6. Pa asesiad y mae'r Gweinidog wedi'i wneud o lefel caffael lleol gan gyrff cyhoeddus yng Ngorllewin De Cymru? OQ55752

Gwariant caffael Gorllewin De Cymru, ar lefel awdurdod lleol, yn 2018-19 oedd £588 miliwn gyda 61 y cant yn cael ei wario yng Nghymru. Rydym yn gweithio gyda chydweithwyr i ddarparu fframweithiau caffael cenedlaethol yn rhanbarthol ac i sicrhau mwy o ganlyniadau economaidd a lles. Mae rhaglen yr economi sylfaenol hefyd yn gweithio i nodi cyfleoedd ar gyfer lleoleiddio gwariant caffael.

Diolch ichi am hynny, Weinidog. Nawr, mae data a gedwir ar gyfer y flwyddyn ariannol lawn ddiweddaraf, 2018-19, yn dangos mai dim ond 55 y cant o gyfanswm contractau awdurdodau lleol a'r GIG yng Nghymru a enillwyd gan gyflenwyr yng Nghymru. Mewn geiriau eraill, collwyd 45 y cant o wariant contractau i'r tu allan i Gymru. Gwyddom fod yr Alban yn cadw tua 70 y cant o'i chontractau o fewn ei ffiniau. Gwyddom hefyd y gall cefnogi cwmnïau lleol drwy eu hannog i dendro a thrwy ddyfarnu contractau sector cyhoeddus iddynt effeithio'n sylweddol ar yr economi leol a chreu swyddi. A ydych chi'n derbyn felly fod angen i Lywodraeth Cymru wneud mwy drwy weithio gyda chyrff megis cyngor Abertawe a bwrdd iechyd bae Abertawe i sicrhau bod mwy o gontractau cyhoeddus yn cael eu dyfarnu i gwmnïau lleol?

Rwy'n awyddus iawn i weithio gyda chyngor Abertawe a chyda'r bwrdd iechyd i weld beth arall y gallwn ei wneud er mwyn sicrhau bod cwmnïau lleol yn ennill y contractau hynny. Nid oedd y data y cyfeiriais ato yn fy ymateb, wrth gwrs, ond yn cyfeirio at awdurdodau lleol, oherwydd nid yw sefydliadau eraill yn y sector cyhoeddus, megis byrddau iechyd ac eraill, o reidrwydd wedi'u lleoli mewn un ardal, felly nid ydym wedi gallu eu cynnwys yn y dadansoddiad. Felly, mae'n werth cofio hynny fel rhyw fath o rhybudd iechyd ar gyfer y data hwnnw.

Ond rwy'n cytuno'n llwyr fod mwy y gallwn ei wneud, a gallwn wneud hynny drwy ein dull o weithredu rhaglen yr economi sylfaenol. Rydym wedi gofyn i'r Ganolfan Strategaethau Economaidd Lleol weithio gyda chlystyrau o fyrddau gwasanaethau cyhoeddus ledled Cymru i nodi cyfleoedd ar gyfer lleoleiddio gwariant caffael. Mae hwnnw'n waith gwirioneddol bwysig a chyffrous y credaf ei fod yn cynnig cyfle i newid pethau'n llwyr.

Mae gennym gronfa her yr economi sylfaenol hefyd wrth gwrs, ac mae cyngor Abertawe yn cyflawni un o'r prosiectau hynny sy'n anelu at gynyddu'r gyfran o gontractau adeiladu a enillir gan gontractwyr lleol yma yn yr ardal. Felly, unwaith eto, mae hwnnw'n waith pwysig, a gallwn rannu'r gwersi a ddysgir o hynny ledled Cymru hefyd. A chredaf fod y pandemig wedi rhoi cyfleoedd enfawr i ni gefnogi ac ymgysylltu â busnesau lleol mewn ffordd nad ydym wedi gallu ei wneud o'r blaen. Ceir rhai enghreifftiau rhagorol o sut y mae cwmnïau peirianneg lleol ac eraill yn newid y ffordd y maent yn cynhyrchu pethau er mwyn helpu gyda'r ymdrech drwy symud i gynhyrchu cyfarpar diogelu personol ac yn y blaen. Mae hynny wedi bod yn wych i gefnogi busnesau lleol ond hefyd i roi sicrwydd i wasanaethau cyhoeddus eraill o ran y gadwyn gyflenwi o nwyddau pwysig yn ystod y pandemig.