Rwyf i'n siarad fel yr Aelod a gynrychiolodd grŵp y Ceidwadwyr yn nhrafodion Cyfnod 1, ac a etholwyd i'r pwyllgor cydraddoldeb a llywodraeth leol at y diben hwnnw, ond nid fi yw'r llefarydd ar dai mwyach, a bydd fy nghyd-Aelod Mark Isherwood yn siarad yn swyddogol ar ran y grŵp yn ddiweddarach.

A gaf i ddweud fy mod i'n falch iawn o gytuno ar egwyddorion cyffredinol y Bil hwn? Rwyf i'n credu, gyda mesurau eraill y cyfeiriwyd atyn nhw, y dylai ddarparu marchnad gryfach a mwy effeithlon i'r sector rhentu preifat yn benodol, ac mae'n ceisio sicrhau cydbwysedd rhwng tenantiaid—sydd yn aml yn cael eu galw yn 'genhedlaeth rhentu' erbyn hyn—a landlordiaid. Ac mae'r genhedlaeth rhentu, os caf i gymryd bod hynny yn golygu pobl yn y sector rhentu preifat, yn rhywbeth tebyg i 20 y cant o'r boblogaeth o ran tai erbyn hyn, sy'n newid eithaf rhyfeddol o'r 1980au, pan gafodd llawer o'r gyfraith yr ydym ni wedi ceisio ei diwygio yn ystod y Senedd hon ei deddfu am y tro cyntaf, a hynny mewn gwirionedd i adfywio y sector rhentu, a oedd wedi dirywio yn sgil gor-reolaeth ar y pryd. Felly, mae'n fater o ail-gydbwyso; mae'n digwydd yn Lloegr, mae'n digwydd yn yr Alban, a dyna pam, pan oeddwn i'n llefarydd y Ceidwadwyr—a pholisi sy'n parhau—yr oedd grŵp y Ceidwadwyr yn falch o gefnogi'r diwygiadau hyn i'r sector rhentu yn gyffredinol. Ac a gaf i ddweud cymaint o bleser y bu hi i weithio gyda'r pwyllgor cydraddoldeb a llywodraeth leol a'r Aelodau—yr oedd yn adeiladol iawn—ac, yn fwy diweddar, rwyf i hefyd wedi bod ar y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad, ac, unwaith eto, rwy'n falch o'r gwaith diwyd sydd wedi ei wneud ar y Bil hwn. Ac yn wir, rwy'n nodi, fel y mae pobl eraill wedi gwneud, yr argymhellion tebyg mewn rhai ffyrdd rhwng y ddau bwyllgor hynny.

Hoffwn i wneud rhai pwyntiau penodol, ond gadewch i mi ddweud yn gyntaf fy mod i'n credu bod cydgrynhoi cyfraith tai yn rhywbeth a fyddai'n ddymunol iawn. Rydym ni'n gwybod bod Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i gydgrynhoi cyfreithiau. Bu'n un o'r pethau yr oeddem ni'n credu y gallai'r Senedd ei wneud, neu ddechrau ei wneud, pan gafodd bwerau deddfu sylfaenol, a sicrhau nad oedd gennym ni'r math o lyfr statud anniben sy'n bodoli mewn awdurdodaethau eraill, a bod tai yn faes cyfraith gyhoeddus da iawn i ddechrau hyn, oherwydd ei fod mor bwysig o ran bywydau pobl, ond hefyd yr oedd yn gyfreithiau yr oedd angen eu diwygio ac maen nhw'n systematig iawn; maen nhw'n ymwneud â'i gilydd. Mae'r Bil hwn mewn gwirionedd yn diwygio Deddf 2016, felly Deddf o'r pedwerydd Cynulliad, fel y gwnaethom ni glywed, na fydd yn cael ei chychwyn mewn gwirionedd tan y chweched Senedd. Rwyf i yn credu bod hyn yn dipyn o record i rywbeth gael ei basio mewn pedwaredd Senedd a pheidio â chael ei ddeddfu—ei gychwyn, yn hytrach—tan chweched Senedd, ac nid yw'n arfer da iawn o gwbl, hyd yn oed—. Wrth gwrs, mae yna rai rhesymau yn sgil COVID i esbonio'r estyniad i'r oedi gormodol hwn, ond mae'r rhan fwyaf o'r oedi gormodol wedi ei achosi gan ffactorau eraill, ac rwyf i'n credu y dylai Llywodraeth Cymru fod wedi rhoi mwy o sylw iddyn nhw. Ond, beth bynnag, mae hwnnw'n nodyn sur ac rwy'n awyddus i fod yn gadarnhaol ar y cyfan yn fy sylwadau. 

Os gallaf i droi at yr adroddiad pwyllgor Cyfnod 1, hoffwn i dynnu sylw at y canlynol: cyfeiriwyd eisoes at yr angen am ddata gwell o'r sector rhentu preifat, ac rwy'n falch bod y Gweinidog wedi derbyn yr argymhelliad hwnnw. Fel y dywedais i, mae'n 20 y cant o'r sector tai erbyn hyn, ac mae angen gwell data arnom ni ac mae angen gwell cysylltu â thenantiaid y sector preifat arnom ni. Mae gennym ni gysylltiadau rhagorol dros ddegawdau lawer â'r rhai hynny yn y sector cymdeithasol, ac mae'n sector anoddach—mae'n fwy tameidiog, denantiaid y sector preifat—ond mae angen i ni gael gwell tystiolaeth ganddyn nhw. Mae angen gwneud rhai gwelliannau i'r Bil, ac rwy'n siŵr y bydd fy nghyd-Aelod Mark Isherwood yn siarad rhywfaint am hyn hefyd, ond byddem ni wedi pwyso'n gryf iawn am ymestyn y rhybudd tynnu yn ôl ac yna ailgyhoeddi y mae'n rhaid i landlordiaid ei roi o 14 i 28 diwrnod, ond rwyf i wrth fy modd bod y Gweinidog wedi derbyn yr argymhelliad hwnnw ac felly, yn ôl pob tebyg, ni fydd angen ein gwelliant ein hunain ar hynny.

Felly, rwyf i yn credu, i gloi, gan fod hyn yn cwblhau cyfres o ddiwygiadau i'r sector rhentu preifat, gan ein bod ni wedi symud o droi allan heb fai, i bob pwrpas, i droi allan am reswm, fod hawl y landlord i gael proses effeithiol yn bwysig iawn. A dyna pam mae'r ddau bwyllgor wedi gwneud y pwynt hwn ynghylch yr angen i landlordiaid allu cael gafael ar weithdrefn effeithlon a chost isel, ac o bosibl y byddai'n well gwneud hynny drwy dribiwnlys tai. Ac rwyf i yn gobeithio y bydd hynny yn cael ei ystyried o ddifrif yn y chweched Senedd na fyddaf i'n Aelod ohoni, ond byddwn i yn annog yr Aelodau sy'n cael eu hethol i honno i edrych ar y rhan benodol honno, oherwydd ei bod yn rhan o'r cydbwysedd, ac mae gan landlordiaid hawl i adfeddiannu eu heiddo ac mae'n rhaid bod â phroses sy'n effeithlon er mwyn iddyn nhw wneud hynny pan fydd rheswm i wneud hynny.