Part of the debate – Senedd Cymru am 4:32 pm ar 8 Gorffennaf 2020.
Diolch am y cwestiynau hynny, Llyr. Mae'n ddrwg gennyf, ni atebais bwynt Andrew R.T. Davies ynghylch y dadansoddiad economaidd, ac rydym ar hyn o bryd yn caffael ymgynghorydd annibynnol i archwilio effaith y cynigion ar economi amaeth Cymru, ac yna—. Mae'n waith cymhleth a phan ddaw i law, os mai fi fydd yn ei gael, byddwn yn sicr yn gallu ei gyhoeddi, ond rwy'n credu y bydd yn cymryd ychydig o amser, oherwydd ei fod yn waith mor gymhleth.
Mae hefyd yn bwysig iawn archwilio effeithiau economaidd amcangyfrifedig y cynigion ar fusnesau fferm—rwy'n credu bod hynny'n bwysig iawn—yn ogystal ag ar draws y gwahanol sectorau fferm a'r gwahanol ranbarthau fferm yng Nghymru. A soniodd Llyr am ganlyniadau amgylcheddol gwahanol—wel, ni wnaethoch ddweud am wahanol ffermydd, roeddech chi'n siarad am y canlyniadau amgylcheddol, a'r hyn sy'n bwysig iawn, ac un o'r cwestiynau a ofynnwyd i mi’n gyson oedd, 'A fyddai unrhyw ffermydd na allai gynhyrchu unrhyw ganlyniadau amgylcheddol?', a chredaf mai'r ateb yw, 'Na, credwn fod pob fferm o bob math a phob maint gwahanol yn gallu cynhyrchu canlyniadau amgylcheddol ac maent yn gwneud hynny yn awr, ond heb gael eu gwobrwyo amdanynt.'
Felly, gobeithiwn y bydd pob fferm yn gallu denu taliad o dan y cynllun ffermio cynaliadwy arfaethedig a dyna pam ei bod hi'n bwysig iawn gwneud dadansoddiad economaidd, a modelu hefyd. Felly, bydd modelu pellach yn digwydd dros y misoedd nesaf. Rydych chi'n iawn am gyfnod pontio'r UE yn y dyfodol a gadael yr UE, oherwydd gwyddom y bydd gan gysylltiadau masnach yn y dyfodol botensial i effeithio ar lawer o feysydd amgylcheddol a materion gwledig, ac er nad ydym yn gwybod beth fydd lefel y cyllid, yr hyn a ddywedwyd wrthym yw na fyddem yn colli ceiniog, felly dyna'r sail rwy’n gweithio arni ac y mae swyddogion yn gweithio arni er mwyn cyflwyno'r cynllun hwn.
Rwy'n credu eich bod yn gwneud pwynt pwysig iawn am COVID-19, a'r pryder ynghylch camfanteisio ar rai o'n cynhyrchwyr fferm, a gwneuthum ymdrech fawr i gyfarfod â'r fforymau manwerthu yn rheolaidd—cyfarfûm â hwy eto y bore yma—i sicrhau nad oedd hynny'n digwydd. Clywsom am un neu ddau o ddigwyddiadau lle roedd archfarchnadoedd yn rhesymoli eu cynnyrch ar bris gostyngol, ond roedd yn bwysig iawn nad oeddent yn torri cynhyrchwyr Cymru allan, ac nid oeddem am i'r camfanteisio hwnnw ddigwydd. Mae cynhyrchu bwyd bob amser wedi bod yn bwysig iawn i mi, ac roedd bob amser yn rhan o'r ymgynghoriadau. Os edrychwch ar ymgynghoriad Llywodraeth y DU, nid wyf yn credu bod y gair 'bwyd' wedi ymddangos o gwbl. Fe wnaethom yn siŵr bob amser ei fod yn gweithio, ac rydym yn gwneud gwaith yn awr ar werthoedd brand cynaliadwy, ac rydym yn cysylltu hynny â'n cynhyrchiant bwyd a diogelwch ein cyflenwad bwyd. Crybwyllais yn fy ateb i Andrew adroddiad Swyddfa Archwilio Cymru, ond yn amlwg, mae'r risg honno y cyfeiriwch ati'n rhywbeth roeddwn yn pryderu yn ei gylch wrth gwrs, ac wrth i swyddogion ymateb i'r adroddiad hwnnw yn y pwyllgor archwilio, gallwn—. Ar ôl craffu ar yr adroddiad hwnnw yn y modd y dylid ei wneud, gallwn edrych arno. Ond rydym yn cael adolygiad parhaus o'r ffordd y caiff y cynllun datblygu gwledig ei gyflawni; os nodir problemau y gallwn fynd i'r afael â hwy, bydd angen inni wneud hynny, ond credaf ei bod yn bwysig iawn ein bod yn gwneud pethau'n iawn cyn i unrhyw gynllun gael ei gyflwyno, oherwydd y peth olaf rwyf am ei wneud yw ei wneud yn fwy cymhleth neu'n anos.
Ond rwy'n mynd yn ôl at yr hyn a ddywedais wrth Andrew am gynllun y taliad sylfaenol a'r bobl a ddywedodd nad oedd yn darparu'r gwytnwch sydd ei angen, ac felly, er nad wyf am ruthro i bontio, nid wyf yn credu ei bod yn ddefnyddiol i beidio â chael y cynllun ar waith, ond yn realistig ni chredaf y bydd hynny'n digwydd cyn 2024. Ond rwyf eisiau gwneud yn siŵr fod pawb yn cael cyfle i gymryd rhan, fod pawb yn cael eu gwobrwyo am y nwyddau cyhoeddus y maent yn eu darparu—ansawdd yr aer, ansawdd y pridd, ansawdd y dŵr. Nid yw hynny'n digwydd yn awr.