Rwy'n falch o gael siarad yn y ddadl hon y prynhawn yma. Hoffwn i ddechrau drwy ddiolch i'r Dirprwy Weinidog am y sesiwn friffio a gynhaliodd yr wythnos diwethaf, a hoffwn i ddiolch hefyd i Phil Jones, a gadeiriodd y tasglu 20mya, am ei gyfraniad at yr adroddiad hwn ac am ei argymhellion. O fy safbwynt i a grŵp y Ceidwadwyr, byddem ni wrth gwrs yn cefnogi mesurau sy'n lleihau nifer y damweiniau sy'n digwydd ar ein ffyrdd. O safbwynt fy ngrŵp fy hun, roedd amrywiaeth o gefnogaeth i agweddau ar yr adroddiad ac, yn wir, i’r holl adroddiad, ac roedd amrywiaeth o gwestiynau hefyd ynglŷn ag agweddau ar yr adroddiad y mae angen rhoi sylw iddyn nhw o hyd o ran rhai aelodau eraill o fy ngrŵp. Ond rwy'n gobeithio y caiff rhai o'r materion hyn sylw yn ystod y ddadl hon. Fy sylwadau innau hefyd—rwy'n mynd i geisio cael ychydig mwy o wybodaeth, os gallaf i hefyd, gan obeithio y gall y Dirprwy Weinidog ymateb i hynny yn ei sylwadau wrth gloi.

Yn gyntaf, roeddwn i'n meddwl y byddwn i'n edrych ar ardal fy awdurdod lleol fy hun a, diolch i'r drefn, mae gwrthdrawiadau o fewn ardaloedd terfyn cyflymder 30mya ym Mhowys yn gymharol isel. Felly, er bod yr ymchwil yn awgrymu y bydd terfynau 20mya yn lleihau nifer y gwrthdrawiadau, bydd y gostyngiad yn llai, yn fy marn i, mewn ardaloedd awdurdodau lleol gwledig. A'r mater arall hefyd yw bod gennych chi, yn enwedig mewn ardaloedd gwledig, lefel uwch o ffyrdd cyflymach heb gyfyngiad, sydd, wrth gwrs—mae cyfraddau damweiniau yn uwch ar y ffyrdd penodol hynny. Yn ystod y pum mlynedd diwethaf, mae Cyngor Sir Powys yn dweud wrthyf i fod 19 y cant o wrthdrawiadau wedi digwydd mewn ardaloedd â chyfyngiad 30mya. Dyna gyfanswm o 448. Felly, sylw arall y byddwn i efallai yn ei nodi yw y gallem ni weld cynnydd mewn gwrthdrawiadau ar nifer y bobl sy'n defnyddio teithio cynaliadwy, sy’n rhywbeth yr hoffem ni iddyn nhw ei wneud, wrth gwrs, trwy gerdded a beicio. Felly, mae'r duedd yn y maes hwnnw yn cynyddu hefyd, felly rwy'n meddwl bod credu bod angen i ni ystyried yr agwedd benodol honno hefyd.

Byddai'r newid sydd wedi ei gynnig yn digwydd dros nos, fel y mae’r adroddiad yn ei awgrymu. Felly, byddai angen ymgyrch sylweddol yn y cyfryngau yn hynny o beth, ac mae’r adroddiad yn nodi hynny hefyd. Ond, wrth gwrs, mae tuedd i yrwyr yrru yn unol ag amodau'r ffordd. Felly, rwy'n credu bod hyn yn bryder—er y byddwn yn gweld cyflymder cerbydau yn gostwng i ddechrau, oherwydd ymgyrchoedd yn y cyfryngau, yn gyffredinol dros gyfnod byrrach, neu dros gyfnod hirach, y bydd angen i'r heddlu orfodi'r terfynau newydd yn ddigonol. Ac wrth gwrs, dim ond newid cenhedlaeth a fydd yn arwain at y gostyngiad tymor hirach mewn cyflymderau—dyna yn sicr yw fy marn i. Fe wnaethom ni weld hynny gyda gwregysau diogelwch, er enghraifft. Nid wyf i'n awgrymu peidio â gwneud hyn oherwydd hynny, ond mae yna newid cenhedlaeth, felly mae'n bosibl bod hynny yn rhoi rhywfaint o ddisgwyliadau o ran faint o amser y gall ei gymryd i newid ddigwydd.

Mae gen i rai pryderon ynghylch lefel anghynaliadwy y ceisiadau posibl a allai gael eu cyflwyno am ddulliau gostegu traffig ffisegol, er mwyn sicrhau bod cerbydau yn gyrru ar y cyflymderau is newydd. Rwy'n gwybod hyn o fy nyddiau fy hun mewn awdurdod lleol, pan ofynnwyd yn aml i mi ymyrryd yn yr agweddau penodol hynny. Rwyf i hefyd yn meddwl, o siarad â swyddogion traffig, bod angen cyhoeddi canllawiau cadarn ynghyd ag unrhyw newid hefyd.

Os caf i sôn yn gyflym am rai materion cyfreithiol hefyd, y mae angen eu hystyried efallai. Nid oes gan bob un o'r terfynau 30mya oleuadau stryd—mae rhai terfynau wedi eu goleuo yn rhannol ac mae'r statws ffordd gyfyngedig o fewn y rhan sydd wedi ei goleuo wedi ei ddileu wrth gyrraedd y terfyn 30mya, drwy orchymyn. Felly, os yw'r newidiadau arfaethedig—. Mae angen ystyried hynny. Rwyf i hefyd yn ymwybodol mewn rhai awdurdodau gwledig—mae Ceredigion yn un; efallai y bydd y Llywydd yn dweud wrthyf fel arall—fel yr wyf i ar ddeall, bod yr holl derfynau cyflymder 30mya yng Ngheredigion drwy orchymyn, felly ni fydd unrhyw 30mya yn y sir honno yn newid pe byddai'r cynigion yn cael eu rhoi ar waith, oni bai bod Llywodraeth Cymru yn gorfodi'r awdurdod lleol i adolygu'r gorchmynion sydd ar waith.

Dim ond ychydig o bethau eraill sydd, os caf i. O ran yr adroddiad, mae'n ymddangos ei fod—yn aml iawn, mae'r adroddiad yn canolbwyntio'n gryf ar Gymru drefol; byddwn i wedi hoffi gweld mwy o sylw i Gymru wledig. Roedd yr adroddiad hefyd yn sôn am sefydlu is-grwpiau. Byddai wedi bod yn well gen i weld sefydlu is-grŵp hefyd i ystyried cost y cynigion—rwy’n credu y dylai hynny fod wedi ei gynnwys hefyd. Oherwydd beth yw cyfanswm cost awdurdodau lleol, Llywodraeth Cymru, plismona? Rwy'n credu bod angen gwybod hyn ar hyn o bryd. Yn gyffredinol, o ran costio, rwy’n credu y byddai'n bwysig i awdurdodau lleol gael cymorth ariannol. Rwy’n sicr yn cytuno â'r adroddiad y bydd angen ymgyrch sylweddol yn y cyfryngau. Ac rwy'n credu bod yn rhaid rhoi'r gair olaf i gymunedau hefyd. Nid wyf i wedi fy argyhoeddi yn llwyr fod angen cyflwyno'r offeryn statudol hwn i gyflawni bwriadau'r adroddiad; rwyf i yn meddwl tybed a yw'r canllawiau presennol yn ddigonol.

Rwy'n meddwl efallai y gwnaf i orffen gyda dau gwestiwn—mewn 10 eiliad, Dirprwy Lywydd. A yw’r cynnig hwn yn gyfystyr â defnyddio gordd i dorri cneuen? A hefyd, pa feini prawf fydd yn diffinio llwyddiant rhagosodiad 20mya? Felly, rwy’n edrych ymlaen at ymateb y Dirprwy Weinidog efallai i rai o'r cwestiynau a'r materion hynny sydd, rwy’n gobeithio, yn adeiladol.