluosogrwydd ymyriadau cyfredol Llywodraeth Cymru a phecynnau cymorth i Gymru yn unig yn ystod COVID, mae'n amlwg bod gan Brif Weinidog Cymru a Gweinidog yr economi gyfeiriad, ysgogiad a phenderfyniad clir i ddiogelu ac amddiffyn anghenion iechyd ac economaidd ein pobl er mwyn sicrhau bod Cymru yn fan lle nad oes neb yn cael ei adael ar ôl, a phan fydd storm COVID yn ein gadael, bydd Cymru ddisgleiriach, iachach a gwyrddach yn cael ei hailadeiladu, ei datgelu a'i hailddarganfod. Diolch.