5. A wnaiff y Prif Weinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am gefnogaeth Llywodraeth Cymru i fusnesau y mae COVID-19 wedi effeithio arnynt? OQ55386

Diolchaf i'r Aelod am hynna. Mae ein pecyn cymorth gwerth £1.7 miliwn yn golygu bod busnesau yng Nghymru yn gallu cael gafael ar y cymorth mwyaf hael yn unrhyw le yn y Deyrnas Unedig. Mae dros 2,700 o gwmnïau yng Nghaerffili yn unig wedi elwa ar ryddhad ardrethi busnes. Agorodd ail gam y gronfa cadernid economaidd ddydd Llun yr wythnos hon.

Diolch, Prif Weinidog. A gaf i ddweud, yn gyntaf oll, ei bod hi'n gymaint o ryddhad mai dyma'r wythnos olaf y bydd gennym ni'r ffordd gwbl anfoddhaol hon o gyflawni busnes, a bydd yn braf bod yn ôl mewn model hybrid yr wythnos nesaf, a diolchaf i'r Llywydd am helpu gyda'r penderfyniad hwnnw?

Mae llawer o fusnesau a sefydliadau elusennol yng Nghaerffili wedi cael eu cynorthwyo gan Lywodraeth Cymru ar ffurf grantiau a rhyddhad ardrethi, ac mae wedi helpu i lenwi'r bwlch a adawyd gan gymorth Llywodraeth y DU. Rwy'n croesawu'r cyhoeddiad yr wythnos diwethaf o gymorth y Llywodraeth i'r cwmnïau newydd hynny a ddechreuodd fasnachu dim ond yn 2019, sy'n golygu nad oedden nhw'n gymwys ar gyfer cynllun cymorth incwm hunangyflogaeth Llywodraeth y DU. Ond rwy'n ymwybodol o rai busnesau bach yn arbennig sy'n parhau i golli allan. Cysylltodd etholwr â mi sy'n rhedeg siop trin gwallt ym Margoed. Nid yw ei busnes hi'n gallu cael unrhyw gymorth gan ei bod hi'n unig fasnachwr ac nid oes rhaid iddi fod wedi ei ch ar gyfer TAW, ac nid yw wedi gwneud hynny. Mae hyn yn annheg gan nad oes yn rhaid i fusnesau tebyg sy'n gwmnïau cyfyngedig fod wedi'u cofrestru at ddibenion TAW, ac ni all hi hawlio unrhyw fath o ryddhad ardrethi ychwaith gan mai dim ond tenant yw hi yn ei hadeilad. O ganlyniad, ni all fforddio talu ei staff na'i gorbenion mwyach. Beth arall all y Prif Weinidog a Llywodraeth Cymru ei wneud i'w chynorthwyo hi a busnesau bach eraill fel ei busnes hi sydd â'u gwreiddiau yn ein cymunedau yn y Cymoedd?

Wel, Llywydd, diolchaf i Hefin David am yr hyn a ddywedodd am y grant newydd o £5 miliwn sy'n cynorthwyo busnesau newydd. Rydym ni'n rhagweld y bydd yn cynorthwyo hyd at 2,000 o fusnesau yng Nghymru, ac mae'n enghraifft o lenwi bwlch yn y cynlluniau a luniwyd gan Lywodraeth y DU. Rwyf i bob amser yn manteisio ar y cyfle hwn i gydnabod y cymorth y mae Llywodraeth y DU wedi ei roi, a dweud ei bod hi'n anochel, mewn cynlluniau mawr iawn, sy'n cael eu llunio yn gyflym iawn, y bydd rhai ymylon aflem a bylchau a fydd yn dod i'r amlwg, a bwriadwyd o'r cychwyn i'n cronfa cadernid economaidd o £500 miliwn ddod o hyd i'r bylchau yn y cynlluniau y mae Llywodraeth y DU wedi eu rhoi ar waith ac yna ceisio eu llenwi nhw yma yng Nghymru. Nid ydym ni'n gallu llenwi pob bwlch; nid yw'n bosibl o fewn cwmpas yr hyn sydd gennym ni. Ond, rydym ni'n parhau i adolygu'r gronfa cadernid economaidd i weld a allwn ni wneud mwy drwyddi. Lle ceir enghreifftiau lle mae strwythur y cymorth sydd ar gael yn creu bylchau y mae cwmnïau yn disgyn drwyddyn nhw, yna rydym ni bob amser yn agored i glywed am hynny ac i weld a oes ffyrdd eraill y gallwn ni gynorthwyo.

Leanne Wood. Mae angen i chi ddad-dawelu eich hun, Leanne Wood.

Iawn. Mae'n ddrwg gen i, roeddwn i'n meddwl fy mod i wedi gwneud. Hoffwn ofyn am gefnogaeth i'r celfyddydau. Mae'r celfyddydau yn hanfodol bwysig i'n diwylliant, i'n hiaith, ac o bosibl i dwristiaeth hefyd. Gweithwyr llawrydd neu weithwyr yn yr economi gìg yw llawer o bobl sy'n gweithio yn y celfyddydau, sydd efallai—neu mae'n debygol nad ydyn nhw wedi cael unrhyw gymorth gan y Llywodraeth hyd yma. Mae'n annhebygol y bydd digwyddiadau â chynulleidfaoedd mawr yn ddiogel i bobl yn yr hen ffordd yn fuan, ac felly, beth sy'n digwydd i'r cwmni o weithredwyr system annerch y cyhoedd—y mae pedwar ohonyn nhw'n gweithio yn fy etholaeth i—nad ydyn nhw'n gallu cael unrhyw waith ar hyn o bryd?

A fyddech yn barod i ystyried syniad a gynigiwyd i Lywodraeth yr Alban ar gyfer llu celfyddydau cenedlaethol, a fyddai'n golygu bod y celfyddydau yn rhan o les ac adferiad, lle gall cerddorion ac artistiaid fynd i ysgolion, ysbytai a chartrefi gofal, a hyd yn oed ddarparu cyrsiau ar-lein? Dychmygwch y cwmni annerch y cyhoedd yn gallu addysgu sgiliau peirianneg sain i bobl ifanc yn y Rhondda trwy wyliau'r haf. A fyddech chi'n barod i edrych ar yr argymhelliad hwnnw a wnaed i Lywodraeth yr Alban ac ystyried cynllun tebyg i'w weithredu yng Nghymru? Allwn ni ddim dibynnu ar Lywodraeth San Steffan i lenwi'r bwlch hwn; mae'n rhywbeth y mae angen i Lywodraeth Cymru ei wneud, ac mae angen iddi ei wneud ar frys.

Llywydd, hoffwn ddiolch i Leanne Wood am hynna. Bydd yn gwybod bod fy nghyd-Weinidog, Dafydd Elis-Thomas, wedi cyhoeddi datganiad ysgrifenedig hirfaith yr wythnos hon ar gefnogaeth i'r celfyddydau yma yng Nghymru. Rwy'n hapus iawn i edrych ar y syniad a nodwyd gan Leanne Wood. Mae'n swnio'n debyg iawn i Franklin Delano Roosevelt yn hynny o beth, ac yn llawer mwy argyhoeddiadol nag eraill sydd wedi gwneud hawliadau ar y fantell honno, os caf ddweud hynny. Felly, byddwn yn yn sicr yn edrych arno.

Mae hon yn enghraifft arall, a dweud y gwir, Llywydd, lle mae Llywodraeth y DU wedi awgrymu yn gyson ei bod ar fin cyhoeddi pecyn cymorth ar gyfer sector, yn union fel y gwnaeth ar gyfer dur yr wythnos diwethaf. Felly, ers wythnosau lawer, mae wedi awgrymu bod cyhoeddiad ar fin cael ei wneud o becyn cymorth i'r celfyddydau. Mae angen i'r pecyn cymorth hwnnw gael ei gyflwyno, a phe byddai hynny yn digwydd, byddai'n cryfhau yn ymarferol ein gallu i weithredu'r math o gynllun y mae Leanne Wood wedi sôn amdano y bore yma.