Weinidog, diolch am eich datganiad. Heddiw, dechreuais fy niwrnod tua hanner awr wedi pedwar y bore yma, drwy lwytho ŵyn a mamogiaid i fynd i farchnad Rhaglan. A phan oeddwn yn darllen eich datganiad, rhaid i mi ddweud, pe bawn i'n siarad â ffermwyr ym marchnad Rhaglan heddiw nid wyf yn siŵr y byddwn yn teimlo rhithyn yn fwy o hyder yn yr hyn a allai fod yn dod i’n rhan i gymryd lle’r pecyn cymorth sydd ar gael i ffermwyr yma ar hyn o bryd yng Nghymru ar ôl ymgynghoriadau helaeth gan eich adran. Ac rwy'n derbyn bod amryw o leisiau'n dweud, 'Dylai fod saib oherwydd COVID' a gallwn ddeall hynny, oherwydd yn amlwg mae COVID wedi newid y dirwedd gyfan rydym yn gweithio ynddi ar hyn o bryd. Nid oes ond angen i chi fynd ar unrhyw wefan yn awr i weld bod £500 miliwn o arian ychwanegol yn dod i Lywodraeth Cymru oherwydd cyhoeddiadau gan y Canghellor heddiw. Mae'r rheini'n symiau digynsail o arian a fydd yn dod i goffrau Llywodraeth Cymru, a mater i'r Llywodraeth fydd penderfynu sut y bydd yn dyrannu'r arian hwnnw yn unol â hynny.

Ond rwy'n credu ei fod yn gwestiwn teg, o ystyried faint o egni y mae'r adran wedi'i losgi ar yr ymarfer penodol hwn, ac yn briodol felly, oherwydd mae’n agenda drawsnewid—beth yn union y gallwn ei weld wrth symud ymlaen a fydd yn rhoi hyder i ffermwyr y bydd y gefnogaeth yn dod drwodd i gynnal y cymunedau gwledig sy'n dibynnu ar yr arian hwn, gan fod Llywodraeth y DU wedi ymrwymo, yn oes y Senedd hon, i neilltuo'r arian hwnnw a'i drosglwyddo i Lywodraeth Cymru? Ac yn ôl yr hyn a ddeallaf, mae'r Prif Weinidog presennol wedi nodi y bydd yr arian hwnnw'n cael ei drosglwyddo i ffermydd, os daw yn yr amlen wledig honno. Ac felly, byddwn yn ddiolchgar am yr ateb hwnnw gennych chi fel y gall pobl ddeall y daith rydych chi'n mynd arni yn yr adran yn awr. 

Hoffwn ddeall hefyd faint yn fwy o bwyslais rydych chi'n ei roi ar elfen diogelwch y cyflenwad bwyd mewn unrhyw drafodaethau a dadleuon rydych chi'n eu cael yn fewnol, ar y sail ein bod wedi gweld yr hyn a ddigwyddodd yn gynnar yn yr argyfwng COVID. Mae defnyddwyr, ein pleidleiswyr, ein hetholwyr yn rhoi llawer iawn o bwysau ar gynnyrch lleol a deall o ble y daw'r cynnyrch hwnnw, a byddwn yn awgrymu bod cynhyrchu bwyd yn nwydd cyhoeddus. A ydych chi'n uniaethu â hynny, yn hytrach na'i adael i fympwy’r farchnad yn unig? Mae'n nwydd cyhoeddus sydd angen elfen o gefnogaeth gan y Llywodraeth, a gwn ei fod yn bwynt rydych chi a minnau wedi ei drafod ar ein traed yn y fan hon dros amser. 

Hoffwn ddeall hefyd pa ddadansoddiad economaidd a gafwyd yn yr adran, yn enwedig gan y byddwch chi'n cyflwyno Papur Gwyn cyn i'r Cynulliad gael ei ddiddymu. Oherwydd, wrth gwrs, i'r gymysgedd hon mae'n rhaid inni gofio y cynhelir etholiad Cynulliad. Rwy'n siŵr y byddwch yn ymladd â phob gewin i gadw Llywodraeth Lafur yma yng Nghymru. Nid yw’n afresymol i mi ddweud y byddaf yn ymladd â phob gewin i wneud Paul Davies yn Brif Weinidog Cymru ar Lywodraeth Geidwadol. Ond rwy’n datgan yr hyn sy’n berffaith amlwg. Dim ond nodi’r hyn sy’n berffaith amlwg a wnaf, yn yr wyth i naw mis nesaf—[Torri ar draws.] O'r datganiad hwn, efallai y bydd gwaith paratoi gan y Llywodraeth benodol hon, ond bydd Llywodraeth newydd ar ôl mis Mai y flwyddyn nesaf, gan gymryd, yn amlwg, fod yr etholiadau'n mynd rhagddynt. Felly, mae'n bwysig deall pa ddadansoddiad economaidd a wneir gan yr adran ar unrhyw gynigion y mae'n eu cyflwyno. Ac a fyddwch chi'n sicrhau bod y dadansoddiad economaidd hwnnw ar gael, fel y gall pobl ddeall y meddylfryd sy’n sail i beth o'r gwaith sy'n digwydd?  

Rydych yn cyffwrdd â chynllun gwirfoddol yn eich datganiad. Rwy'n credu mai'r ffordd rydych chi'n ei eirio yw cynllun yn seiliedig ar hawliau i gynllun gwirfoddol. Wel, mae'r cynllun cyfredol yn gynllun gwirfoddol, oherwydd nid oes raid i chi ymuno ag ef, nid oes raid i chi wneud hynny. Felly, mae'n ymddangos eich bod yn rhoi pwyslais mawr ar y geiriad hwn. Byddwn yn ddiolchgar pe gallech roi cnawd ar esgyrn eich syniadau ynglŷn â hyn—pam y credwch y bydd yn fwy o ymdrech wirfoddol i ffermwr/tirfeddiannwr yng Nghymru ymuno â'ch cynllun nag y byddai o dan y cynllun presennol efallai, o ystyried eich bod chi'n rhoi cymaint o bwyslais arno yn eich araith? 

Rydych chi hefyd yn crybwyll cyfnod pontio o'r cynllun cyfredol i beth bynnag a ddaw yn ei le. Ac rwyf wedi cyffwrdd ar yr etholiad a fydd yn digwydd y flwyddyn nesaf. Nid oes gennym Fil amaethyddol yma yng Nghymru, er bod pwerau enfawr o fewn Bil amaethyddol y DU, ac yn amlwg fe wnaethoch chi, fel Gweinidog, a Llywodraeth Cymru, geisio diogelu’r cyfnod pontio hwnnw. Yn y Bil hwnnw, mae modd i'r cynlluniau cyfredol fod ar waith tan 2024. A ydych chi'n rhagweld cynllun pontio a fyddai'n cymryd cyhyd â hynny ac felly, y byddech yn gallu defnyddio'r model cymorth cyfredol hyd nes yr amser hwnnw? Neu a ydych chi'n edrych ar gyfnod pontio llawer byrrach?

Fy mhwynt olaf, gyda goddefgarwch y Dirprwy Lywydd, fel y cofiaf o'r wythnos diwethaf—[Chwerthin.]—pob lwc i chi gyda’r gwaith o symleiddio canllawiau a rheolau’r polisi amaethyddol cyffredin sy'n bodoli ar hyn o bryd. Rhaid i mi ddweud, fel Aelod ers tua 13 mlynedd, rwyf wedi sefyll yma lawer gwaith ac wedi clywed Gweinidogion o bob lliw a llun yn siarad am symleiddio rheolau a rheoliadau. Byddwn yn ddiolchgar iawn, a gallaf weld un o'ch rhagflaenwyr y tu ôl i chi yn y fan honno, a gallaf ei gofio’n sefyll yma droeon yn siarad am symleiddio—felly, hoffwn ddeall sut y credwch y gallwch wneud hyn, oherwydd bob lwc i chi gyda hynny, fel y dywedaf, rwy’n dymuno’n dda i chi ar hynny. Ond yn aml iawn, pan fydd Llywodraethau'n mynd ati i osod agenda symleiddio, mae'n arwain at lu o reoliadau a rheolau newydd sy'n cymhlethu'r darlun hyd yn oed yn fwy.  

A fy mhwynt olaf, os caf, yw bod gan eich adran sawl adroddiad gan yr archwilydd cyffredinol ynghylch y cynllun datblygu gwledig. Mae'r cynllun datblygu gwledig yn gynllun Cymreig unigryw a ddyfeisiwyd yma yng Nghymru gan Lywodraeth Cymru. Yn seiliedig ar yr adroddiadau hynny ac ymdrechion yr adran, nid yw'n rhoi hyder i mi wrth symud ymlaen fod yr adran mewn sefyllfa dda i ddyfeisio'r mesurau newydd hyn ar gyfer amaethyddiaeth yng Nghymru a chefn gwlad Cymru. Gobeithio yr ewch i'r afael â rhai o'r materion hynny yn eich ymateb byr i mi, i roi hyder i mi ac i eraill na ddylem gymryd fod popeth o’r cynllun datblygu gwledig yn trosglwyddo i’r mesurau newydd hyn rydych yn eu cyflwyno ar gyfer ffermio cynaliadwy.