3. Cwestiynau i'r Gweinidog Addysg – Senedd Cymru ar 8 Gorffennaf 2020.
1. Pa asesiad y mae'r Gweinidog wedi'i wneud o'r cynnydd a fu yng ngweithgareddau ysgolion yr wythnos diwethaf? OQ55427
Diolch i chi, Joyce. Mae'r adborth uniongyrchol gan randdeiliaid allweddol, rhieni a dysgwyr yn hynod gadarnhaol. Mae'r cyfle i staff ysgol ddal i fyny gyda'u dysgwyr wedi cael ei groesawu'n fawr. Mae tystiolaeth ac arferion da o'r cyfnod presennol hwn o weithredu yn helpu i lywio gwaith ysgolion ar gyfer y dyfodol.
Rwy'n falch iawn fy mod yn gallu sefyll yma heddiw a dweud bod plant yng Nghymru wedi cael cyfle i fynd i'r ysgol cyn i bobl gael yr un cyfle i fynd i dafarn. Rwy'n credu ei fod yn dweud rhywbeth am y blaenoriaethau yma yng Nghymru. Rwy'n rhannu eich gwerthfawrogiad o'r holl bobl sydd wedi dod at ei gilydd mewn ymdrechion ar y cyd i sicrhau bod hynny'n digwydd, a hoffwn ddiolch i bawb ohonynt yma heddiw ar ran yr holl rieni hynny.
Fel y dywedwch, mae hwn yn gyfle i ailgydio a dal i fyny, ac mae'r ychydig wythnosau hyn cyn toriad yr haf yn bwysig ar gyfer nodi heriau logistaidd. Un o'r heriau logistaidd hynny yn fy rhanbarth i fydd cludiant i'r ysgol. Felly, a gawn ni edrych ymlaen at ddatganiad yn y dyfodol agos ar yr hyn a ddysgwyd, beth sydd wedi gweithio'n dda a ble mae angen inni fod nesaf efallai?
Diolch, Joyce, yn enwedig am gydnabod y gwaith caled sydd wedi'i wneud i sicrhau bod y cyfleoedd hyn ar gael i blant yng Nghymru. Mae wedi bod yn ymdrech gyfunol enfawr gan bawb sydd ynghlwm wrth hyn. Un o'r rhesymau pam roeddem eisiau darparu'r cyfleoedd hyn, y tu hwnt i addysg, yw'r union resymau rydych wedi'u disgrifio—fel y gallwn fynd i'r afael â rhai o'r materion logistaidd gwirioneddol ddyrys sy'n gysylltiedig â dychwelyd yn ddiogel i ysgolion ar gyfer disgyblion ac aelodau o staff—ac yn amlwg, mae cludiant yn un o'r rheini. Mae'n rhaid i mi ddweud bod y mwyafrif helaeth o awdurdodau lleol ar draws Cymru yn ystod y cyfnod hwn wedi gallu sicrhau bod y plant sydd angen cludiant wedi gallu cael cludiant, ond heb amheuaeth, fe gafwyd problemau logistaidd. Neithiwr ddiwethaf cyfarfûm â nifer sylweddol o arweinwyr cynghorau ac undebau llafur i drafod materion yn ymwneud ag addysg. Wrth gwrs, codwyd cludiant, a byddwn yn gweithio gyda chyfarwyddwr addysg ac arweinwyr trafnidiaeth ym mhob un o'r 22 awdurdod lleol i fynd i'r afael â'r materion hyn cyn y flwyddyn academaidd newydd.
Weinidog Addysg, rwy'n cydnabod bod y rhain yn benderfyniadau anodd i'r Llywodraeth, ond mae'n rhaid i'r Llywodraeth gydbwyso anfanteision a manteision unrhyw bolisi. Ac er fy mod yn gweld eich bod yn ceisio cadw ein plant yn ddiogel, ac yn parchu hynny, mae'n amlwg ei fod, yn eironig, yn cael effaith andwyol ar ein plant a'u bod yn dioddef, ac rwyf wedi gweld hynny drosof fy hun, gan fod gennyf fab 10 mlwydd oed yn yr ysgol gynradd.
Fel y dywedais yn gynharach yn y Siambr, nid addysg ein plant yn unig sy'n dioddef, mae eu hiechyd meddyliol a chorfforol a'u datblygiad yn dioddef hefyd. Gofynnaf i chi edrych ar ba mor isel yw risg COVID-19 yn awr a chydbwyso hynny â'r effaith niweidiol y mae peidio â mynd yn ôl i'r ysgol yn llawnamser yn ei chael ar ein plant. Ac er ein bod yn croesawu'r cyfle yn y tair wythnos yma i'n plant fynd yn ôl am dridiau, oni bai bod pob plentyn yn mynd yn ôl i'r ysgol ym mis Medi, bydd gennyf ddiddordeb mewn clywed sut rydych yn disgwyl i rieni ofalu am eu plant, addysgu eu plant, a chadw swyddi os yw'r dysgu rhan amser hwn yn parhau.
Er nad oes llawer o amser bellach i'n hysgolion baratoi i ailagor, mae Llywodraeth yr Alban wedi dweud yn gwbl glir eu bod am ailagor yn llawn ym mis Awst. Yng Nghymru, mae athrawon, disgyblion a rhieni, fel y dywedais o'r blaen, wedi bod yn y tywyllwch yn rhy hir. Mae angen inni wybod. A fyddech cystal â dweud wrthym, Weinidog, pa bryd y gallwn ddisgwyl i bob plentyn ddychwelyd i'r ysgol yn llawnamser?
Byddaf yn gwneud datganiad ar y camau nesaf ym maes addysg i blant yng Nghymru cyn diwedd yr wythnos.
O, dylwn ddweud—mae'n ddrwg gennyf, rwy'n anghwrtais—croeso'n ôl, Laura.