15. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Diweddariad ar Gyfyngiadau Coronafeirws Lleol

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:28 pm ar 29 Medi 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Andrew RT Davies Andrew RT Davies Conservative 6:28, 29 Medi 2020

(Cyfieithwyd)

Diolch, Gweinidog, am eich datganiad. A gaf i yn gyntaf gofnodi diolch y Ceidwadwyr i'r holl swyddogion cyhoeddus a phawb sy'n gysylltiedig â cheisio atal y feirws yn yr ardaloedd lle ceir achosion o'r clefyd? Nid oes neb eisiau bod o dan gyfyngiadau, ond mae'n amlwg bod y cyfyngiadau hyn yn gosod rhwymedigaeth benodol ar rai swyddogion cyhoeddus a hefyd y cyhoedd yn gyffredinol i gadw atyn nhw, a hoffwn i gofnodi fy niolch i a diolch y Ceidwadwyr Cymreig i bob un sy'n brwydro i atal y feirws.

Gofynnais i gyfres o gwestiynau i'r Gweinidog ynglŷn â'i ddatganiad, ac rwy'n gwerthfawrogi na chyrhaeddodd honno fel y mae'n ei wneud fel arfer, ond rwyf wedi cael golwg cyflym arni, felly hoffwn ofyn i'r Gweinidog yn y lle cyntaf: sut y penderfynir pryd y mae cyfraddau heintio yn mynd dros drothwy penodol fel bod y Gweinidog yn ymateb iddo ac yn rhoi'r cyfyngiadau ar waith? Oherwydd ddydd Sul, cafodd Bro Morgannwg, er enghraifft, ei rhoi yn y dosbarth o gyfyngiadau ar y nos Lun, ac eto roedd ganddi gyfradd heintio is na'r siroedd y mae ef wedi'u cyhoeddi heno na fyddan nhw'n mynd o dan gyfyngiad tan ddydd Iau. Roedd gan Sir y Fflint, Sir Ddinbych a Chonwy gyfraddau heintio uwch ddydd Sul na Bro Morgannwg, felly byddai gennyf ddiddordeb mewn deall sut y mae'r Llywodraeth yn dehongli'r cyfraddau heintio hynny ac yn ymateb yn unol â hynny.

Hoffwn hefyd geisio deall, ar ôl gofyn iddo ryw bythefnos yn ôl, pa gynnydd sy'n cael ei wneud o ran ceisio datblygu ymgyrch wybodaeth leol, er mwyn i'r Llywodraeth, fel mewn rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig, fod â dealltwriaeth fesul ward o gyfraddau heintio, a, phan fo hynny'n bosibl, sut y gellir cyflawni y cyfyngiadau symud hyperleol yn hytrach na chyfyngiadau symud ar draws y sir neu'r rhanbarth. Ar hyn o bryd, rwy'n anghytuno â'r Gweinidog pan fo'n dweud nad yw'r rhain yn gyfyngiadau symud rhanbarthol. Yn y de, mae tua 2 filiwn o bobl bellach dan gyfyngiadau symud; byddwn i'n dyfalu—gyda'm dealltwriaeth i o'r gogledd—fod hyn fwy na thebyg yn effeithio ar tua hanner miliwn o bobl yn y gogledd-ddwyrain. Mewn gwirionedd, mae'r gogledd-ddwyrain cyfan bellach dan gyfyngiadau symud o nos Iau ymlaen, yn dilyn y cyhoeddiadau hyn. Felly, rwyf yn credu bod angen i'r Gweinidog geisio datblygu strategaeth lle y defnyddir gwybodaeth leol yn well i geisio cefnogi cyfyngiadau symud hyperleol, yn hytrach na chyfyngiadau symud ar draws y sir, pan fo'r wybodaeth yn cefnogi hynny.

Hoffwn glywed hefyd gan y Gweinidog pa gamau y mae'n eu cymryd mewn ymateb i bryderon y comisiynydd pobl hŷn a godwyd ddoe am ymweliadau â chartrefi gofal. Rwy'n deall y bu rhywfaint o newid yn y cyfyngiadau hynny a'r canllawiau hynny a gyhoeddwyd ddoe, ond rwy'n credu bod y pryderon gan y comisiynydd pobl hŷn wrth edrych i'r dyfodol—yn enwedig wrth i ni fynd i fisoedd y gaeaf—werth eu newid gan y Llywodraeth lle y gellir gwneud hynny, i hwyluso ymweliadau o'r fath â chartrefi gofal, oherwydd lles meddwl y preswylwyr dan sylw.

Hoffwn hefyd ddeall gan y Gweinidog yn arbennig pa gamau y mae ei Lywodraeth yn eu cymryd ynghylch myfyrwyr yn dychwelyd i lawer o'r siroedd sydd dan gyfyngiadau symud. Mae'n rhaid i les ac iechyd meddwl y myfyrwyr, yn ogystal â'r rhai hynny sy'n gysylltiedig â phrifysgolion, fod yn flaenoriaeth hollbwysig, a hoffwn ddeall pa drafodaethau sydd wedi eu cynnal rhwng y Llywodraeth a'r sefydliadau, i wybod bod cynllun cynhwysfawr o gefnogaeth a chymorth ar waith o ran iechyd meddwl a lles.

Hoffwn ddeall hefyd gan y Gweinidog sut y mae'n bwrw ymlaen â'r adolygiad nesaf—hoffwn i weld gweithredu nawr, ond rwy'n deall y broses adolygu y mae Llywodraeth Cymru yn gweithio iddi—o ran ceisio hwyluso mwy o fynediad i bobl sy'n byw ar eu pennau eu hunain. Oherwydd ar hyn o bryd, yn amlwg, ni fydd ganddyn nhw fawr ddim cyswllt ag unigolion eraill, ac unwaith eto, mae gan hynny oblygiadau difrifol i iechyd meddwl a lles. Rwyf yn clywed yr hyn a mae'r Prif Weinidog wedi'i ddweud y prynhawn yma am ddymuno gwneud cynnydd yn y maes hwn; rwy'n deall bod cynnydd wedi'i wneud mewn rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig, sef yr Alban, a byddwn yn annog y Gweinidog, os yw'n teimlo ei fod yn gallu, o dan y dystiolaeth bresennol sydd ganddo, i geisio gwneud cynnydd yn y maes hwn yn gyflymach na dim ond yr adolygiad 21 diwrnod a gynhelir ar hyn o bryd.

Ac yn olaf, cyhoeddodd y Gweinidog ddatganiad ysgrifenedig y bore yma ynglŷn â chapasiti ysbytai Nightingale yn gostwng o 19 ledled Cymru i ddeg. Yn amlwg, roedd y cyfyngiadau symud cenedlaethol yn ôl yn y gwanwyn yn ymwneud ag atal y feirws fel na fyddai baich enfawr ar y GIG, yn y pen draw, a chyflwynwyd y capasiti hwn i geisio lleddfu baich o'r fath. Gyda'r cynnydd sydyn mewn cyfraddau heintio, gyda'r rhagfynegiadau yr wyf yn tybio bod y Gweinidog wedi eu gweld, a all ef roi ffydd i ni ei bod yn ddoeth lleihau'r capasiti gwelyau sydd ar gael drwy weithrediad yr ysbytai Nightingale a bod ganddo ffydd os—a gobeithio na fydd hyn yn digwydd, ond os—yw'n wir y bydd ymchwydd yn nifer y derbyniadau i'r ysbyty, y byddai'r nifer presennol sydd ganddo ar gael iddo, ac sydd gan y GIG ar gael iddo, o ran gwelyau, yn gallu ymdopi ag ymchwydd yn nifer y cleifion sy'n cael eu derbyn i'r gwasanaeth iechyd ledled Cymru? Diolch, Llywydd.