Ers datganoli, mae ystadegau wedi dangos bod system addysg Cymru, a oedd unwaith yn destun eiddigedd i lawer, wedi dod yn—ac nid wyf yn gwneud unrhyw esgus dros ddefnyddio'r ymadrodd ystrydebol hwn—ras i'r gwaelod. Gallwn felly ddeall awydd y Gweinidog addysg presennol i wella'n sylweddol safon yr addysg sy'n cael ei gyflawni ar hyn o bryd yn ysgolion Cymru, ac mae'n wir i ddweud na ellir gwadu'r dycnwch na'r ymrwymiad llwyr y mae hi'n eu harddangos yn ei swydd. Ond mae'n rhaid i rywun ofyn: ai'r cwricwlwm newydd—yn wir, a yw'n gwricwlwm newydd arall neu a ddylem ni ei alw'n modus operandi—yw'r ateb? Mae hyn yn arbennig o wir os yw'n seiliedig mewn unrhyw ffordd ar egwyddorion Donaldson.

Teimlaf fod cyfiawnhad i ni ofyn y cwestiwn hwn, o gofio bod yr un egwyddorion wedi'u cymhwyso i addysg yr Alban a'u bod wedi difetha yr hyn a oedd unwaith yn yn fodel addysgol mawr ei glod. Ceir barn eang fod safonau addysgol yn yr Alban wedi dirywio'n aruthrol dros y degawd diwethaf. Mae un o arbenigwyr addysg mwyaf blaenllaw yr Alban, yr Athro Lindsay Paterson o Brifysgol Caeredin, yn eithaf deifiol o'r hyn a elwir y cwricwlwm ar gyfer rhagoriaeth, a gyflwynwyd yn yr Alban yn 2010. Dywed ei fod wedi bod yn drychineb i gyrhaeddiad addysgol oherwydd ei fod yn ddiffygiol o ran manylrwydd academaidd a'i fod yn gorsymleiddio'r cwricwlwm yn gyffredinol. Yr hyn sy'n peri'r pryder mwyaf yw ei fod hefyd yn tynnu sylw at y ffaith ei fod wedi arwain at fwy o anghydraddoldeb addysgol.

Yng Nghymru, mae rhoi'r gorau i'r TASau a thablau cynghrair ysgolion, yn fy marn i, wedi gorsymleiddio addysg. Sut gallwn ni fod yn sicr bod ein disgyblion yn cael eu haddysgu'n dda ac yn cyrraedd y lefelau a ddisgwylir os nad oes gennym brofion rheolaidd? Roedd yna adeg pan oedd profion llawn ym mhob pwnc ar ddiwedd pob tymor ysgol. Oedden, roedden nhw'n cael eu gosod a'u marcio'n fewnol, ond roedden nhw'n ffordd effeithiol iawn o fesur cyflawniadau plentyn.

Ers datganoli, rydym ni wedi gweld Gweinidog ar ôl Gweinidog, a chyda phob newid mae cyfres newydd o bolisïau wedi eu cyflwyno. Beth fu canlyniad y newidiadau hyn? Mwy o ysgolion yn destun mesurau arbennig nag erioed o'r blaen ac, ar wahân i rai eithriadau, cyflawniad academaidd is flwyddyn ar ôl blwyddyn. Yn wir, yn Nhorfaen, mae hyd yn oed yr adran addysgol ei hun wedi bod yn destun mesurau arbennig. Credaf fod pawb yn y Siambr hon yn cytuno bod yn rhaid i bethau newid. Ond, o gofio y gallai gymryd dros ddegawd i ganlyniadau gwirioneddol y cwricwlwm newydd hwn ddod i rym, mentro ar hap ydym ni mewn gwirionedd gyda chenedlaethau'r dyfodol. Gadewch i ni obeithio na fydd yn ailadrodd y polisi trychinebus hwnnw a gyflwynwyd gan gyn-Brif Weinidog anwybodus, a fynnodd mai'r hyn yr oedd y wlad ei angen oedd 50 y cant o'i phoblogaeth i gael addysg prifysgol; polisi a arweiniodd at ddau ddegawd o gefnu mwy neu lai ar addysg alwedigaethol, lle'r oedd cyn-golegau technegol, a oedd, gan fwyaf, wedi darparu cyfleuster hyfforddi rhagorol ar gyfer sgiliau galwedigaethol, yn cael eu troi'n brifysgolion ar gyfer unrhyw beth heblaw am addysg alwedigaethol.

Gweinidog, rwyf yn gobeithio'n ddiffuant y bydd y mesurau yr ydych yn eu rhoi ar waith yn achubiaeth i'r system addysg yng Nghymru, oherwydd ni allwn fforddio siomi cenedlaethau'r dyfodol am ddau ddegawd arall. Bydd dyfodol economi Cymru yn dibynnu ar y sgiliau y bydd pobl ifanc yn eu meithrin. Credaf fod Llywodraeth Cymru wedi gwneud ymrwymiad gwirioneddol i wella ansawdd addysg bellach ac addysg uwch, yn enwedig o ran mynd i'r afael â phrentisiaethau galwedigaethol. Gobeithiaf y bydd sylfaen y sefydliadau addysg hyn, rhaglen addysgol yr ysgolion, yn arfogi ein pobl ifanc yn ddigonol ar gyfer y ddau sefydliad hyn.